Bài 7: Phòng chống bạo lực học đường | Giáo Dục Công Dân 7 - Lớp 7 - Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống

MỞ ĐẦU

Bạo lực học đường là một vấn đề nan giải gây nên những tác hại nghiêm trọng về nhiều mặt. Việc phòng, chống bạo lực học đường cần có sự chung tay, góp sức của toàn xã hội, trong đó, học sinh giữ vai trò chủ yếu. Các em cần có những kiến thức và kĩ năng cần thiết trong việc ứng phó với bạo lực học đường để đảm bảo an toàn cho bản thân và những người xung quanh.

Hãy kể lại một hành vi bạo lực học đường mà em đã gặp phải hoặc chứng kiến. Em có suy nghĩ và cảm nhận gì í và gì đó?

KHÁM PHÁ

1. Biểu hiện, nguyên nhân và tác hại của bạo lực học đường

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi:

Bạo lực học đường là hành vi hành hạ, ngược đãi, đánh đập; xâm hại thân thể, sức khoẻ; lăng mạ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, cô lập, xua đuổi và các hành vi cố ý khác gây tổn hại về thể chất, tinh thần của người học xảy ra trong cơ sở giáo dục hoặc lớp độc lập (khoản 5, Điều 2 Nghị định số 80/2017/NĐ-CP).

1 Bố mẹ C thường xuyên vắng nhà vì công việc bận rộn. Do thiếu sự quan tâm, dạy dỗ của gia đình nên C kết bạn với các đối tượng xấu và nhiều lần tụ tập gây gỗ đánh nhau. Một lần, C cho rằng bạn học cùng lớp nói xấu mình nên đã dẫn người chặn đường đánh khiến bạn đó bị thương. Sau đó, C đã bị nhà trường kỉ luật.

2 Do xảy ra mâu thuẫn trên mạng xã hội nên H bị một số bạn cùng lớp cô lập, nói xấu, ghép ảnh chế giễu. Sự việc kéo dài khiến H cảm thấy rất tự ti và ngại tiếp xúc với mọi người xung quanh. Thấy con gái có những dấu hiệu bất thường về tâm lí, bố mẹ đã đưa H tới gặp bác sĩ tâm lí để được hỗ trợ. Qua tìm hiểu và đánh giá, bác sĩ phát hiện H có dấu hiệu bị trầm cảm, khủng hoảng tâm lí, nếu không được can thiệp kịp thời có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

3 Q và bạn nữ đứng nói chuyện thì N trông thấy và buông lời trêu chọc. Nghĩ N cố tình làm mình xấu mặt, Q đã đánh N để lấy lại thể diện. Sau đó, Q và N phải chịu kỉ luật của nhà trường.

a) Bạo lực học đường là gì? Hãy nêu các biểu hiện của bạo lực học đường trong các trường hợp trên. Theo em, còn có những biểu hiện nào khác của bạo lực học đường?

b) Hãy nêu những nguyên nhân của bạo lực học đường trong các trường hợp trên. Theo em, bạo lực học đường còn do những nguyên nhân nào khác?

c) Trong các trường hợp trên, các bạn C, H, Q, N đã phải chịu những hậu quả gì? Em hãy liệt kê những tác hại của bạo lực học đường theo gợi ý dưới đây:

2. Cách ứng phó với bạo lực học đường

Em hãy đọc các trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi:

• Trước khi xảy ra bạo lực học đường

1 Gần đây, thấy mấy chị học khoá trên thường qua nhìn ngó, thì thầm to nhỏ, lườm nguýt và tỏ thái độ khó chịu với mình, V cảm thấy rất lo lắng và không dám đi đầu một mình. V đã chia sẻ lại sự việc với mẹ và được mẹ đưa đến gặp cô giáo chủ nhiệm đề nhờ cô giúp đỡ.

2 Giờ ra chơi, Th và các bạn ra sân trường đá cầu. Khi giơ chân đón cầu, Th vô tình đã trúng người một bạn cùng trường đang đi ngang qua và bị bạn này mắng, doạ đánh. Thấy bạn tỏ thái độ hung hăng, gay gắt, Th liền nhẹ nhàng nhận sai và xin lỗi bạn. Bạn đó thấy vậy liền bỏ đi.

a) Trong những trường hợp trên, các bạn đã làm gì để phòng tránh bạo lực học đường?

b) Theo em, học sinh cần làm gì để phòng tránh bạo lực học đường?

• Khi xảy ra bạo lực học đường

1 Tan học, T bị một nhóm học sinh cùng trường chặn đánh và yêu cầu giao nộp điện thoại. Thấy nhóm học sinh đó quá hung hăng, T tỏ thái độ nghe lời và lấy điện thoại của mình đưa cho chúng. Sau đó, lợi dụng lúc sơ hở, T đã bỏ chạy về phía một người đi đường và kêu cứu để nhờ giúp đỡ.

