(Trang 19)
| Yêu cầu cần đạt - Hiểu về công việc của hoạ sĩ thiết kế trang phục nghệ thuật. - Thực hành được các bước thiết kế trang phục nghệ thuật theo một chủ đề xác định. - Biết phân tích, đánh giá và yêu thích lĩnh vực thiết kế trang phục nghệ thuật. |
KHÁM PHÁ
Việc thiết kế trang phục nghệ thuật do các hoạ sĩ phục trang đảm nhận. Hoạ sĩ thiết kế phục trang cần được trang bị kiến thức cơ bản về mĩ thuật và những đặc điểm khác nhau của từng loại hình nghệ thuật, có khả năng nghiên cứu tư liệu, tài liệu liên quan đến vở diễn, bộ phim được giao nhiệm vụ thiết kế trang phục. Bên cạnh đó, hoạ sĩ
thiết kế phục trang cần có khả năng sáng tạo để cùng hoạ sĩ thiết kế mĩ thuật, đạo diễn và các thành phần sáng tác khác tạo nên giá trị thẩm mĩ cho tác phẩm nghệ thuật sân khấu, điện ảnh.
Chuẩn bị trang phục cho một vở diễn sân khấu(1)
Hoạ sĩ thiết kế trang phục cho các nhân vật trong vở diễn, bộ phim luôn phối hợp với hoạ sĩ hoá trang để tạo dựng hình ảnh nhân vật chân thực, sinh động, giàu tính thẩm mĩ, đáp ứng những quy ước, đặc điểm của từng thể loại trong nghệ thuật sân khấu, điện ảnh.
Câu hỏi: Sự phối hợp giữa hoạ sĩ thiết kế trang phục, nhà biên kịch, đạo diễn và hoạ sĩ thiết kế bối cảnh có tầm quan trọng như thế nào?
(1) Nguồn: Shutterstock
(Trang 20)
NHẬN BIẾT
Đặc điểm tạo hình trong trang phục nghệ thuật
- Từ bản vẽ đến thiết kế hoàn chỉnh, trang phục của các nhân vật được thể hiện đa chiều (mặt trước, sau, phải và trái), đầy đủ chi tiết, thống nhất phong cách,... Điều này rất quan trọng bởi trong quá trình biểu diễn trên sân khấu hoặc trước ống kính máy quay, diễn viên thể hiện nhiều tư thế, chuyển động khác nhau để thể hiện chân thực hình ảnh nhân vật.
Mặt sau trang phục nghệ thuật cho một vở diễn(1)
- Khác với thiết kế trang phục trong đời sống gắn với nhu cầu sử dụng hằng ngày, với những mục đích cụ thể như đi làm, đi chơi, tham dự dạ tiệc,... thiết kế trang phục sân khẩu, điện ảnh gắn với tính chất đặc thù riêng, phù hợp với kịch bản và ý đồ sáng tạo của đạo diễn. Trong một số thể loại sân khấu, điện ảnh có tính viễn tưởng, hoạ sĩ thiết kế còn có những sáng tạo những mẫu trang phục có tính khác lạ, dị biệt mà chỉ có thể xuất hiện trên sân khấu hoặc trong cảnh quay của bộ phim.
Mặt trước trang phục nghệ thuật cho một vở diễn(2)
Câu hỏi: Tạo hình trong trang phục nghệ thuật có đặc điểm gì?
(1), (2) Nguồn: Hoàng Song Hào
(Trang 21)
Các bước thiết kế trang phục nghệ thuật
Thiết kế trang phục nhân vật trong vở diễn, bộ phim cần thiết phải bảo đảm tính thống nhất giữa các nhân vật, giúp khán giả nhận thức được sự chân thực trong mục tiêu phản ánh, tái hiện cuộc sống của tác phẩm nghệ thuật.
Trang phục nhân vật thời kì Pháp thuộc của một vở diễn(1)
Việc thiết kế trang phục nghệ thuật cần thể hiện khả năng sáng tạo độc lập của hoạ sĩ thiết kế phục trang trong sự hoà hợp giữa tạo hình nhân vật (hoá trang, phục trang) với tạo hình bối cảnh (thiết kế bối cảnh, đạo cụ), phong cách thể hiện của hoạ sĩ thiết kế mĩ thuật và đạo diễn với những đặc điểm của từng thể loại trong mỗi vở diễn, bộ phim. Hoạ sĩ tạo ra sự hài hoà, thống nhất về mục tiêu thể hiện và giá trị thẩm mĩ của tác phẩm.
