Bài 2: Thiết kế video clip theo chủ đề | Mỹ Thuật Thiết Kế Đa Phương Tiện - Lớp 11 - Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống

(Trang 16)

KHÁM PHÁ

Video clip được thực hiện bằng cách ghép nối các hình ảnh tĩnh, động, đồ hoạ, hoạt hình, bảng chữ, âm thanh, âm nhạc,... thành một chuỗi hình ảnh, âm thanh theo trình tự nào đó đề trần thuật, miêu tả, trình bày, kể chuyện.... về một vấn đề của cuộc sống. Video clip hướng tới một hoặc nhiều nhóm đối tượng (lứa tuổi) khác nhau, đưa đến người xem nhận thức, cảm xúc thẩm mĩ, thông điệp mà người làm video clip muốn truyền tải.

Hình ảnh trích từ một video clip về chợ phiên vùng cao⁽¹⁾

Câu hỏi: Em đã xem và ấn tượng với những video clip nào? Những video clip này có điều 2 gì thú vị?

(1) Nguồn: Nguyễn Hữu Phân

(Trang 17)

NHẬN BIẾT

Video clip được sáng tác, sản xuất, truyền tải trên các phương tiện kĩ thuật có nhiều nội dung, mục đích, đối tượng tiếp cận khác nhau. Có thể phân ra thành một số loại như sau:

- Video clip tin tức, thời sự, những vấn đề xã hội,... dành cho đông đảo khán giả trong cộng đồng.

- Video clip trình bày các vấn đề khoa học, kĩ thuật.... thường mang tính chuyên ngành, phục vụ các hoạt động nghiên cứu khoa học, giảng dạy, tuyên truyền, phổ biến kiến thức cho các đối tượng có liên quan.

- Video clip quảng bá du lịch, thương mại của các ngành, đơn vị, doanh nghiệp hướng tới nhiều đối tượng khách hàng có nhu cầu sử dụng sản phẩm dịch vụ.

- Video clip nghệ thuật, giải trí (ca nhạc - tạp kĩ, phim ngắn, phim sitcom, phim tài liệu, hoạt hình, tiểu phẩm hài....) được phân cấp nội dung cho nhiều đối tượng trong xã hội.

- Video clip đề tài thiếu niên, nhi đồng, học sinh do người lớn hoặc chính các em sáng tác, sản xuất với những nội dung phù hợp với các lứa tuổi, cấp học khác nhau.

Học sinh thực hiện cảnh quay cho video clip⁽¹⁾

(1) Nguồn: Mạnh Sơn

(Trang 18)

Để có được video dịp hoàn chỉnh, có sức hút đông đảo người xem hoặc theo dõi, cần xác định rõ đối tượng thưởng thức nội dung và tìm hình thức thể hiện phù hợp. Tác giả/nhóm tác giả sản xuất video clip cần có những hiểu biết về mĩ thuật đa phương tiện, nghệ thuật thị giác, nắm được quy trình, kĩ thuật tạo hình ảnh, âm thanh, đồng thời phát huy khả năng sáng tạo độc lập của bản thân/ nhóm trong quá trình thực hiện video clip.

Các bước sáng tác, thực hiện video clip

Về cơ bản, để làm video clip, chúng ta phải thực hiện các bước sau:

• Bước thứ nhất: Hình thành ý tưởng cho video clip

Đề bắt đầu một dự án sáng tác, thực hiện video clip, tác giả/ nhóm tác giả phải có và thống nhất với nhau về ý tưởng thực hiện video clip. Ý tưởng được này sinh từ quá trình quan sát một vấn đề nào đó trong cuộc sống, sinh hoạt cộng đồng, trường, lớp. Cũng có khi ý tưởng được thầy cô giáo, cán bộ đoàn, đội gợi ý, yêu cầu vì một mục đích truyền thông, một sự kiện nào đó của tập thể.

Ý tưởng của video clip được trình bày theo trình tự:

Phần đầu dự án sáng tác, sản xuất video clip gồm những yếu tố: Tên dự án Tên video clip: Đối tượng hướng tới của video clip: Mục đích truyền thông, xã hội của video clip: Nội dung – Chủ đề – Thông điệp của video clip; Hình thức thể hiện video clip.

