BÀI 5: ĐỀN HÙNG VÀ LỄ GIỖ TỔ HÙNG VƯƠNG | Lịch Sử và Địa Lí 4 | VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ - Lớp 4 - Cánh Diều

Học xong bài này, em sẽ:

• Xác định được vị trí của khu di tích Đền Hùng trên bản đồ hoặc lược đồ, thời gian, địa điểm tổ chức lễ giỗ Tổ Hùng Vương hiện nay.
• Đọc sơ đồ khu di tích, xác định được một số công trình kiến trúc chính trong khu di tích Đền Hùng.
• Sử dụng tư liệu lịch sử và văn hoá dân gian, trình bày được những nét sơ lược về lễ giỗ Tổ Hùng Vương.
• Kể lại được một số truyền thuyết có liên quan đến Hùng Vương.
• Thể hiện được niềm tự hào về truyền thống dân tộc qua lễ giỗ Tổ Hùng Vương.

?

Đọc thông tin và quan sát hình 1, em hãy xác định vị trí của khu di tích Đền Hùng trên lược đồ.

?

Quan sát hình 2, em hãy xác định một số công trình kiến trúc chính trong khu di tích Đền Hùng.

?

Đọc thông tin và quan sát từ hình 3 đến hình 5, em hãy:

• Cho biết lễ giỗ Tổ Hùng Vương diễn ra ở đâu và vào thời gian nào.
• Nêu một số nét sơ lược về lễ giỗ Tổ Hùng Vương.

Em có biết?

Bia Hùng miều điền lệ được dựng tại Đền Thượng (thời vua Khải Định, nhà Nguyễn) có ghi: "Nay phụng mệnh theo Bộ Lễ, chuẩn định ngày quốc tế tại miếu Tổ Hùng Vương là ngày mồng Mười tháng Ba...".

Hình 3. Bia Hùng miều điền lệ

?

Đọc thông tin và quan sát các hình 8, 9, em hãy kể lại truyền thuyết "Con Rồng cháu Tiên" và "Bánh chưng, bánh giấy".

Truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên

Lạc Long Quân kết duyên với Âu Cơ và sinh được một bọc trăm trứng, nở được một trăm con. Đến một ngày, Lạc Long Quân nói với Âu Cơ rằng: Ta là giống Rồng, nàng là giống Tiên. Nay ta đem năm mươi người con xuống biển còn năm mươi người con theo nàng lên núi và hãy giúp đỡ nhau. Âu Cơ cùng năm mươi người con ở Phong Châu, suy tôn người con trưởng làm vua, gọi là Hùng Vương, đặt tên nước là Văn Lang.

Hình 8. Đền thờ Lạc Long Quân (tỉnh Phú Thọ)

(Theo Trần Thế Pháp, Lĩnh Nam chích quái, NXB Trẻ, Hà Nội, 2013, tr. 36-38)

Truyền thuyết Bánh chưng, bánh giầy

Để chọn người nối ngôi, Hùng Vương cho gọi các quan lang (con trai vua) đến và bảo rằng: các con hãy làm một món ăn để cúng tổ tiên. Ai có món ăn ngon, vừa ý ta thì ta sẽ truyền ngôi cho.

Các quan lang đi tìm nhiều của ngon vật lạ. Chỉ có Lang Liêu không biết chọn món ăn gì, ngày đêm thao thức không yên. Một hôm, Lang Liêu được một vị thần bảo mộng, dạy cho cách dùng gạo để làm bánh hình vuông tượng trưng cho đất, làm bánh hình tròn tượng trưng cho trời. Lang Liêu đã làm theo lời vị thần dạy, chọn lấy gạo nếp trắng, lấy lá gói thành hình vuông, cho nhân thịt vào giữa, đem nấu cho chín, gọi là bánh chưng. Lang Liêu lại lấy gạo nếp nấu thành xôi đem giã cho thật nhuyễn, nặn thành hình tròn, gọi là bánh giầy.

Hình 9. Bánh chưng, bánh giầy

Đến ngày hẹn, Hùng Vương cho gọi các quan lang đến dâng món ăn. Các quan lang dâng lên vua cha nhiều món ăn quý hiếm, chỉ có Lang Liêu là dâng bánh chưng, bánh giấy. Hùng Vương thấy làm lạ đã ăn thử thì thấy hương vị thơm ngon. Hùng Vương đã khen ngợi và truyền ngôi cho Lang Liêu.

(Theo Trần Thế Pháp, Lĩnh Nam chích quái, NXB Trẻ, Hà Nội, 2013, tr.58-59)