Bài 1: Thiết kế mĩ thuật điện ảnh | Mỹ Thuật Thiết Kế Sân Khấu Điện Ảnh - Lớp 11 - Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống

(Trang 5)

KHÁM PHÁ

Thiết kế mĩ thuật điện ảnh là một bộ phận trong quá trình thực hiện tác phẩm điện ảnh. Đây là hoạt động sử dụng các yếu tố, nguyên li tạo hình xây dựng nên bối cảnh, kết cấu, không gian, hình dáng nhân vật, trang phục, đạo cụ,... trong mỗi cảnh quay để tạo nên sự hấp dẫn đem lại hiệu quả về thẩm mĩ thị giác. Điều này nhằm mục đích mang đến cho khán giả cái nhìn tinh tế, sâu sắc hơn về cảnh quan và các nhân vật trong một tác phẩm điện ảnh.

Tạo dựng bối cảnh tại trường quay⁽¹⁾

(1) Nguồn: Hãng Phim truyện 1

(Trang 6)

Nghệ thuật điện ảnh có nhiều thể loại khác nhau như phim truyện, phim tài liệu, phim khoa học, phim hoạt hình,... Trong đó, lĩnh vực thiết kế mĩ thuật cũng như hoạ sĩ thiết kế mĩ thuật có vai trò quan trọng và được đánh giá cao ở phim truyện, phim hoạt hình. Hai thể loại phim này có nhiều không gian, bối cảnh, nhân vật, sự kiện đa dạng, phong phú, có tính sáng tạo nghệ thuật cho các hoạ sĩ sáng tác và thiết kế bối cảnh trong phim.

Bối cảnh phim Đông Dương (Indochine)⁽¹⁾

Dàn dựng quay ghép bối cảnh phim trong trường quay⁽²⁾

Câu hỏi: Sự khác biệt giữa bối cảnh trong điện ảnh và sân khấu là gì?

(1) Nguồn: Hãng phim truyện Việt Nam

(2) Nguồn: Shutterstock

(Trang 7)

NHẬN BIẾT

Những công việc chính của hoạ sĩ thiết kế mĩ thuật điện ảnh

Trong thiết kế mĩ thuật điện ảnh, công việc chính của hoạ sĩ thiết kế mĩ thuật điện ảnh gồm:

Xây dựng ý tưởng sáng tạo trên cơ sở kịch bản và thống nhất với đạo diễn

Cụ thể hoá ý tưởng sáng tạo bằng những bản vẽ thiết kế bối cảnh hoặc sơ đồ phối cảnh của từng cảnh chính, phụ trong phim.

Dựng bối cảnh phim: Tìm, chọn những không gian như khung cảnh thiên nhiên, đời sống xã hội.... phù hợp, cũng như có khả năng tạo dựng, chỉnh sửa, cải tạo thành bối cảnh trong phim.

Phối hợp giữa bối cảnh với tạo hình nhân vật, đảm bảo các yêu cầu về mĩ thuật và thẩm mĩ.

Hậu kì: Trong quá trình thực hiện công đoạn hậu ki, hoạ sĩ thiết kế mĩ thuật vẫn cần tham gia quá trình dựng phim và chỉnh sửa cũng như quảng bá phát hành phim.

Dựng bối cảnh cho cảnh quay ngoài trời⁽¹⁾

Câu hỏi: Công việc chính của hoạ sĩ thiết kế mĩ thuật điện ảnh là gì?

(1) Nguồn: Nguyễn Hữu Phân

(Trang 8)

Những bước gợi ý cơ bản khi thực hành thiết kế mĩ thuật điện ảnh từ kịch bản văn học

Bước 1: Đọc kĩ kịch bản văn học và lựa chọn những phân cảnh phù hợp với sở thích cũng như năng lực thực hiện của bản thân.

Phác thảo thể hiện ý tưởng để dựng cảnh phim⁽¹⁾

Bước 2: Phác thảo bản vẽ bối cảnh và cụ thể bằng mô hình từ vật liệu sẵn có phù hợp với kịch bản để thuận tiện hình dung sự di chuyển của máy quay, diễn viên (nếu có).

Phác thảo bản vẽ các phân cảnh⁽²⁾

(1), (2) Nguồn: Shutterstock

(Trang 9)

Bước 3: Xây dựng tạo hình nhân vật cho phù hợp với bối cảnh (từ tỉ lệ, màu sắc cho đến trang phục).

Tỉ lệ nhân vật, trang phục và màu sắc trên bối cảnh⁽¹⁾

Bước 4: Trên cơ sở thống nhất phương án dựng bối cảnh từ bản vẽ và mô hình, tiến hành tìm, lựa chọn một địa điểm phù hợp để dựng bối cảnh đơn giản như một căn nhà, góc vườn, sân đình, khu vui chơi nơi mình sinh sống.... Sau đó, thực hiện các công đoạn sắp đặt để có bối cảnh phục vụ hiệu quả nhất cho cảnh quay trong điều kiện có thể.

Dựng bối cảnh quay phim trong nhà⁽²⁾

(1), (2) Nguồn: Thanh Việt

(Trang 10)

Bối cảnh nội cảnh⁽¹⁾

Bối cảnh ngoại cảnh⁽²⁾

Câu lệnh thực hành: Lĩnh vực thiết kế mĩ thuật điện ảnh là một ngành rất đa dạng có rất nhiều ứng dụng thực tiễn trong cuộc sống và đời sống văn hoá, xã hội như: làm phim hoạt hình, video clip, quay và dàn dựng các chương trình văn nghệ, ca nhạc, tạp kĩ,... Hãy lựa chọn một công việc liên quan và viết bài thuyết trình thể hiện suy nghĩ của bản thân về vấn đề này.

