Bài 2: Khái quát về lịch sử mĩ thuật thế giới | Mĩ thuật_Lí luận và lịch sử mĩ thuật 10 - Lớp 10 - Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống

(Trang 13)

KHÁM PHÁ

   Muốn tìm hiểu/ nghiên cứu về công trình, tác phẩm mĩ thuật, điều quan trọng là nắm giữ các thông tin chính xác về chủ đề sáng tác của di sản, tên tác giả, chất liệu/ vật liệu thể hiện, năm sáng tác hoặc khởi dựng, tạo tác; các yếu tố tác động từ phía xã hội, sự hình thành nên tác phẩm mĩ thuật/ công trình mĩ thuật trên cơ sở ngôn ngữ tạo hình.

Không gian trưng bày bên trong bảo tàng Lu-vơ (Louvre), Pa-ri (Paris), Pháp (1)

---------------------

(1) Nguồn: Songquan Deng

(Trang 14)

   Mĩ thuật phương Tây trong giai đoạn đầu được giới nghiên cứu nhắc đến là các nền văn minh Lưỡng Hà, Ai Cập. Trong bối cảnh giao thương phát triển giữa hai châu lục, mĩ thuật Lưỡng Hà đã tác động không nhỏ đến tạo hình trong các di sản mĩ thuật của Hy Lạp cổ đại, La Mã, Phục hưng,... Những nền văn minh phương Tây đó còn ảnh hưởng, lan rộng sang các quốc gia phương Đông với sự tiếp thu chọn lọc phù hợp nền tảng văn hoá, tín ngưỡng,... Mặc dù có sự giao thoa, ảnh hưởng song mỗi thời đại, phong cách nghệ thuật đều để lại những cách suy nghĩ và thể hiện riêng hay nói ngắn gọn là dấu ấn phong cách nghệ thuật.

Viện bảo tàng mĩ thuật Mê-trô-pô-li-tan (Metropolitan) ở Niu Oóc (New York), Hoa Kỳ (1)

---------------------

(1) Nguồn: Checubus

(Trang 15)

NHẬN BIẾT

   Lịch sử mĩ thuật thế giới đã trải qua hàng vạn năm với nhiều di sản mĩ thuật ở khắp các châu lục, từ những di vật được tìm thấy thời kì tiền sử, cổ đại,... cho đến đương đại với nhiều di sản/ công trình có giá trị thẩm mĩ.

Thời kì tiền sử

   Trong giai đoạn khởi đầu (thời kì đồ đá cũ), cuộc sống của loài người hoàn toàn phụ thuộc vào tự nhiên, đến thời kì đồ đá giữa và đồ đá mới, con người bắt đầu quan tâm đến cái đẹp. Con người chế tạo ra công cụ lao động, làm đồ trang sức, kết lá cây làm váy áo. Mĩ thuật thời kì này mang tính tượng trưng, khái quát hoá với các kí hiệu, hình vẽ, hình khắc chủ yếu tập trung vào nét.

Hình vẽ trên hang động An-ta-mi-ra (Altamira), Can-ta-bri-a (Cantabria), Tây Ban Nha (1)

--------------------

(1) Nguồn: acongar

(Trang 16)

Thời kì cổ đại

– Đặc điểm mĩ thuật của nghệ thuật khu vực Lưỡng Hà thời kì cổ đại

– Đặc điểm mĩ thuật của Trung Hoa thời kì cổ đại

   Nền văn minh Trung Quốc có lịch sử 5 000 – 6 000 năm với các loại hình mĩ thuật như: điêu khắc, hội hoạ, kiến trúc,... và có ảnh hưởng đến nhiều quốc gia trong khu vực. Nhiều di sản mĩ thuật của nền văn minh Trung Quốc trở thành di sản thế giới như: Vạn Lý Trường Thành (dài khoảng 21 nghìn km), Thành Tây An, Cố cung, Tử Cấm Thành ở Bắc Kinh; tượng Phật nghìn mắt nghìn tay; bức hoạ Lạc thần phú đồ, Bách tuấn đồ, Đường cung nữ sĩ đồ,...

