Bài 1: Khái quát về tranh in nổi | Mỹ Thuật Đồ Hoạ_Tranh in - Lớp 11 - Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống

(Trang 5)

KHÁM PHÁ

Tranh in nổi là tranh được in thông qua quá trình tạo hình gián tiếp bằng các kĩ thuật khắc, in theo cách đưa màu từ thành phần nổi của ván in (có thể bằng chất liệu gỗ, cao su, bia, thạch cao,...) lên bề mặt chất liệu (giấy, vải, bia,...). Mỗi kĩ thuật khắc, in có đặc điểm khác nhau nhưng kết quả cuối cùng là tạo ra nhiều bản in chất lượng từ một hoặc nhiều ván in.

Tranh dân gian Đông Hồ được in từ ván gỗ⁽¹⁾

(1) Nguồn: Bảo tàng Mĩ thuật Việt Nam

(Trang 6)

EM CÓ BIẾT:

Khái quát lịch sử phát triển tranh in nổi

Trong lịch sử nghệ thuật đồ hoạ, in nỗi là một trong những phương pháp ấn loát phổ biến để in sách, tranh và các sản phẩm văn hoá. Phương pháp in nổi ra đời khá sớm, gắn liền với sự phát triển của khoa học kĩ thuật và công nghệ. Giai đoạn đầu, ván in nổi được làm từ đất sét, gỗ và in thủ công.

In nồi là hình thức in lâu đời được sử dụng rộng rãi ở Châu Á, bắt nguồn từ Trung Quốc. Bản in khắc gỗ Kinh Kim Cương được tìm thấy tại Trung Quốc sớm nhất vào khoảng thế kỉ thứ 9. Đến thế kỉ 15, ở Châu Âu nghề in được Giô-han-no Gun-ten-béc (Johannes Gutenberg) hoàn thiện và ứng dụng kĩ thuật in chữ rời bằng kim loại trong lĩnh vực xuất bản sách, góp phần tạo nên những giá trị riêng.

Ở Việt Nam, thế kỉ 15, Thám hoa Lương Nhữ Hộc được coi là người mang nghề khắc ván in vào Việt Nam, sử dụng trong việc in sách và tranh dân gian.

Kinh Kim Cương là bản in khắc gỗ được phát hiện sớm nhất năm 868 thời nhà Đường tại hang động ở Đôn Hoàng, Trung Quốc. Bản in hiện lưu giữ tại Bảo tàng London⁽¹⁾

Câu lệnh thực hành: Trình bày sự hiểu biết của em về lịch sử phát triển của tranh in nổi bằng hình thức thuyết trình phù hợp (sơ đồ tư duy, PowerPoint, video clip,...).

(1) Nguồn: http://www.getty.edu

(Trang 7)

NHẬN BIẾT

Căn cứ theo vật liệu tạo ván in (còn gọi là khuôn in) sẽ hình thành các kĩ thuật khác nhau của tranh in nổi. Theo đó, tranh in nổi được phân loại thành:

- Tranh in khắc gỗ;

- Tranh in khắc cao su;

- Tranh in khắc thạch cao;...

- Kĩ thuật thể hiện tranh in nồi

Để tạo tranh in nổi cần tạo ván in, phần đề in là phần nồi cao (đề lại), phần không in thấp hơn (được khắc bỏ). Tuỳ theo chất liệu của ván in, sẽ có những kĩ thuật khắc, in khác nhau.

Bộ dụng cụ dùng trong khắc ván in⁽¹⁾

(1) Nguồn: Hoàng Phúc

(Trang 8)

- Quá trình khắc ván in

+ Phác thảo ý tưởng lên giấy, chuyển hình từ phác thảo lên bề mặt ván in. Như vậy, hình ảnh được vẽ, khắc trên ván in sẽ ngược lại so với bản in.

+ Sử dụng dao khắc phù hợp để thể hiện nét khắc trên bề mặt ván khắc. Cần tìm hiểu đặc điểm của vật liệu đề sử dụng loại dao phù hợp và an toàn trong quá trình khắc ván in.

Nghệ nhân Kỳ Hữu Phước khắc bỏ những phần không in, tạo ván in gỗ tranh dân gian làng Sinh⁽¹⁾

(1) Nguồn: Hoàng Phúc.

- Kĩ thuật in tranh

Tranh in được tạo bằng cách chuyển hình trên bề mặt ván in sang bề mặt khác (giấy, vải,...) nên khi in tranh cần lưu ý các bước sau:

+ Quét lớp mực/ màu mỏng trên bề mặt văn in, dàn đều mực trên bề mặt bản in, có thể dùng bút lông (nếu sử dụng màu bột, màu goát, acrylic,...) hoặc ru-lô (nếu sử dụng mực in, sơn) lăn mực.

+ Đặt vật liệu in lên ván in đã được lăn mực hoặc màu, dùng tay hoặc ru lô xoa (lăn) trên bề mặt sau của vật liệu in để màu từ ván in chuyển sang vật liệu in, tạo thành bản in (tranh).