Hoạ sĩ thiết kế phục trang nghệ thuật(2)
(1) Nguồn: Hoàng Song Hào
(2) Nguồn: Hữu Phần
(Trang 22)
Để thực hành thiết kế trang phục nghệ thuật cho một hoặc nhiều nhân vật trong một phân đoạn, phân cảnh vở diễn, bộ phim cần tiến hành các bước như sau:
- Bước 1: Tìm kiếm hình tượng nhân vật trong kịch bản
Ở bước này, thông qua mô tả nhân vật trong văn bản, hoạ sĩ phục trang cần tìm hiểu, phân tích nội dung câu chuyện, hoàn cảnh lịch sử, đặc điểm, tính cách của các nhân vật trong câu chuyện.
Nghiên cứu kịch bản để tìm hiểu về nhân vật(1)
Tham khảo tư liệu để lên ý tưởng thiết kế trang phục(2)
Câu lệnh thực hành: Hãy tìm hiểu và phân tích những hình tượng nhân vật mà em muốn thiết kế trang phục trong những tác phẩm văn học đã học.
(1), (2) Nguồn: Nguyễn Hữu Phần
(Trang 23)
- Bước 2: Tìm kiếm tài liệu, tư liệu có liên quan đến nhân vật
Những tư liệu liên quan đến nhân vật có thể tham khảo trong văn bản văn học, truyện tranh, bài viết, tạo hình nhân vật trong phim,... có liên quan có từ nhiều nguồn khác nhau như sách báo, tranh ảnh, trang web, tư liệu lưu trữ trong bảo tàng, thư viện,... hoặc trao đổi tiếp với các nhà nghiên cứu văn học, lịch sử (nếu cần).
Câu lệnh thực hành: Hãy tìm kiếm tư liệu liên quan đến nhân vật mà em lựa chọn để thiết kế trang phục.
Tạo hình và trang phục Sơn Tinh, Thuỷ Tinh trong truyện tranh(1)
- Bước 3: Lập bảng phân tích những nội dung liên quan đến nhân vật
Bảng phân tích cần xác định bối cảnh lịch sử, tầng lớp xã hội, hoàn cảnh sống, đặc điểm, tính cách của các nhân vật làm cơ sở để hình thành ý tưởng thiết kế trang phục nghệ thuật.
Câu lệnh thực hành: Lập bảng phân tích những nội dung liên quan đến nhân vật trong kịch bản phân cảnh em đã viết.
- Bước 4: Phác thảo tạo hình nhân vật mẫu
Chọn một, hai nhân vật mà hoạ sĩ thiết kế phục trang yêu thích, có khả năng hiểu biết hoặc có điều kiện tìm kiếm tư liệu cũng như ý tưởng sáng tạo trong việc thiết kế trang phục của mình với nhân vật được chọn.
Tạo hình nhân vật Sơn Tinh
Tạo hình nhân vật Thuỷ Tinh
Bản vẽ phác thảo tạo hình nhân vật theo kịch bản vỡ diễn Sơn Tinh – Thuỷ Tinh(2)
Câu lệnh thực hành: Vẽ phác thảo tạo hình nhân vật theo kịch bản phân cảnh em đã viết ra giấy.
(1) Nguồn: Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam
(2) Nguồn: Thanh Việt
(Trang 24)
- Bước 5: Thiết kế trang phục nhân vật trên giấy
Bản vẽ thiết kế trang phục nhân vật cần cụ thể với kiểu dáng quần áo, váy, giầy, mũ, khăn quàng, cà vạt, đồ trang sức, đồ dùng khác gắn bó với trang phục như túi xách, vícầm tay, gậy chống phù hợp với thời kì lịch sử, vị thế xã hội, tính cách của nhân vật. Ngoài việc thể hiện bằng hình vẽ, phác thảo ý tưởng sáng tác trang phục còn có thể có những dòng thuyết minh đính kèm về chất liệu của trang phục, dụng cụ đi cùng (như vải mộc, lụa, gấm, nhung, dạ, da thuộc, vàng, bạc, đá quý,...)
