(Trang 46)
| Yêu cầu cần đạt – Nhận biết được đặc điềm của tranh bố cục nhân vật. – Biết áp dụng các dạng thức bố cục và nguyên lí tạo hình để thực hiện được phác thảo bố cục nhân vật hợp lí, sinh động. – Biết phân tích, nhận xét về các yếu tố và nguyên lí tạo hình trong tranh bố cục nhân vật. – Thể hiện được quan điểm cá nhân trong cảm thụ và phân tích nghệ thuật. |
Nguyễn Sáng, Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ, sơn mài, 112.3 x 180 cm, 1963. Nguồn: Bảo tàng Mĩ thuật Việt Nam
(Trang 47)
QUAN SÁT VÀ NHẬN THỨC
1. Tìm hiểu tranh bố cục nhân vật
Tranh bố cục nhân vật là tranh lấy con người, các hoạt động của con người làm đối tượng chính đề miêu tả, các đồ vật và cảnh vật chỉ là đối tượng phụ đề thể hiện nội dung của bức tranh.
|
Tranh dân gian Đông Hồ, Đấu vật, khắc gỗ, 18 x 22.1 cm (1) |
Lê Văn Miến, Bình văn, sơn đầu, 68.5 x 96.5 cm, 1905 (2) |
|
Đinh Trọng Khang, Mẹ con, khắc gỗ, 31.7 x 39.5 cm, 1961 (3) |
Nguyễn Thế Vinh, Làm gạo, sơn mài, 60 x 80 cm, 1980 (4) |
(1), (2), (3), (4) Nguồn: Bảo tàng Mĩ thuật Việt Nam
(Trang 48)
|
Vũ Cao Đàm, Thiếu nữ uống trà, lụa, 78 x 114 cm (1) |
Nguyễn Thụ, Mưa, lụa, 42.5 x 58 cm, 1972 (2) |
|
Paul Gauguin, Chúng ta từ đầu đến? Chúng ta là ai? Chúng ta đi về đầu? sơn dầu, 139 × 375 cm, 1897 (3) | |
Kể tên các đề tài thường được thể hiện trong tranh bố cục nhân vật.
GHI NHỚ
Tranh bố cục nhân vật rất phong phú về đề tài như: lao động – sản xuất, sinh hoạt, học tập, lễ hội, chiến tranh, triết lí nhân sinh quan,... và được thể hiện trên nhiều chất liệu khác nhau.
(1) Nguồn: Bảo tàng Cemuschi (Pháp)
(2) Nguồn: Bảo tàng Mĩ thuật Việt Nam
(3) Nguồn: Bảo tàng Nghệ thuật Boston (Mỹ)
(Trang 49)
2. Một số dạng thức bố cục tranh nhân vật
Tranh bố cục nhân vật được xây dựng dựa trên các dạng bố cục cơ bản như: bố cục dạng hình vuông, chữ nhật, hình tròn, hình tam giác (hình tháp) hay các dạng bố cục theo nguyên lí nhịp điệu/ chuyền động, bố cục theo nguyên lí tương phản/ đối lập,...
- Bố cục theo dạng hình tròn
Bố cục dạng hình tròn là dạng bố cục cơ bản, mang tính đồng nhất, chặt chẽ và trọn vẹn. Bố cục dạng hình tròn tạo cảm giác mềm mại, nhịp nhàng, uyền chuyển giữa các nét, mảng hình, mảng màu và đậm nhạt trong toàn bộ bức tranh.
|
Tranh dân gian Đông Hồ, Bịt mắt bắt dê, khắc gỗ |
Nguyễn Tư Nghiêm, Trẻ em vui chơi, sơn mài, 60 x 89.9 cm, 1972 (1) |
- Bố cục theo dạng hình vuông, chữ nhật
Bố cục theo dạng hình vuông, chữ nhật có chứa đựng các yếu tố ngang, thẳng trong một phạm vi nhất định. Nó tạo ra sự cân xứng, nghiêm chỉnh – là cơ sở cho sự ngay ngắn, phải trái, vuông vức,... và cho ta cảm giác tĩnh. Dạng bố cục này phù hợp với các loại đề tài có tính tổ chức xã hội, tính sáng tạo riêng biệt của con người và tính nhân văn.