2 Giờ ra chơi, B phát hiện một số bạn trong lớp đang chuyền tay nhau ảnh ghép của mình và thì thầm to nhỏ chỗ bal, chế giễu. Nhìn thấy nội dung thô tục của những tấm ảnh, B rất sốc. Ngay lập tức, B đi tìm cô giáo chủ nhiệm để nhờ cô giúp đỡ.

a) Em hãy nhận xét cách ứng phó của T và B trong các trường hợp trên.

b) Theo em, học sinh nên làm gì và không nên làm gì khi xảy ra bạo lực học đường? Liệt kê theo gợi ý dưới đây:

• Sau khi xảy ra bạo lực học đường

1 Khi tham gia hoạt động ngoại khoá, A bị một nhóm bạn nam trong lớp trêu ghẹo và có những hành vi đụng chạm vào cơ thể. Sự việc đó khiến A vô cùng xấu hổ, sợ hãi. Sau khi suy nghĩ, A quyết định báo cáo sự việc với cô giáo chủ nhiệm để tố cáo hành vi của nhóm bạn.

2 Do có mâu thuẫn trong lúc đã bông nên M bị một nhóm học sinh nam cùng trường chặn đường và đánh đập. Lo sợ bị các đối tượng này trả thù nên M không dâm kể lại sự việc với bố mẹ và thầy cô. M tự mua thuốc rồi đến nhà K để nhờ xử lí vết thương. Thấy cơ thể M có nhiều thương tích, K vô cùng lo lắng nên đã thuyết phục bạn nói với bố mẹ đưa tới bệnh viện chữa trị và khuyên M trình bảo sự việc với cơ quan công an để được can thiệp giải quyết.

a) Em hãy nhận xét cách ứng phó của các bạn trong những trường hợp trên.

b) Theo em, sau khi xảy ra bạo lực học đường, học sinh nên làm gì và không nên làm gì? Vì sao?

3. Một số quy định cơ bản của pháp luật về phòng, chống bạo lực học đường

• Nghị định số 80/2017/NĐ-CP của Chính phủ quy định về môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng, chống bạo lực học đường (trích)

Điều 6. Phòng, chống bạo lực học đường

1. Biện pháp phòng ngừa bạo lực học đường:

[...] b) Giáo dục, trang bị kiến thức, kĩ năng về phòng, chống xâm hại người học; phòng, chống bạo lực học đường; bạo lực trẻ em trên môi trường mạng cho người học, cán bộ quản lí, nhà giáo, nhân viên của cơ sở giáo dục và gia đình người học; giáo dục, tư vấn kiến thức, kĩ năng tự bảo vệ cho người học;

2. Biện pháp hỗ trợ người học có nguy cơ bị bạo lực học đường:

a) Phát hiện kịp thời người học có hành vi gây gỗ, có nguy cơ gây bạo lực học đường, người học có nguy cơ bị bạo lực học đường.

c) Thực hiện tham vấn, tư vấn cho người học có nguy cơ bị bạo lực và gây ra bạo lực nhằm ngăn chặn, loại bỏ nguy cơ xảy ra bạo lực.

• Bộ luật Dân sự năm 2015 (trích)

Điều 586. Năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại của cá nhân

[...] 2. Người chưa đủ mười lăm tuổi gây thiệt hại mà còn cha, mẹ thì cha, mẹ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại; nếu tài sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường mà con chưa thành niên gây thiệt hại có tài sản riêng thì lấy tài sản đó để bồi thường phần còn thiếu [...]

a) Ở trường hợp 2 trong nội dung cách ứng phó sau khi xây ra bạo lực học đường (mục 2), các học sinh nam đánh bạn M như vậy có vi phạm quy định của pháp luật về phòng, chống bạo lực học đường không? Vì sao?

b) Em hãy nêu thêm một số quy định cơ bản của pháp luật về phòng, chống bạo lực học đường mà em biết.

1. Bạo lực học đường có nhiều biểu hiện như: đánh đập, ngược đãi, chê bai, lăng mạ, chửi bới, đe doạ, khủng bố, cô lập, lan truyền những thông tin sai sự thật về người học,... xảy ra trong cơ sở giáo dục.

Nguyên nhân của bạo lực học đường: do đặc điểm tâm, sinh lí của lứa tuổi học sinh; do thiếu kiến thức, thiếu kĩ năng sống; do ảnh hưởng từ môi trường gia đình, môi trường xã hội không lành mạnh, do sự thiếu quan tâm từ cơ sở giáo dục,.... Bạo lực học đường gây ra nhiều tác hại đối với học sinh, gia đình, nhà trường và xã hội.