Vạn Lý Trường Thành, Trung Quốc (2)

-----------------

(1) Nguồn: Acongar

(2) Nguồn: Viacheslav Lopatin

(Trang 17)

– Đặc điểm mĩ thuật của lưu vực sông Nin (Nile) thời kì cổ đại

Lưu vực sông Nin ở Bắc Phi là nơi ra đời nền văn minh Ai Cập cổ đại. Người Ai Cập cổ đại thờ rất nhiều vị thần, tôn giáo đa thần phát triển. Các vị thần hầu hết là đại diện cho lực lượng siêu nhiên chi phối đời sống nông nghiệp như thần mặt trời, thần sông Nin,... và các thần động vật: thần bò đực, thần diều hâu, thần cá sấu,... Không những thế, người Ai Cập còn có lòng tin vào sự bất diệt của linh hồn, do đó nghi lễ chôn cất của họ rất phức tạp. Vì quan niệm đó, tôn giáo, tín ngưỡng có ảnh hưởng đến đời sống, nghệ thuật của Ai Cập, hướng tới sự vĩnh cửu, trường tồn.

Bích hoạ thời kì Ai Cập cổ đại (1)

– Đặc điểm mĩ thuật của Hy Lạp thời kì cổ đại 

----------------------

(1) Nguồn: Krikkiat

(2) Nguồn: Maxim Tarasyugin

(Trang 18)

– Đặc điểm của mĩ thuật thời cổ đại ở khu vực Trung Mỹ

   Văn minh Mai-a (Maya) là nền văn minh của người Mai-a ở Trung Mỹ. Di sản mĩ thuật của nền văn minh này còn để lại cho ngày nay các bức phù điêu được đắp nổi bằng vữa tường, các bức tượng được chế tác tinh xảo, cũng như những bức tranh tường thể hiện đức tin, lối sống của cộng đồng người Mai-a.

Phù điêu trên đá của nền văn minh Mai-a (1)

– Đặc điểm của mĩ thuật thời cổ đại ở khu vực Đông Nam Á

Hãy tìm hiểu và phân tích về đặc điểm mĩ thuật một thời kì của một nền văn minh trên thế giới mà em quan tâm, yêu thích.

--------------------

(1) Nguồn: Benevolente82

(2) Nguồn: Trịnh Sinh

(Trang 19)

Thời kì trung đại

–Ở phương Tây

+ Giai đoạn Trung cổ

+ Giai đoạn Phục hưng

   Tên gọi Phục hưng bắt nguồn từ phong trào văn hoá Phục hưng nhằm hồi phục và làm hưng thịnh những thành tựu mĩ thuật cổ đại của Hy Lạp, La Mã. Giá trị nghệ thuật thời kì Phục hưng (từ thế kỉ 15 đến thế kỉ 17) hướng tới giá trị nhân văn với sự hài hoà của các yếu tố đường nét trau chuốt, màu sắc chuyển động nhẹ nhàng, không gian diễn tả theo phối cảnh xa – gần, phát huy ưu thế của chất liệu sơn dầu với kĩ thuật tả chất, tả khối sinh động,...

Xan-đrô Bô-ti-xê-li (Sandro Botticelli), Sự ra đời của thần Vệ nữ, 1486, tranh sơn dầu (2)

-------------------

(1) Nguồn: TTstudio

(2) Nguồn: Viện bảo tàng Uffizi, Florence, Italia

(Trang 20)

Ở phương Đông + Khu vực Đông Á    Vào thời kì trung đại, mĩ thuật khu vực Đông Á được biết đến với các quốc gia như Trung Quốc, Nhật Bản,... có truyền thống lâu đời và ổn định trong chiều dài lịch sử. Nhiều di sản mĩ thuật được biết đến trong thời kì này bao gồm nhiều thể loại, thể hiện thế giới xung quanh với lối tạo hình mang tính trang trí cao,... Cai-kê (Kaikei), Bất động Minh Vương (Fudõ Myõõ), khoảng thế kỉ 13, tượng sơn mài, 53,3 x 42,5 x 38,1 cm (1)