(1) Nguồn: Hữu Trọng

(2) Nguồn: Mạnh Sơn

(Trang 11)

Câu lệnh thực hành: Lựa chọn một trích đoạn trong câu chuyện văn học thiếu nhi và phác thảo thiết kế một bối cảnh cho kịch bản đó.

Gợi ý các bước cơ bản thể hiện bản vẽ bối cảnh phim về làng quê

Phác thảo bối cảnh

Phác thảo phân cảnh

Vẽ màu vào lớp tiền cảnh

Hoàn thiện bản vẽ bối cảnh

(Trang 12)

Sự khác nhau giữa thiết kế mĩ thuật điện ảnh và thiết kế mĩ thuật sân khấu

Cũng như thiết kế mĩ thuật sân khấu, thiết kế mĩ thuật điện ảnh góp phần quan trọng vào thành công của tác phẩm. Tuy nhiên, hai loại hình thiết kế mĩ thuật này có những điểm khác biệt như:

- Khán giả

+ Nghệ thuật sân khấu

Khán giả xem vở diễn trực tiếp, diễn viên là người thật, biểu diễn trong bối cảnh được dàn dựng trên sân khấu. Hướng nhìn của khán giả luôn ở chính diện, từ ghế ngồi nhìn thẳng lên sân khấu và họ cũng luôn được xem cả không gian sân khấu ở góc nhìn rộng, toàn cảnh.

Hình thức xem kịch⁽¹⁾

+ Nghệ thuật điện ảnh

Khán giả xem phim một cách gián tiếp bởi các nhân vật diễn viên biểu diễn trong những bối cảnh được quay phim và sau đó chiều lên màn ảnh. Hình ảnh trong phim được ghi hình với nhiều phương hướng, góc nhìn và cỡ cảnh khác nhau.

Hình thức xem phim⁽²⁾

Toàn cảnh

MÀN ẢNH

KHÁN GIẢ

Trung

MÁY CHIẾU PHIM

(1), (2) Nguồn: Thanh Việt

(Trang 13)

- Bối cảnh

Những đặc điểm, sự khác biệt về cách tiếp cận/ cách xem của khán giả tác động và tạo nên những điểm riêng của hai loại hình thiết kế mĩ thuật điện ảnh và sân khấu.

+ Thiết kế mĩ thuật sân khấu

Có thể sử dụng nhiều yếu tố ước lệ, ấn tượng, cường điệu và không cần thể hiện mĩ thuật ở hướng nhìn hai bên cánh gà cũng như phía sau lưng (từ cuối sân khấu nhìn ra phía trước).

Bối cảnh sân khấu⁽¹⁾

+ Thiết kế mĩ thuật điện ảnh

Dù tạo dựng bối cảnh trong trường quay (nội cảnh) hay ngoài trời (ngoại cảnh), thì hoạ sĩ và bộ phận thiết kế mĩ thuật luôn phải tạo dựng khung cảnh có hình khối, đa chiều, đề máy quay khai thác, thực hiện những cảnh quay đa dạng khác nhau. Trong thiết kế mĩ thuật điện ảnh, bối cảnh luôn có khả năng tháo lắp, di chuyển và tái sử dụng.

Các góc máy quay khác nhau trong cùng một bối cảnh trong thực hiện một bộ phim⁽²⁾

CAMERA CHẾCH BÊN TRÁI

MÁY ẢNH

CAMERA TRÊN XUỐNG

CHẾCH BÊN PHẢI

CAMERA CHÍNH DIỆN

CAMERA CƯỜI LÊN

CAMERA DIỄN XUẤT

Câu hỏi: Tại sao nói cách xem tác phẩm sân khấu khác với cách xem tác phẩm điện ảnh? Phân tích sự khác biệt về thiết kế mĩ thuật sân khấu và thiết kế mĩ thuật điện ảnh.

(1), (2) Nguồn: Shutterstock

(Trang 14)

THẢO LUẬN

Trao đổi với các thành viên trong nhóm theo các nội dung sau:

- Thiết kế mĩ thuật điện ảnh là gì? (Khái niệm, đặc điểm,...)

- Trong lĩnh vực thiết kế mĩ thuật điện ảnh, bạn quan tâm đến vấn đề nào? Tại sao?

- Trong thời đại công nghệ kĩ thuật số, các nhà làm phim có thể tạo hình bối cảnh cho bộ phim bằng máy tính như thế nào?

Phác thảo bối cảnh thiết kế mĩ thuật trong một bộ phim⁽¹⁾

VẬN DỤNG

Tổ chức nhóm cùng xem một bộ phim yêu thích và thực hiện các nội dung sau:

- Thiết kế mĩ thuật bối cảnh trong bộ phim nào hấp dẫn với em? Vì sao em lại chọn phim đó?

- Thực hiện dựng một số bối cảnh mà học sinh yêu thích bằng vật liệu sẵn có. Học sinh có thể thử quay các đoạn phim ngắn bằng điện thoại và sau đó trình chiếu.

(1) Nguồn: Mạnh Sơn