2. Cách ứng phó với bạo lực học đường:

– Để phòng tránh bạo lực học đường, em cần kết bạn với những bạn tốt; trang bị cho bản thân những kiến thức, kĩ năng liên quan đến bạo lực học đường; thông báo cho giáo viên hoặc những người lớn đáng tin cậy khi phát hiện nguy cơ bạo lực học đường; rời khỏi những nơi có nguy cơ xảy ra bạo lực học đường;... Em cần tránh: kết bạn với những bạn xấu; tỏ thái độ tiêu cực với bạn bè; tụ tập ở những nơi có nguy cơ xảy ra bạo lực học đường;...

- Khi gặp bạo lực học đường, em cần phải bình tĩnh, kiềm chế các cảm xúc tiêu cực; chủ động nhờ người khác giúp đỡ, quan sát xung quanh để tìm đường thoát,... Em cần tránh: tỏ thái độ khiêu khích, thách thức; sử dụng hành vi bạo lực để đáp trả; kêu gọi bạn bè cùng tham gia bạo lực....

– Để xử lí hậu quả của bạo lực học đường, em cần thông báo sự việc với bố mẹ, người thân, thầy cô, công an và nhờ họ hỗ trợ đảm bảo an toàn; nhờ sự trợ giúp từ các cơ sở chuyên môn như bệnh viện, phòng tư vấn tâm lí học đường.... Tránh giấu giếm, bao che, tự giải quyết bằng các biện pháp tiêu cực,...

3. Việc phòng, chống bạo lực học đường được quy định trong một số văn bản pháp luật như: Nghị định số 80/2017/NĐ-CP của Chính phủ; Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017); Bộ luật Dân sự năm 2015;...

LUYỆN TẬP

1. Em hãy cho biết các ý kiến dưới đây đúng hay sai. Vì sao?

a) Bạo lực học đường chỉ có một biểu hiện là đánh nhau.

b) Bạo lực học đường do nhiều nguyên nhân gây ra.

c) Bạo lực học đường chỉ gây ra tác hại về sức khoẻ thể chất.

d) Việc phòng, chống bạo lực học đường là trách nhiệm riêng của ngành Giáo dục.

2. Em có nhận xét gì về hành vi của các bạn dưới đây?

a) Một số bạn trong lớp thường xuyên trêu chọc, bắt nạt G vì G nhỏ bé và nhút nhát.

b) S kế với bố việc bị H trấn lột tiền dù H đe doạ không được kề với ai.

c) Thấy một bạn trong lớp bị đánh, Q vội lấy điện thoại ra quay phim để đăng lên mạng xã hội.

d) N muốn bỏ học vì bị nhiều bạn ở trường chế giễu.

3. Hãy đề xuất các biện pháp phù hợp để phòng tránh bạo lực học đường khi xuất hiện những tình huống sau:

a) Em nhận được tin nhắn hoặc thư đe doạ từ người khác.

b) Một người bạn đang có mâu thuẫn với em hẹn ở lại trường nói chuyện riêng sau buổi học.

c) Một nhóm học sinh cùng trường yêu cầu em tới chỗ vắng với thái độ khó chịu, đe doạ.

d) Em vô tình nghe thấy nhóm bạn nam cùng lớp bàn kế hoạch cuối buổi học chặn đường đánh một bạn lớp bên cạnh.

4. Đóng vai xử lí các tình huống dưới đây:

a) Giờ ra chơi, V nhìn thấy trong cặp sách của N có một cuốn nhật kí nên đã giật lấy. N đuổi theo yêu cầu V trả lại nhưng bạn không đồng ý mà còn mở cuốn nhật kí và đọc vài câu cho các bạn khác cùng nghe để trêu chọc N. N rất tức giận với hành vi của V nhưng không biết nên làm gì.

Nếu là N, em sẽ xử lí tình huống này như thế nào? Vì sao?

b) Biết tin Đ bị S bắt nạt nhiều lần, bạn thân của Đ là T vô cùng tức giận. T bày tỏ ý định sẽ rủ thêm bạn chặn đường dạy cho S một bài học.

Nếu biết sự việc đó, em sẽ nói gì với Đ và T?

c) Nhiều lần bị một số bạn trong trường trấn lột tiền ăn sáng nhưng D giấu không kể lại với gia đình.

Nếu là bạn thân của D, em sẽ nói gì với D?

5. Hãy chia sẻ những việc em đã làm để phòng, chống bạo lực học đường.

VẬN DỤNG

1. Em hãy tham gia các hoạt động tuyên truyền về phòng, chống bạo lực học đường do nhà trường, địa phương tổ chức và ghi lại cảm xúc, cách phòng, chống bạo lực học đường mà em rút ra được qua các hoạt động đó.

2. Em hãy thiết kế một khẩu hiệu hoặc vẽ một bức tranh để tuyên truyền về phòng, chống bạo lực học đường và thuyết minh về sản phẩm đó.