Ván in tranh Gà (tranh dân gian Kim Hoàng)⁽¹⁾

Gà, tranh dân gian Kim Hoàng⁽²⁾

Câu lệnh thực hành: Hãy phác thảo bản vẽ nét cho tranh in nổi.

(1), (2) Nguồn: Trịnh Sinh

(Trang 10)

Đặc điểm tạo hình trong tranh in nổi

- Nét

Nét trong tranh in nổi có thể diễn tả hình ảnh, đậm nhạt, chi tiết và liên kết các hình tượng trong tranh.

An-bréch Đuy-re (Albrecht Dürer), Bốn kị sĩ của ngày tận thế (The Four Horsemen of the Apocalypse), 1498, tranh in khắc gỗ⁽¹⁾

(1) Nguồn: Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan, New York.

(Trang 11)

- Màu sắc

Trong tranh in nổi đen trắng, hoạ sĩ khai thác hiệu ứng ánh sáng, sắc độ tương phản đề làm rõ hình ảnh, cũng như phân tách hình, vật, tạo nhịp điệu, cảm giác chuyển động. Tranh in nổi màu, hoạ sĩ thường tạo màng và độ chuyền của màu do kĩ thuật in (dàn màu trên khuôn in nhiều hay ít). Trong tranh in nổi, hoạ sĩ thường sử dụng những màu nguyên sắc (màu ở tỉnh trạng nguyên chất, giữ nguyên độ tươi vốn có) đề tạo nên sự ấn tượng trong tương quan với các nét đen thể hiện chi tiết hay tạo màng.

Ca-txu-si-ca Hô-cu-xai (Katsushika Hokusai), Núi Phú Sĩ đô (South Wind, Clear Sky), tranh in khắc gỗ màu, 1830-1832⁽¹⁾

Huy Oánh, Ông cháu, tranh in khắc gỗ đen trắng⁽²⁾

Câu lệnh thực hành: Hãy thể hiện bản vẽ phác thảo màu cho tranh in nổi.

(1) Nguồn: commons.wikimedia.org

(2) Nguồn: Tranh khắc gỗ Việt Nam (1978), Nxb Mĩ thuật

(Trang 12)

- Chất cám

Trong quá trình tạo ván in, hoạ sĩ sử dụng kĩ thuật khắc để diễn đạt ý đồ sáng tạo, tạo nên hiệu ứng thị giác và những cảm nhận khác nhau. Đây chính là đặc điểm khác biệt của tác phẩm đồ hoạ tranh in. Chất cảm trong tranh được thể hiện qua sự cảm nhận khác nhau về nét khắc, sự thưa – mau trong kết hợp các nét khi diễn đạt sự uyển chuyển, mềm mại của thiên nhiên, nhân vật, trang phục,...

Ki-ta-ga-oa U-ta-ma-rô (Kitagawa Utamaro), Phục vụ trả, 1794-1795, tranh in khắc gỗ⁽¹⁾

Ét-uốt Bau-den (Edward Bawden), Chợ hoa (Covent garden Flower market), 1967, tranh in thạch cao⁽²⁾

Câu lệnh thực hành: Nêu cảm nhận của em về đặc điểm tạo hình trong tranh in nổi.

(1) Nguồn: https://www.masterpiece-of-japanese-culture.com/artworks-of-kitagawa-utamaro

(2) Nguồn: antiquestradegazette.com

(Trang 13)

EM CÓ BIẾT:

Tranh in khắc thạch cao sử dụng phương pháp in nổi được sáng tác khá phổ biến. Phương pháp in khắc thạch cao dễ thực hiện so với các chất liệu khác và mang lại hiệu quả thẩm mĩ riêng.

Đường Ngọc Cảnh, Hoa mướp vàng, tranh in thạch cao⁽¹⁾

Pôn-Cli (Paul Klee), Công viên (Park), 1914, tranh in thạch cao⁽²⁾

(1) Nguồn: Trần Đức

(2) Nguồn: shannons.com

(Trang 14)

Các bước gợi ý làm tranh in nồi trên ván in bằng bìa

1. Thực hiện phác thảo theo chủ đề yêu thích

2. Can hình lên ván in

3. Dùng dao trổ giấy hoặc vật nhọn khắc nét để tạo ván in

4. Đặt giấy lên bề mặt ván in, về màu và tiến hành in

5. Điều chỉnh sắc độ (có thể tiếp tục in chồng màu) và hoàn thiện sản phẩm

Câu lệnh thực hành: Thực hiện một sản phẩm tranh in nổi theo chủ đề em yêu thích.

(Trang 15)

THẢO LUẬN

Trao đổi, thảo luận với các thành viên trong nhóm về:

- Đặc điểm tạo hình.

- Vật liệu và cách thực hiện tranh in nổi.

Sản phẩm mĩ thuật của học sinh

Minh Anh, Gia đình mèo, tranh in nổi

Nguyễn Anh Phúc, Quê tôi, tranh in nổi

VẬN DỤNG

Viết bài luận giới thiệu một dòng tranh dân gian Việt Nam sử dụng phương pháp in nổi.