TRANG PHỤC NHÂN VẬT THUỶ TINH
Bản vẽ chi tiết các thành phần của trang phục Thuỷ Tinh trong vở diễn Sơn Tinh – Thủy Tinh(1)
1 - Mũ
2 - Ngù vai
3 - Khăn choàng
4 - Đai quấn
5 - Quần
6 - Dải quần
7 - Giày dép
8 - Áo choàng
9 - Vòng tay
10 - Ba chĩa
(1) Nguồn: Thanh Việt
(Trang 25)
Bản vẽ mô tả phục trang nhân vật và chất liệu(1)
BẢNG MÀU SẮC VÀ CHẤT LIỆU CHO NHÂN VẬT
Sơn Tinh - Thuỷ Tinh
Sơn Tinh
Thuỷ Tinh
Màu sắc
Màu sắc
Chất liệu
Giấy trang kim
Thổ cẩm
Chất liệu
Vải
Giấy trang kim
Thổ cẩm
Ghi chú: Màu vẽ acrylic, decal, chỉ màu, kim tuyến, keo, bia, xốp...
Em có biết
Từ bản vẽ trang phục đã được góp ý, điều chỉnh, phê duyệt, hoạ sĩ thiết kế trang phục nghệ thuật thực hiện bản thiết kế hoàn chỉnh bằng hình vẽ trên giấy hoặc trên mô hình (ma-nơ-canh). Bản thiết kế cần có thêm các số liệu mang tính quy ước về tỉ lệ các số đo chiều dài, rộng, kích thước các vật dụng đi kèm để thuận lợi cho việc điều chỉnh khi thể hiện thành trang phục theo vóc dáng, kích cỡ của diễn viên đảm nhận vai diễn.
Trang phục nghệ thuật trong một vở diễn(2)
(1) Nguồn: Thanh Việt
(2) Nguồn: Diệu Hằng
(Trang 26)
Phần tham khảo
Thực hành thiết kế trang phục các nhân vật trong kịch bản phim chuyển thể từ tác phẩm Vợ nhặt của nhà văn Kim Lân
- Bước 1: Tìm kiếm hình tượng nhân vật trong kịch bản
Đọc nguyên bản tác phẩm văn học và kịch bản phim để nắm được cốt truyện và lựa chọn hai nhân vật chính (Tràng và Thị). Câu chuyện phản ánh thời kì nạn đói năm 1945 ở vùng đồng bằng Bắc Bộ. Nhân vật chính có hoàn cảnh sống bần cùng.
- Bước 2: Tìm kiếm tài liệu, tư liệu có liên quan đến nhân vật
Để hiểu được bối cảnh về nạn đói năm 1945 và nhất là những người cùng khổ, cần tìm kiếm tư liệu, tài liệu bằng hình ảnh, hiện vật trên internet, trong các bảo tàng lịch sử – cách mạng,.... về xã hội và con -người miền Bắc trước Cách mạng tháng Tám 1945; cần chú tâm đến hình ảnh trang phục của những người lao động bần cùng, cơ cực trong thời gian ấy.