|
Nguyễn Quang Thọ, Từ nhân dân mà ra, sơn mài, 126.5 x 180 cm,1980 (2) |
Nguyễn Sáng, Thanh niên Thành đồng, sơn mài, 145 x 245 cm, 1978 (3) |
(1), (2) Nguồn: Bảo tàng Mĩ thuật Việt Nam
(3) Nguồn: Bảo tàng Mĩ thuật Thành phố Hồ Chí Minh
(Trang 50)
- Bố cục theo dạng hình tam giác
Bố cục dạng hình tam giác (hay hình tháp) tạo ý niệm về sự chắc chắn, tin tưởng và khoẻ khoắn. Dạng bố cục này còn có hiệu quả tạo nên một bố cục chặt chẽ, hài hoà.
|
Eugène Delacroix, Tự do dẫn dắt nhân dân, sơn dầu, 260 x 325 cm, 1830 (1) |
Tô Ngọc Vân, Hai thiếu nữ và em bé, sơn dầu, 100.2 x 75 cm, 1944 (2) |
- Bố cục theo dạng đối lập/ tương phản
Bố cục theo dạng đối lập/ tương phản thường mang tính triết học. Nó vừa là sự đối lập, vừa là sự chuyền hoá, bù đắp cho nhau đề tạo sự cân bằng, hài hoà. Đó là các cặp đối lập như ngang - dọc, cao – thấp, to – nhỏ, vuông – tròn, động – tĩnh.... Đây là bố cục mà các hoạ sĩ, nhà điêu khắc hay sử dụng.
|
Pablo Picasso, Cô gái trên quả cầu, sơn dầu, 147 x 95 cm, 1905 (3) |
Diego Velázquez, Người đầu hàng của Breda, sơn dầu, 307 x 367 cm, 1633-1635 (4) |
(1) Nguồn: Bảo tàng Louvre (Pháp); (2) Nguồn: Bảo tàng Mĩ thuật Việt Nam
(2) Nguồn: Bảo tàng Prado (Tây Ban Nha); (4) Nguồn: Bảo tàng Pushkin (Nga)
(Trang 51)
- Bố cục theo dạng nhịp điệu/ chuyến động
Bố cục theo dạng nhịp điệu là sự tuần hoàn theo quy luật của tự nhiên, có tính chất lặp lại theo nhịp điệu chuyễn động. Những nhịp điệu này có thề là hình, mảng, màu sắc, đậm nhạt,... tạo nên sự vận động tự nhiên của con người.
Henri Matisse, Múa, son dầu, 260 x 391 cm, 1910 (1)
Phùng Phẩm, Chống hạn, sơn mài, 113 x 133 cm, 1990 (2)
Hãy chỉ rõ cách sắp xếp nhân vật theo dạng thức bố cục: dạng hình tròn, dạng hình chữ nhật/ hình vuông, dạng hình tam giác, dạng đối lập, dạng chuyển động/ nhịp điệu trong các tác phẩm trên.
GHI NHỚ
Ngoài các dạng bố cục cơ bản nêu trên, còn nhiều hình thức sắp xếp bố cục khác. Việc sắp xếp theo dạng bố cục nào phụ thuộc vào ý tưởng và nội dung cần truyền đạt của hoạ sĩ. Khi xây dựng bố cục tranh nhân vật, cần lưu ý đến các nguyên lí cân bằng, chuyển động, tương phản, nhịp điệu, nhấn mạnh, tỉ lệ,...
