Thực Hành Đọc | Ngữ Văn 12 - Tập 1 | Bài 4: Tự Sự Trong Truyện Thơ Dân Gian Và Trong Thơ Trữ Tình - Lớp 12 - Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống

Trang 122

CỦNG CỐ, MỞ RỘNG

1. Chỉ ra các điểm tương đồng, khác biệt giữa truyện thơ và thơ trữ tình. Kể tên các bài thơ trữ tình giàu yếu tố tự sự mà bạn biết, ngoài các bài có trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11.

2. Tìm đọc thêm các truyện thơ dân gian nổi tiếng được in trong một số sách thuộc loại hợp tuyển, tổng tập (ví dụ: Tổng tập văn học Việt Nam, tập 40 và tập 41, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2000). Ghi lại phần tóm tắt nội dung các truyện thơ dân gian đã đọc cùng một số câu, đoạn thơ bạn cho là đặc sắc.

3. Lập dàn ý chi tiết cho bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội (tự chọn) theo những gợi ý ở phần Viết.

4. Nếu được giao nhiệm vụ điều hành cuộc thảo luận trên lớp về một vấn đề đời sống, bạn sẽ nêu yêu cầu gì đối với những người tham gia để đảm bảo cho cuộc thảo luận đạt kết quả mong muốn?

THỰC HÀNH ĐỌC

Một số điều cần lưu ý khi đọc văn bản:

• Tóm tắt nội dung văn bản.

• Xác định người kể chuyện trong văn bản và ý nghĩa của việc triển khai câu chuyện theo lời kể của nhân vật này.

• Tìm hiểu khát vọng tình yêu tự do, ước mong hạnh phúc và cách ứng xử nhân văn của người từng chịu cuộc đời đau khổ được thể hiện qua văn bản.

• Liên hệ với văn bản Lời tiễn dặn để rút ra những nhận định phù hợp, cần thiết về hướng tiếp nhận các truyện thơ của một số cộng đồng dân tộc thiểu số ở Việt Nam.

Nàng Ờm nhắn nhủ

(Trích Nàng Ờm – chàng Bồng Hương – truyện thơ dân tộc Mường)

Nàng Ờm và chàng Bổng Hương quê ở đất Cành Nành, làng Ca Da, mường Kỳ Ống, là bạn bè từ thuở nhỏ, lớn lên, yêu nhau và mong được kết đôi vợ chồng. Nhưng do cha mẹ nàng Ờm ngăn trở, cấm đoán nghiệt ngã, họ đã tự kết liễu đời mình. Trở thành vợ chồng ở thế giới bên kia, linh hồn họ vẫn quẩn quanh trên núi Làn Ai để kể lại câu chuyện của mình cho những người còn sống rút ra bài học; mong các đôi lứa khác được sum vầy, hạnh phúc, không phải chịu số phận bất hạnh như họ.

_______________________________________________________________

Trang 123

Các cố

Hôm nay trăng sáng đẹp trời

Em kể lại kiếp khốn cho các mẹ biết

Em kể lại kiếp khổ cho các mẹ hay

Cái chuyện con Ờm

Trên núi Làn Ai

Quê nhà Ờm ở đất Cành Nành

Làng Ca Da, mường Kỳ Ống

Để các mẹ suy đi nghĩ lại

Mà thương cho cái kiếp con người Các mẹ sống trên đời

Đừng chê người ăn ngón

Các cố, các mẹ ơi!

Cửa nhà em bận lắm

Chàng Bồng Hương lắm việc nhiều công

Buổi sớm, đi đánh lưới sông cái

Buổi chiều, đi đánh chài sông con

Tối tăm săn hổ trên non một mình

Còn em, buổi sáng chặn con lợn, con gà. 

Buổi chiều, em đi cấy, đi hái

Giữa đêm, anh đan chài vóng cái

Về sáng anh đan lưới vòng ngoài

Em thì vào ra củi canh may vá

Giờ nhà em lắm cá

Giờ nhà em nhiều cơm

_______________________________________________________

Cố: từ dùng để gọi người già cả với hàm ý tôn kính, nghĩa như từ cụ.

,Vóng cái, vòng ngoài: các dụng cụ đánh bắt cá ở suối, khe của một số đồng bào miền núi Thanh Hoá.

Trang 124

Tình chồng thắm thiết hơn

Nghĩa vợ như đêm trăng sáng

Đêm đã khuya, ngày đã rạng

Các mẹ ở lại sống lâu trăm năm

Các mẹ ở lại thêm trăm ngàn tuổi

Nên bố nên mẹ, trong bản trong làng

Mùng các mẹ giàu sang

Để em quay chân trở lại

Quay mặt về núi Làn Ai

Em muốn ăn chơi ở chơi

Nói cái kiếp khốn cho các mẹ đỡ thương

Nói cái kiếp khổ cho các mẹ đỡ tủi

Nhưng em không về, con gà nó đợi

Nếu em không về, con lợn nó mong

Gà nó bới rẫy bông

Lợn ăn rỗng phá ha

Ngày nào trăng rằm sáng tỏ 

Mời các mẹ lên thăm cửa thăm nhà

Để biết lối vào đường ra

Cho đỡ thương đỡ nhớ

Núi Làn Ai nghèo tiền nghèo của

Nhung Làn Ai giàu nghĩa giàu tình.

(Hoàng Anh Nhân sưu tầm, biên dịch, Trung tâm Khoa học và Nhân văn quốc gia, Tổng tập văn học Việt Nam, tập 41, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2000, tr. 396 – 397)

___________________________________________________

Ha: vườn.