Truyện Vợ nhặt(1)
- Bước 3: Lập bảng phân tích những nội dung liên quan đến nhân vật
| Nhân vật | Tràng | Thị |
| Bối cảnh lịch sử | Chuyện xảy ra vào năm 1945, khi nạn đói khủng khiếp diễn ra trong cả nước, nhất là vùng đồng bằng Bắc Bộ, làm hàng triệu người chết đói. | |
| Tuổi tác | Trên dưới 30 tuổi | Khoảng 25, 26 tuổi |
| Nghề nghiệp | Lao động đơn giản (kéo xe chở thóc và các loại hàng hoá). | Lao động đơn giản, không có nghề nghiệp cụ thể, chờ đợi người thuê bất kì việc gì cũng làm. |
| Địa vị xã hội | Tầng lớp cùng đỉnh trong xã hội, nguồn gốc bần cố nông ở nông thôn, không có ruộng đất, chuyên cày thuê cấy mướn, nay không có việc làm phải lên tỉnh kiếm việc. | Tầng lớp tận cùng của xã hội, nguồn gốc nông dân không có ruộng đất, chuyên làm thuê, nay không có việc làm phải lên tỉnh kiếm việc. |
| Hoàn cảnh sống | Sống cùng với mẹ già, nhà rất nghèo khổ, đói kém. | Độc thân, không có nhà cửa, bà con họ hàng ở tỉnh, luôn trong tình trạng đói khát. |
| Tính cách | Hiền lành, thật thà, cởi mở với người cùng cảnh ngộ. Có hiếu với mẹ. | Hiền lành, cam chịu, có tấm lòng yêu thương. |
| Đặc điểm về trang phục | Quần áo nông dân cũ hoặc đồ cũ thu nhặt được rồi vá víu lại. | Váy áo nông dân cũ hoặc đồ thu nhặt được rồi vá víu lại. |
(1) Nguồn: Thanh Việt
(Trang 27)
- Bước 4: Phác thảo tạo hình nhân vật mẫu
Thể hiện ý tưởng sáng tạo bằng những bản vẽ phác thảo thiết kế trang phục nhân vật. Sau đó trình bày với biên kịch, đạo diễn, hoạ sĩ chính của bộ phim để bảo vệ ý tưởng và tiếp thu những ý kiến đóng góp của đội ngũ sáng tác.
Bản phác thảo(1)
- Bước 5: Bản vẽ phác thảo thiết kế trang phục nhân vật
Trang phục nhân vật nam nữ trong phim Vợ nhặt(2)
NHÂN VẬT TRÀNG
NHÂN VẬT THỊ
Phía trước
Phía sau
(1), (2) Nguồn: Thanh Việt
(Trang 28)
- Bước 6: Bản vẽ thiết kế trang phục hoàn chỉnh
Mẫu trang phục nhân vật nam nữ trong phim Vợ nhặt(1)
- Bước 7: Dựng mô hình trang phục từ vật liệu sẵn có
1. Vẽ bản vẽ thiết kế trang phục(2)
2. Can trên bìa và cắt rời để có được từng bộ phận trên trang phục(3)
(1) Nguồn: Diệu Hằng
(2), (3) Nguồn: Trà My
(Trang 29)
3. Dùng kĩ thuật khâu để ráp các bộ phận trên trang phục vào với nhau(1)
4. Sử dụng các vật liệu sẵn có để trang trí trang phục theo ý tưởng thiết kế(2)
5. Hoàn thiện bộ trang phục(3)
(1), (2), (3) Nguồn: Trà My
(Trang 30)
THẢO LUẬN
Trao đổi, thảo luận với các thành viên trong nhóm về sản phẩm đã thực hiện theo các nội dung sau:
- Thiết kế trang phục nghệ thuật cho các nhân vật dựa trên kịch bản văn học từ truyện cổ tích, thần thoại, truyền thuyết có gì khác so với các nhân vật của kịch bản khai thác chất liệu từ cuộc sống, tái hiện đời sống hiện thực?
- Tính cách nhân vật được hoạ sĩ thiết kế trang phục thể hiện như thế nào?
- Trong phần thiết kế trang phục nghệ thuật cho nhân vật của nhóm, bạn có gặp khó khăn ở khâu nào không? Bạn đã khắc phục những khó khăn như thế nào?
Thảo luận trong lớp học về bản vẽ thiết kế trang phục(1)
VẬN DỤNG
Thiết kế trang phục cho nhân vật yêu thích trong trích đoạn kịch bản văn học yêu thích.
Gợi ý: Khi thiết kế trang phục nhân vật theo nội dung môn học, có thể dùng các bạn cùng nhóm, cùng lớp làm mẫu thay cho diễn viên để lấy số đo. Nếu dùng ma-nơ-canh từ vật liệu sẵn có (bìa carton, mút, xốp, thạch cao, đất sét...), cũng cần tính toán số đo theo đúng tỉ lệ để bộ trang phục phù hợp với mẫu ma-nơ-canh đã chọn.
(1) Nguồn: Nguyễn Hữu Phần
Các Bài Học Khác
Bình Luận
Để Lại Bình Luận Của Bạn