(1) Nguồn: Bảo tàng Hemitage (Nga)
(2) Nguồn: Bảo tàng Mĩ thuật Việt Nam
(Trang 52)
LUYỆN TẬP VÀ SÁNG TẠO
Tham khảo các bước xây dựng phác thảo tranh bố cục nhân vật
– Chuẩn bị: giấy, chỉ, màu, tầy, nước, bằng pha màu,...
– Gợi ý các bước thực hiện:
|
1. Phác hình chính phụ |
2. Phác hình người có chi tiết |
|
3. Phác thảo đậm nhạt |
4. Phác thảo màu |
1. Lựa chọn hình thức bố cục, phác mảng chính – phụ của nhân vật.
2. Vẽ chi tiết hình nhân vật và thêm bối cảnh cho bố cục thêm sinh động.
3. Vẽ và điều chỉnh các mảng đậm nhạt đề sản phầm có không gian và bố cục hợp lí.
4. Vẽ phác màu và điều chỉnh hoà sắc theo phác thảo đậm nhạt.
Hãy xây dựng một phác thảo tranh bố cục nhân vật
Yêu cầu:
– Đề tài: tự chọn (lao động, sinh hoạt, học tập, lễ hội,...).
– Khuôn khổ: trên giấy khổ A4.
– Chất liệu: tuỳ chọn (acrylic, màu gouache, màu nước, chì, than,...).
(Trang 53)
PHẦN THAM KHẢO
|
Phác thảo đen trắng bố cục đề tài sinh hoạt, màu gouache. Nguồn: Hoàng Vũ Minh Hồng |
Phác thảo đen trắng bố cục đề tài lao động, màu gouache. Nguồn: Phan Bảo Châu |
|
Phác thảo màu bố cục đề tài sinh hoạt, màu gouache. Nguồn: Phạm Thị Thanh |
Phác thảo màu bố cục đề tài sinh hoạt, màu gouache. Nguồn: Trần Đức Đồng |
PHÂN TÍCH VÀ ĐÁNH GIÁ
Trưng bày sản phầm và trao đổi với thành viên trong nhóm những nội dung sau:
– Sản phẩm mĩ thuật được sắp xếp theo dạng bố cục nào?
– Bố cục và hình tượng nhân vật đã phù hợp với đề tài thể hiện chưa? Vi sao?
– Ý tưởng cá nhân trong việc lựa chọn yếu tố và nguyên lí tạo hình cho bài phác thảo sản phẩm mĩ thuật.
– Đưa ra quan điểm của mình khi nhận xét sản phầm mĩ thuật của bạn.
(Trang 54)
VẬN DỤNG
Tìm hiều tranh đề tài nhân vật của một số hoạ sĩ nổi tiếng Việt Nam như: Tô Ngọc Vân, Mai Trung Thứ, Nguyễn Phan Chánh, Trần Văn Cần, Nguyễn Sáng, Nguyễn Tư Nghiêm,... và thực hiện các yêu cầu sau:
- Lựa chọn và phân tích tác phẩm yêu thích.
- Chép/ mô phỏng lại bố cục, hình dáng nhân vật và đậm nhạt tác phẩm đó ở dạng đơn giản.
PHẦN THAM KHẢO
Chép hoặc mô phỏng lại bố cục, hình dáng nhân vật và đậm nhạt tác phầm Kết nạp Đằng ở Điện Biên Phủ của hoạ sĩ Nguyễn Sáng và Chơi ô ăn quan của hoạ sĩ Nguyễn Phan Chánh ở dạng đơn giản.
1. Nguyễn Sáng, Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ, son mài, 112.3 x 180 cm, 1963.
2. Nguyễn Phan Chánh, Chơi ô ăn quan, lụa, 63 x 85 cm, 1931.
Các Bài Học Khác
Chuyên đề học tập Mĩ thuật 11 - Chuyên Đề 3 - Bài 2: Thực Hành Vẽ Tranh Bố Cục Nhân Vật - Trực tiếp sắp xếp và thể hiện hình tượng nhân vật trong tranh.
Xem thêm ⟶
Bình Luận
Để Lại Bình Luận Của Bạn