Văn Bản: Nói Với Con | Ngữ Văn 9 - Tập 2 | Bài 24 - Lớp 9 - Giáo Dục Việt Nam

VĂN BẢN

NÓI VỚI CON

                     Chân phải bước tới cha
                     Chân trái bước tới mẹ
                     Một bước chạm tiếng nói
                     Hai bước tới tiếng cười
                     Người đồng mình⁽¹⁾ yêu lắm con ơi
                     Đan lờ⁽²⁾ cài nan hoa
                     Vách nhà ken⁽³⁾ câu hát
                     Rừng cho hoa
                     Con đường cho những tấm lòng
                     Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
                     Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.

                     Người đồng mình thương lắm con ơi
                     Cao đo nỗi buồn
                     Xa nuôi chí lớn
                     Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
                     Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
                     Sống trong thung⁽⁴⁾ không chê thung nghèo đói
                     Sống như sông như suối
                     Lên thác xuống ghềnh
                     Không lo cực nhọc
                     Người đồng mình thô sơ da thịt
                     Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
                     Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
                     Còn quê hương thì làm phong tục
                     Con ơi tuy thô sơ da thịt Lên đường
                     Không bao giờ nhỏ bé được
                     Nghe con.

1980                          
(Y Phương^(⁎), trong Thơ Việt Nam 1945 – 1985, Sđd)

Chú thích

(*) Nhà thơ Y Phương tên khai sinh là Hứa Vĩnh Sước, dân tộc Tày, sinh năm 1948 ; quê ở huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Y Phương nhập ngũ năm 1968, phục vụ trong quân đội đến năm 1981 chuyển về công tác tại Sở Văn hoá – Thông tin Cao Bằng. Từ năm 1993, ông là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Cao Bằng, Uỷ viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khoá VI. Thơ ông thể hiện tâm hồn chân thật, mạnh mẽ và trong sáng, cách tư duy giàu hình ảnh của con người miền núi. Năm 2007, Y Phương được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.

(1) Người đồng mình : người vùng mình, người miền mình. Đây có thể hiểu cu thể là những người cùng sống trên một miền đất, cùng quê hương, cùng một dân tộc.

(2) Lờ : một loại dụng cụ dùng để đặt bắt cá, được đan bằng những nan tre vót tròn.

(3) Ken : làm cho thật kín bằng cách đệm thêm vào những chỗ hở. Người miền núi thường dùng nhiều tấm ván gỗ dựng chắc sát nhau thành vách nhà. Ken ở đây là động từ, được hiểu như đan cài, kết.

(4) Thung (thung lũng) : dải đất trũng và kéo dài nằm giữa hai sườn đồi, núi.

ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

1. Mượn lời nói với con, nhà thơ gợi về cội nguồn sinh dưỡng mỗi con người, gợi về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của quê hương mình. Bố cục của bài thơ đã thể hiện ý tưởng đó như thế nào ?

2. Con được lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ, trong sự đùm bọc của quê hương. Hãy tìm và phân tích các câu thơ nói lên điều ấy.

3. Người cha nói với con về những đức tính cao đẹp gì của người "đồng mình", từ đó nhắc nhở con trên đường đời cần phải như thế nào ?

4. Em cảm nhận như thế nào về tình cảm của người cha đối với con trong bài thơ ? Điều lớn lao nhất mà người cha muốn truyền cho con qua những lời này là gì ?

5. Nhận xét về cách diễn tả tình cảm và suy nghĩ bằng hình ảnh của nhà thơ. (Gợi ý : Người miền núi thường có cách nói giàu hình ảnh, cụ thể, mộc mạc mà có tính khái quát, giàu chất thơ. Chẳng hạn bốn dòng thơ đầu bài hay các câu : "Đan lờ cài nan hoa – Vách nhà ken câu hát", "Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương"...)

LUYỆN TẬP

Đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ, soạn một bài nói ngắn về cảm xúc, suy nghĩ của mình khi nghe lời cha nói với con.