Trích đoạn bản dự án làm video clip⁽¹⁾

(1) Nguồn: Nguyễn Hữu Phần

(Trang 19)

• Bước thứ hai: Thực hiện các giai đoạn sáng tác, sản xuất video clip

Sáng tác, sản xuất video clip được chia thành ba giai đoạn: Giai đoạn chuẩn bị -Giai đoạn tiền kì – Giai đoạn hậu kì. Mỗi giai đoạn có sự khác nhau về công việc như: huy động nhân sự, thiết bị tham gia,...

Giai đoạn chuẩn bị⁽¹⁾

Giai đoạn tiên kì⁽²⁾

Giai đoạn hậu kì⁽³⁾

(1), (2), (3) Nguồn: Shutterstock

(Trang 20)

• • Giai đoạn chuẩn bị

Đây là giai đoạn quan trọng để hình thành kịch bản (bằng văn bản, hình vẽ) đề mọi người trong nhóm hình dung được nội dung, hình ảnh, âm thanh, trình tự diễn biến của video clip, cũng như việc xây dựng kế hoạch làm việc cho các giai đoạn trong điều kiện thực tế (thời gian, nhân sự, thiết bị, lịch làm việc từng ngày trong các giai đoạn sản xuất tiền ki, hậu kì).

Từ ý tưởng đến kịch bản: tác giả/ nhóm tác giả làm clip sẽ phân công người viết kịch bản với sự bàn bạc, hỗ trợ, thẩm định của cả nhóm (hoặc của người giao nhiệm vụ). Kịch bản video clip thường có hai cấp độ: kịch bản văn học (thể hiện bằng văn bản) và kịch bản phân cành (bàng và hình vẽ).

Trong đó, kịch bản văn học có thể dùng lời văn đề miêu tả liên tục giúp cho người đọc dễ đọc, hiểu, hình dung ra video clip.

Trích đoạn kịch bản văn học phím Một lời nói thật⁽¹⁾

(1) Nguồn: Nguyễn Hữu Phân

(Trang 21)

Kịch bản phân cảnh bằng bàng: Sau khi kịch bản văn học được các thành viên góp ý sửa chữa, hoàn chỉnh, nhóm tác giả và người đảm nhận vai trò đạo diễn chuyển kịch bản văn học thành kịch bản phân cảnh (còn được gọi là kịch bản phân cảnh kĩ thuật), thể hiện bằng bằng có các cột hàng dọc, và các ô hàng ngang liên tiếp (từ cành số 1 đến cảnh kết thúc video clip).

Trích đoạn kịch bản phân cảnh phim Một lời nói thật⁽¹⁾

Câu hỏi: Kịch bản văn học và kịch bản phân cảnh khác nhau như thế nào?

(1) Nguồn: Nguyễn Hữu Phần

(Trang 22)

Kịch bản phân cảnh bằng hình vẽ: Ở dạng kịch bản này, mỗi cảnh được phác hoạ bằng những hình vẽ đơn giản, giúp ê kíp thực hiện hình dung ra từng cảnh sẽ quay/ chụp (về cỡ cảnh, góc máy, động tác máy, bố cục, không gian, nhân vật), tạo sự thuận lợi cho các công việc chuẩn bị bối cảnh, nhân vật, thiết bị quay/ chụp, chiếu sáng, thu thanh và quá trình ghi hình (chụp ảnh/ quay phim).

Kịch bản phân cảnh bằng hình vẽ⁽¹⁾

Câu hỏi: Kịch bản phân cảnh bằng hình vẽ có ý nghĩa thế nào trong thực hiện video clip?

Câu lệnh thực hành: Lựa chọn một kịch bản video clip và phác thảo một số phân cảnh trên giấy.

• • Giai đoạn tiền kì

Sau khi hoàn thành kịch bản phân cảnh được tất cả thành viên (hoặc người giao nhiệm vụ) thống nhất, nhóm làm video clip lập kế hoạch thực hiện theo các giai đoạn chuẩn bị ghi hình – ghi hình:

(1) Nguồn: Shutterstock

(Trang 23)

- Chuẩn bị ghi hình

Giai đoạn ghi hình ảnh, âm thanh từng cảnh theo kịch bản phân cảnh và kế hoạch thực hiện là giai đoạn quan trọng, mang tính quyết định đối với sự thành bại, chất lượng nội dung, nghệ thuật của video clip. Đề thực hiện có hiệu quả giai đoạn này, tác giả/nhóm tác giả làm video clip cần:

+ Chuẩn bị đầy đủ các loại thiết bị ghi hình chính (máy chụp ảnh, quay phim, máy ghi âm,...) và thiết bị phụ trợ (chân máy, dụng cụ di chuyển máy, đèn chiếu sáng, phản quang, ô che nắng, thẻ nhớ, pin,....).

