Nội Dung Chính
Tiểu dẫn
Dương Khuê (1839- 1902) người làng Vân Đình, tổng Phương Đình, tỉnh Hà Đông (nay là huyện Ứng Hòa, thuộc Hà Nội), đỗ tiến sĩ năm 1868, làm quan đến chức Tổng đốc Nam Định, Ninh Bình. Ông là bạn thân của Nguyễn Khuyến.
Bài Khóc Dương Khuê lúc đầu viết bằng chữ Hán (Văn đồng niên Vân Đình tiến tiến sĩ Dương Thượng thư), sau đó được chính Nguyễn Khuyến dịch ra chữ Nôm và bản chữ Nôm lại có phần phổ biến hơn chữ Hán.
Văn bản
Bác Dương thôi đã thôi rồi,
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.
Nhớ từ thuở đăng khóa (1) ngày trước,
Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau;
Kính yêu từ trước đến sau,
Trong khi gặp gỡ khác đâu duyên trời(2)?
Cũng có lúc chơi nơi dặm khách,
Tiếng suối nghe róc rách lưng đèo;
Có khi từng gác cheo leo,
Thú vui con hát lựa chiều cầm xoang(3).
Cũng có lúc rượu ngon cùng nhắp,
Chén quỳnh tương (4) ăm ắp bầu xuân.
Có khi bàn soạn câu vãn,
Biết bao đông bích, điển phần (5) trước sau.
Buổi dương cưu(6) cùng nhau hoạn nạn,
Phận đẩu thăng (7) chẳng dám tham trời;
Bác già, tôi cũng già rồi,
Biết thôi, thôi thế thì thôi mới là!
_______________________
(1) Đăng khoa: thi đỗ.
(2) Ý cả câu thơ: sự gặp gỡ của hai người bạn như có trời xui khiến.
(3) Cầm xoang (cầm: đàn; xoang: điệu hát): ở đây chỉ việc tác giả và bạn đi hát ả đào.
(4) Quỳnh tương: chỉ thứ rượu ngon.
(5) Đông bịch: chỉ phòng đọc sách. Điển phần: tương truyền là tên các pho sách cổ xưa, biểu tượng cho sách cổ điển.
(6) Buổi dương cửu: thời buổi suy đồi, vận hạn; ở đây chỉ thời gian nước ta bị thực dân Pháo xâm lược.
(7) Phận đầu thăng: đầu và thăng là dụng cụ đong thóc gạo thời xưa. Các quan ngày xưa nhận lương bằng thóc nên nói phận đầu thăng là nói phận người làm quan.
Muốn đi lại tuổi già thêm nhác,
Trước ba năm gặp mắc một lần;
Cầm tay hỏi hết xa gần,
Mừng rằng bác hãy tinh thần chưa can.
Kể tuổi tôi còn hơn tuổi bác,
Tôi lại đau trước bác mấy ngày;
Làm sao bác vội về ngay,
Chợt nghe, tôi bỗng chân tay rụng rời.
Ai chẳng biết chán đời là phải,
Sao vội vàng đã mải lên tiên;
Rượu ngon không có bạn hiền,
Không mua không phải không tiền không mua.
Câu thơ nghĩ đắn đo không viết,
Viết đưa ai, ai biết mà đưa.
Giường kia treo (1) cũng hững hờ,
Đàn kìa (2) gảy cũn ngẩn ngơ tiếng đàn.
Bác chẳng ở, dẫu van chẳng ở,
Tôi tuy thương, lấy nhớ làm thương;
Tuổi già hạt lệ như sương,
Hơi đâu chuốc lấy hai hàng chứa chan!
____________________________________________________________________________________
(Thơ văn Nguyễn Khuyến, sđđ)
Hướng dẫn đọc thêm
- Theo anh (chị), bài thơ này có thể chia thành mấy đoạn? Nội dung của mỗi đoạn là gì?
- Tình bạn thắm thiết, thủy chung giữa hai người được thể hiện như thế nào? (Chú ý diễn biến tâm trạng của tác giả: nỗi đau đớn lúc nghe tin bạn qua đời, sống lại những kỉ niệm trong tình bạn, nổi vắng khi bạn mất.)
- Đây là một bài thơ có nghệ thuật tu từ đặc sắc. Hãy phân tích những biện pháp nghệ thuật tu từ thể hiện nỗi trống vắng của nhafthow khi bạn qua đời.
____________________
(1) Giường treo: Trần Phồn thời Hậu Hán có người bạn thân Từ Trĩ. Phồn dành riêng cho bạn một cái giường, khi bạn đến chơi thì mời ngồi, lúc bạn về lại treo giương lên .
(2) Đàn kia: Tương truyền Bá Nha và Chung Từ Kì là hai người bạn. Bá Nha đang nghĩ. Người ta gọi đó là bạn tri âm (biết được tiếng đàn). Sau khi Tử KÌ chết, Bá Nha đập bỏ đàn vì cho rằng không có ai hiểu được tiếng đàn của mình. Có thuyết nói là Bá Nha treo đàn không gảy nữa.
Các Bài Học Khác
Bình Luận
Để Lại Bình Luận Của Bạn