BÀI 8: SÔNG HỒNG VÀ VĂN MINH SÔNG HỒNG | Lịch Sử và Địa Lí 4 | VÙNG ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ - Lớp 4 - Cánh Diều

(Trang 42)

Học xong bài này, em sẽ:

• Xác định được sông Hồng trên bản đồ hoặc lược đồ.
• Kể được một số tên gọi khác của sông Hồng.
• Sưu tầm, sử dụng tư liệu lịch sử (tranh ảnh, đoạn trích tư liệu,...), trình bày được một số thành tựu tiêu biểu của văn minh sông Hồng.
• Mô tả được một số nét cơ bản về đời sống vật chất và tinh thần của người Việt cổ thông qua quan sát một số hình ảnh về cuộc sống của người Việt cổ trong hoa văn trên trống đồng Đông Sơn, kết hợp với một số truyền thuyết.
• Đề xuất được ở mức độ đơn giản một số biện pháp để giữ gìn và phát huy giá trị của sông Hồng.

Sông Hồng là dòng sông lớn ở miền Bắc Việt Nam. Trải qua hàng vạn năm, phù sa của sông Hồng đã không ngừng bồi tụ, tạo nên vùng Đồng bằng sông Hồng trù phú. Lưu vực sông Hồng cũng là địa bàn chính xuất hiện nền văn minh đầu tiên của người Việt.

Hãy chia sẻ những điều em biết có liên quan đến sông Hồng.

Hình 1. Một đoạn sông Hồng chảy qua thành phố Hà Nội

1 Vị trí và tên gọi khác của sông Hồng

?

• Quan sát hình 2, em hãy xác định vị trí của sông Hồng trên lược đồ.
• Sông Hồng còn có những tên gọi nào khác?

Sông Hồng bắt nguồn từ Vân Nam (Trung Quốc) chảy vào lãnh thổ Việt Nam qua nhiều tỉnh, thành phố và đồ ra Biển Đông.

Tên gọi sông Hồng xuất phát từ thực tế nước sông có màu đỏ phù sa. Ngoài ra, sông Hồng còn có các tên gọi khác như: sông Cái, Hồng Hà, Nhị Hà (hoặc Nhĩ Hà), sông Thao,...

(Trang 43)

Hình 2. Lược đồ lưu vực sông Hồng

2 Văn minh sông Hồng

?

Đọc thông tin và quan sát hình 3, em hãy trình bày một số thành tựu tiêu biểu của văn minh sông Hồng.

Thành tựu tiêu biểu

Văn minh sông Hồng (còn được gọi là văn minh Văn Lang - Âu Lạc) của người Việt cổ với những thành tựu tiêu biểu như: ra đời nhà nước, thành Cổ Loa, trống đồng Đông Sơn,...

Nhà nước Văn Lang (ra đời cách ngày nay khoảng 2700 năm) và nhà nước Âu Lạc (ra đời cách ngày nay khoảng 2300 năm).

(Trang 43)

Thời Âu Lạc, người Việt cổ đã xây dựng được thành Cổ Loa và biết chế tạo nỏ bắn một lần được nhiều mũi tên đồng.

Hình 3. Lẫy nỏ và mũi tên đồng khai quật tại Cổ Loa (Đông Anh, Hà Nội)

Trống đồng Đông Sơn là một tác phẩm nghệ thuật tiêu biểu cho tài năng sáng tạo của người Việt cổ. Trống đồng Đông Sơn có nhiều loại, trong đó trống đồng Ngọc Lũ (xem trang 9) là một trong những trống đồng còn nguyên vẹn và đẹp. Trống đồng Đông Sơn được dùng trong lễ hội, làm hiệu lệnh chiến đấu,...

Đời sống vật chất và tinh thần

?

Đọc thông tin và quan sát từ hình 4 đến hình 7, kết hợp với một số truyền thuyết thời Hùng Vương (Bánh chưng, bánh giấy,...), em hãy mô tả đời sống vật chất và tinh thần của người Việt cổ.

Hình 4. Hình đôi nam nữ giã gạo (hoa văn trang trí trên mặt trống đồng)

Đời sống vật chất

Người Việt cổ sử dụng lương thực chính là gạo nếp, gạo tẻ; phổ biến là ở nhà sàn, nam thường đóng khố, mình trần; nữ mặc váy, áo yếm. Họ di chuyển chủ yếu trên sông bằng thuyền, bè.

Hình 5. Hình nhà sàn mái cong (hoa văn trang trí trên mặt trống đồng)

Hình 6. Hình thuyền (hoa văn trang trí trên thân trống đồng)

(Trang 45)

Đời sống tinh thần

Người Việt cổ có tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, người có công, các vị thần tự nhiên như thần sông, thần núi, thần Mặt Trời,.... Trong những ngày lễ hội họ thường nhảy múa, thổi khèn, đánh trống, đua thuyền,...

Hình 7.

Hình người hoá trang nhảy múa, thổi khèn (hoa văn trang trí trên mặt trống đồng)

3 Giữ gìn và phát huy giá trị của sông Hồng

?

Đọc thông tin, em hãy:

• Cho biết giá trị của sông Hồng.
• Đề xuất một số biện pháp để giữ gìn và phát huy giá trị của sông Hồng.

Sông Hồng mang lại nhiều giá trị cho phát triển kinh tế và đời sống dân cư như: cung cấp nước cho sinh hoạt, sản xuất; giao thông đường thuỷ; nuôi trồng và khai thác thuỷ sản; phát triển du lịch,...

Tuy nhiên, sông Hồng hiện nay đang đứng trước nguy cơ ô nhiễm và tình trạng sạt lở đất hai bên bờ.

Để giữ gìn và phát huy được giá trị của sông Hồng, nhiều biện pháp đã và đang được thực hiện như: tuyên truyền người dân không xả rác xuống sông, xử lí nghiêm hoạt động khai thác cát sỏi trái phép, quy hoạch không gian cảnh quan hai bờ sông, tổ chức các tuyến du dịch trên sông để du khách biết đến và trân trọng vẻ đẹp, giá trị của sông Hồng,...

Đóng vai hướng dẫn viên của một tàu du lịch trên sông Hồng, hãy giới thiệu cho du khách về một số giá trị mà sông Hồng mang lại cho con người.