Đây mùa thu tới ( Xuân Diệu) | Ngữ Văn Nâng Cao tập 2 - Lớp 11 - Giáo Dục Việt Nam

TIỂU DẪN

"Đây mùa thu tới" là bài thơ viết về đề tài quen thuộc là mùa thu và vẫn dùng nhiều thi liệu truyền thống. Nhưng tác giả đã gửi vào đó những cảm xúc mới, đồng thời có nhiều cách tân táo bạo trong xử lí thi liệu, trong diễn đạt... Chính vì vậy, bài thơ vẫn được xem là một thành công xuất sắc, tiêu biểu cho hồn thơ của nhà thơ mới Xuân Diệu.

Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang,
Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng.
Đây mùa thu tới — mùa thu tới
Với áo mơ phai dệt lá vàng.

Hơn một loài hoa đã rụng cành,
Trong vườn sắc đỏ rũa màu xanh ;
Những luồng run rẩy rung rinh lá...
Đôi nhánh khô gầy xương mỏng manh.

(1) Mơ phai: màu sắc mờ ảo, phai nhạt, mơ hồ. Trong câu thơ này có thể hiểu là sắc vàng mơ, sắc vàng phai.
(2) Hơn một: không ít, một số (chịu ảnh hưởng cách nói trong tiếng Pháp).
(3) Rũa: mài mòn. Theo tác giả Thi nhân Việt Nam, lúc đầu Xuân Diệu viết là "rủa" nghĩa là sắc đỏ xung đột với màu xanh, làm mất vẻ đẹp toàn vẹn của màu xanh. Về sau, tác giả đã sửa thành "rũa". Sắc đỏ rũa màu xanh: có thể hiểu là sắc đỏ mài mòn sắc xanh, còn sắc xanh phai nhạt dần.

Thỉnh thoảng nàng trăng tự ngẩn ngơ...
Non xa khởi sự nhạt sương mờ...
Đã nghe rét mướt luồn trong gió...
Đã vắng người sang những chuyến đò...

Mây vẩn từng không, chim bay đi.
Khí trời u uất hận chia li.
Ít nhiều thiếu nữ buồn không nói
Tựa cửa nhìn xa, nghĩ ngợi gì.

(Tuyển tập Xuân Diệu, tập I: Thơ, NXB Văn học, Hà Nội, 1983)

HƯỚNG DẪN ĐỌC THÊM

1. Đọc toàn bộ bài thơ và tìm hiểu trình tự triển khai mạch thơ.
2. Phân tích những cảm nhận tinh tế của nhà thơ về thiên nhiên trong thời điểm giao mùa, lúc hạ sang thu.
3. Thủ pháp láy âm trong các câu thơ sau có hiệu quả nghệ thuật như thế nào?
   • Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang,
     Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng ;
   • Những luồng run rẩy rung rinh lá...
4. Anh (chị) có nhận xét gì về cách cảm nhận thiên nhiên của Xuân Diệu qua những hình ảnh:
   • Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang,
     Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng ;
   • ... mùa thu tới,
     Vội áo mơ phai dệt lá vàng.
   • Thỉnh thoảng nàng trăng tự ngẩn ngơ...

(1) Tự ngẩn ngơ: ngẩn ngơ một mình, ngẩn ngơ về chính mình, vì một duyên cớ mơ hồ nào đó.
(2) Khởi sự: bắt đầu.
(3) Vẩn: cuộn nổi lên; mây vẩn: ý nói mây từng gợn cuộn nổi lên trên tầng không.