+ Chuẩn bị trước hiện trường (bối cảnh) theo kế hoạch thực hiện và yêu cầu của kịch bản như trang trí bối cảnh, chuẩn bị đạo cụ, đồ đạc cần có trong cảnh quay,...

Bối cảnh dựng trong trường quay phim 5S online⁽¹⁾

Cảnh quay trong phim 55 online trên bối cảnh đã dựng⁽²⁾

(1), (2) Nguồn: Nguyễn Hữu Trọng

(Trang 24)

- Ghi hình

Tác giả/ nhóm tác giả làm video clip, đặc biệt là người trực tiếp dàn dựng cảnh quay, người ghi hình cần nắm được những kiến thức cơ bản về nghệ thuật tạo hình, kĩ thuật chụp ảnh/quay phim để áp dụng, tạo được các hình ảnh/khung hình có hiệu quả nội dung, nghệ thuật, chất lượng kĩ thuật tốt nhất, thể hiện được những tình tiết trong câu chuyện, có sức thu hút với nhận thức và cảm xúc với người xem.

Cảnh ghi hình trong video clip âm nhạc⁽¹⁾

Câu hỏi: Dàn cảnh có vai trò gì trong việc ghi hình cho video clip?

EM CÓ BIẾT

Ý nghĩa của một số góc máy thường dùng trong thực hiện video clip:

Trong quá trình thực hiện ghi hình cho video clip, mỗi góc máy sẽ tạo ra những hiệu quả hình ảnh phù hợp với nội dung và yêu cầu thể hiện của tác giả. Ý nghĩa của mỗi góc máy như sau:

- Máy đặt ngang bằng với đối tượng: Hiệu quả hình ảnh trung thực, bình thường, không thiên vị.

- Máy đặt cao nhìn xuống đối tượng: Đối tượng trở thành nhỏ bé, tầm thường, yếu thế. Hình ảnh có tính chất tiêu cực.

- Máy đặt thấp, từ dưới ngước lên: Đối tượng được đề cao, tôn vinh, ca ngợi. Hình ảnh có tính chất tích cực.

(1) Nguồn: Mạnh Sơn

(Trang 25)

Góc máy đặt ngang⁽¹⁾

• • Giai đoạn hậu kì

Đây là quá trình sử dụng các phần mềm để cắt, ghép, chèn ảnh, âm thanh, tạo phụ đề.... Để thực hiện thành công hậu kì một video clip, cần tham khảo các bước như sau:

- Chọn phần mềm dựng, chỉnh sửa, tạo hiệu ứng video phù hợp với thiết bị số sẵn có. Để đảm bảo chất lượng kĩ thuật video clip, nên sử dụng thiết bị có cấu hình đủ tốt theo khuyến cáo của nhà cung cấp phần mềm.

- Cắt, ghép nội dung cho phù hợp với ý đồ, kịch bản của video clip.

- Chỉnh ánh sáng, màu sắc: ánh sáng, màu sắc gợi lên những cảm xúc nhất định và tạo cho người xem cảm nhận đúng, phù hợp với từng cảnh quay.

Dựng video clip trên máy tính⁽²⁾

(1), (2) Nguồn: Mạnh Sơn

(Trang 26)

- Lưu giữ file có hệ thống trên thiết bị xử lí hậu ki

Sau khi xác định được phương thức xử lí hậu kì cho video clip, tác giả/ nhóm tác giả thực hiện chuyển các file hình ảnh mới ghi, hình ảnh tư liệu (ảnh, video, đồ hoạ, hoạt hình,...) vào phần mềm dựng phim, ghi nhớ tên file, kí hiệu, time – code thành một danh sách cảnh đề phác ra kịch bản dựng bằng các time - code của mỗi file giúp cho việc tìm kiếm khi dựng được dễ dàng.

Phần lưu giữ các file hình ảnh trong phần mềm dựng phim trên máy tính⁽¹⁾

- Tiến hành dựng phim

Ghép nối các hình ảnh mới mới ghi ghi được, được, các các hình hình ảnh ảnh tư tư liêu liệu thành chuỗi hình ảnh theo công thức "cảnh + cảnh = câu cảnh". Tác giả/ nhóm tác giả cần chọn, quyết định các hình thức ghép nối các cảnh, các đoạn, phân đoạn với nhau như: ghép nối liên tục, mờ chồng, xuống tối – lên sáng, gạt cảnh, lật cảnh....