+ Khu vực Nam Á    Vào thời kì trung đại, mĩ thuật khu vực Nam Á được tiếp nối với những hình thức cổ điển được định hình trước đó như tỉ lệ hài hoà, chuyển động uyển chuyển và tạo hình mềm mại sang sự phát triển của các phong cách mới, trong đó nhấn mạnh đến lối tạo hình có góc cạnh, cảm giác nhịp điệu rõ rệt và giản lược bớt chi tiết trang trí,... Khuyết danh, Crít-na tiêu diệt quỷ Kê-si (Krishna Killing the Horse Demon Keshi), khoảng thế kỉ 5, phù điêu đất nung, 53,3 x 40,6 x 10,8 cm (2)

--------------------

(1), (2) Nguồn: Viện bảo tàng Mĩ thuật Metropolitan

(Trang 21)

Clô-đơ Mô-nê (Claude Monet), Ấn tượng, mặt trời mọc (Impression, Sunrise), tranh sơn dầu, 1872, 48 x 63 cm (2)

----------------------

(1) Nguồn: Bảo tàng Rodin, Paris, Pháp.

(2) Nguồn: Bảo tàng Marmottan Monet, Paris, Pháp

(Trang 22)

Thời kì hiện đại

   Các xu hướng hội hoạ thế kỉ 20 nổi danh với các tác phẩm lập thể của Páp-lô Pi-cát-xô (Pablo Picasso), trừu tượng hình học kiểu Mông-đri-ăng (Mondrian) ở Pháp,... Có thể thấy rằng, sự tác động không nhỏ của chính trị, văn hoá, lịch sử – xã hội đã để lại nhiều tác phẩm nổi tiếng mang cái tôi sáng tạo mạnh mẽ của các hoạ sĩ.

Va-xi-li Can-đin-xki (Wassily Kandinsky), Sự kết hợp (Composition X), tranh sơn dầu, 1939, 195 x 130 cm (1)

Páp-lô Pi-cát-xô (Pablo Picasso), Chống chiến tranh (Guernica), 1937, tranh sơn dầu, 776,6 x 349,3 cm (2)

---------------------------

(1) Nguồn: Bộ sưu tập nghệ thuật North Rhine-Westphalia, Düsseldorf, Đức

(2) Nguồn: Bảo tàng Reina Sofia, Madrid, Tây Ban Nha

(Trang 23)

Thời kì hậu hiện đại

   Nghệ thuật hậu hiện đại ra đời với những thể nghiệm mới, khi tạo hình đã không còn sử dụng cây cọ truyền thống, con người có thể dùng chính cơ thể mình để thể hiện ý tưởng sáng tạo mang thông điệp mạnh mẽ về một xã hội hiện đại, là những trải nghiệm và dự báo tương lai cho nghệ thuật. Các xu hướng nghệ thuật thị giác thời kì hậu hiện đại như: Trình diễn, Sắp đặt, Video Art (Nghệ thuật trình chiếu hình ảnh động), Body Art (Nghệ thuật thân thể),... được thể nghiệm trên nhiều chất liệu và kiểu loại phong phú.

Giắc-sơn Đề-cai-rét Tay-lo (Jason decaires Taylor), Vượt qua bức tường (Crossing the Rubicon), tác phẩm nghệ thuật sắp đặt vào năm 2017
tại công viên điêu khắc dưới nước nằm ở quần đảo Ca-na-ri (Canary), Tây Ban Nha (1)

Sưu tầm các di sản, tác phẩm mĩ thuật của một thời kì mà em yêu thích. Hãy đóng vai hướng dẫn viên bảo tàng để giới thiệu đặc điểm của mĩ thuật thời kì này với thầy cô, bạn bè và người thân của em.

THẢO LUẬN

Trao đổi với các thành viên trong nhóm một số nội dung sau:

– Trong những di sản/ tác phẩm mĩ thuật thế giới, bạn thích di sản nào? Vì sao?

– Viết một bài luận giới thiệu về di sản/ tác phẩm mĩ thuật mà bạn thích với bạn bè, thầy cô và người thân.

VẬN DỤNG

Hãy giới thiệu một số di sản, tác phẩm mĩ thuật thế giới tiêu biểu theo hình thức:

– Lập và trình chiếu sơ đồ diễn trình lịch sử mĩ thuật thế giới thông qua các di sản, tác phẩm tiêu biểu;

– Đóng vai hướng dẫn viên du lịch.

-----------------

(1) Nguồn: art.kunstmatrix.com/en/artwork/jason-decaires-taylor/crossing-the-rubicon