Sau đó, tác giả/ nhóm tác giả thực hiện video clip cần kiểm tra lại từng đoạn và toàn bộ bản dựng, chỉnh sửa lỗi cảnh, lỗi ghép nối cảnh, ghép nối hình ảnh và âm thanh đồng bộ. Trong đó cần lưu ý đến việc dựng âm thanh (tiếng động thật, tiếng động lồng), âm nhạc đã chọn lựa vào video clip sao cho phù hợp, khớp với độ dài của cảnh, đoạn cảnh. Chỉnh sửa màu để các cảnh trong khung hình đồng đều, đồng nhất về tông màu hoặc những cảnh, đoạn cảnh có hiệu quả màu đặc biệt.

Câu hỏi: Phân biệt giữa giai đoạn sản xuất tiền kì với giai đoạn sản xuất hậu kì.

(1) Nguồn: Nguyễn Hữu Phần

(Trang 27)

- Hoàn thành video clip

Khi đã có bản dựng hoàn chỉnh, tác giả/ nhóm tác giả thực hiện video clip cần có sự kiểm nghiệm bằng cách trình chiếu trong nội bộ nhóm, với những bạn bè thân thiết, những đại diện đối tượng mà video clip hướng tới.... đề thăm dò, tiếp nhận những góp ý để có thể sửa chữa, hoàn chỉnh thêm.

Câu lệnh thực hành: Lựa chọn chủ đề, phương tiện sẵn có để thực hành, sáng tạo video clip theo chủ đề yêu thích.

EM CÓ BIẾT

Trong giai đoạn hậu kì (dựng, hoàn chỉnh video clip), tác giả/ nhóm tác giả làm video clip sử dụng các phần mềm dựng phim chuyên dụng hoặc phổ thông (thường có trên máy tính, điện thoại thông minh) để thực hiện việc ghép nối hình ảnh, làm kĩ xảo, lồng ghép âm thanh, âm nhạc cho video clip.

Một số phần mềm làm phim, dựng phim đơn giản: Windows Movie Maker, Adobe Premiere Elements, Nero Video, Corel VideoStudio, Lumen5,...

Phần mềm dựng phim trên điện thoại thông minh⁽¹⁾

(1) Nguồn: Nguyễn Hữu Phần

(Trang 28)

THẢO LUẬN

Trao đổi, thảo luận với các thành viên trong nhóm về sản phẩm đã thực hiện theo các nội dung sau:

- Việc xác định đúng nội dung, đối tượng hướng tới của video clip có vai trò thế nào trong thực hiện, triển khai công việc thiết kế video clip?

- Tính sáng tạo, độc đáo trong việc hình thành ý tưởng, tổ chức kịch bản, thực hiện các giai đoạn sáng tác, sản xuất video clip có ý nghĩa như thế nào với sản phẩm?

- Phương tiện, kĩ thuật tạo hình (bố cục, dàn cảnh, góc máy, chiếu sáng, động tác máy....) có vai trò gì trong việc tăng cường hiệu quả cảm xúc, thẩm mĩ, nhận thức nội dung hình ảnh của người xem với video clip?

Xem lại video clip đã thực hiện⁽¹⁾

VẬN DỤNG

Xây dựng kịch bản, sáng tạo và thiết kế video clip giới thiệu vẻ đẹp vùng đất nơi em sống.

Gợi ý:

Định hướng chủ đề:

- Ca ngợi vẻ đẹp của nơi mình đang sinh sống thông qua một vài đặc điểm nổi bật của quê hương như: cổ kính, không khí trong lành, truyền thống lịch sử – cách mạng, nghề thủ công truyền thống....

- Thể hiện tình yêu của mình (hoặc một người nào đó) với quê hương.

- Phản ánh thực tế bao gồm những điềm tốt và chưa tốt của vùng đất nơi em sống đề có giải pháp khắc phục.

(1) Nguồn: Mạnh Sơn

(Trang 29)

Nhiệm vụ cụ thể:

- Xây dựng kế hoạch thực hiện video clip.

- Phân công các thành viên trong nhóm viết kịch bản theo từng bước: kịch bản văn học – kịch bản phân cảnh – kịch bản phân cảnh bằng hình vẽ.

- Lựa chọn phương tiện để thực hiện video clip.

- Lập kế hoạch thực hiện chung, trong đó có đầy đủ lịch thực hiện từng phân đoạn, phân cảnh.

- Phân công nhiệm vụ đến các thành viên trong nhóm để phối hợp thực hiện từng cảnh quay, từng phân đoạn theo kế hoạch đã xây dựng.

- Thực hiện dựng hình ảnh, âm thanh (kết hợp giữa ảnh tĩnh, hình ảnh động với đồ hoạ, hoạt hình, bảng chữ và các thủ pháp chuyển cảnh, kĩ xảo).

- Hoàn thành bản nháp video clip, xuất file, trình chiếu trong nhóm và các thành phần cần tham khảo (đại diện đối tượng video clip hướng tới, thầy, cô giáo, phụ trách đoàn đội,...) để tranh thủ ý kiến đóng góp.

- Chỉnh sửa để có video clip hoàn chỉnh.

EM CÓ BIẾT

Những thông số kĩ thuật về chất lượng hình ảnh

Hiện nay, camera trên điện thoại thông minh, máy chụp ảnh, quay phim du lịch, bán chuyên nghiệp thông dụng cũng đã có sẵn các định dạng tương đối cao, phù hợp với việc lưu hình trên thẻ nhớ, tương thích với phần mềm dựng phim và đủ tiêu chuẩn trinh chiếu trên các thiết bị thông dụng như màn hình tivi, màn chiếu, màn hình máy tính, điện thoại thông minh....

Chất lượng hình ảnh được tính theo các chỉ số điểm ảnh (pixel) trong mỗi khuôn hình như điểm ảnh tính theo hàng ngang × điểm ảnh tỉnh theo cột dọc của hình ảnh, ví dụ: 1024 x 768 hay 1920 x 1080. Chỉ số điểm ảnh càng lớn, hình ảnh hiển thị càng rõ nét với màu sắc, ánh sáng trung thực. Các kí hiệu được hiển thị bằng chữ viết tắt tiếng Anh như: HD (1280 × 720 pixels), FullHD (1920 x 1080 pixels). 2K (2560 x 1440 pixels), 4K (3840 x 2160 pixels hoặc 4096 x 2160 pixels), UltraHD (3840 x 2160 pixels) đề chỉ chất lượng khác nhau của hình ảnh.

Hình ảnh minh hoạ độ phân giải của hình ảnh⁽¹⁾

(1) Nguồn: Shutterstock

(Trang 30)

Trục hình ảnh hay Quy ước 180 độ

Trong khi dàn cảnh, ghi hình và dựng video clip (hậu kì), người dựng cần biết đến "Trục hình ảnh", hay còn gọi là "Quy ước 180 độ". Đây là cung 180° được tạo ra từ góc đặt thiết bị ghi hình hướng vào đối tượng, cắt ngang hướng ống kính. Khi thiết bị ghi hình ở một bên trục sẽ cho ta hình ảnh đồ vật, nhân vật ở hai bên phải (hoặc trái) khuôn hình. Nếu thiết bị ghi hình vượt qua đường ngang quy ước đó, vị trí của đồ vật, nhân vật trong hình ảnh sẽ bị đảo ngược (người, vật ở bên trái thành bên phải và ngược lại). Hai cảnh quay khác trục khi ghép nối với nhau sẽ gây ra tình trạng hình ảnh bị lật ngược, gây mất mất tập trung, khó hiểu đối với khán giả. Trong nhiều trường hợp thực video clip, trục hình ảnh được thể hiện rõ như:

- Khi quay trận bóng đá, tất cả các thiết bị ghi hình phải luôn ở một phía của sân vận động đề người xem biết được phía nào là khung thành của đội A (luôn ở bên trái), đội B (luôn ở bên phải) cho đến khi đổi sân.

- Khi quay hai nhân vật (một bên trái, một bên phải), nếu thiết bị ghi hình không đặt ở một phía, ta sẽ thấy nhân vật sẽ bị chuyển từ bên này sang bên kia.

- Khi diễn tả nhân vật đi một đoạn đường từ trái sang phải màn hình, hãy luôn đề thiết bị ghi hình ở một phía. Nếu chuyển thiết bị ghi hình sang phía đối diện sẽ tạo cảm giác nhân vật đi ngược lại.

- Nếu cảnh quay nhất thiết phải vượt "Quy ước 180 độ", cần có các cảnh thể hiện việc chuyển đồi hoặc sử dụng một cảnh trung gian giữa hai cảnh khác trục.

Sơ đồ minh họa "Trục hình ảnh"

(Trang 31)

MỘT SỐ THUẬT NGỮ DÙNG TRONG SÁCH