Nội Dung Chính
(Trang 89)
Sau khi học xong bài này, em sẽ:
Nêu được ứng dụng công nghệ vi sinh trong sản xuất chế phẩm vi khuẩn, chế phẩm virus trừ sâu và chế phẩm nấm phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng.
| Chế phẩm vi sinh vật trong phòng trừ sâu, bệnh hại là gì? Gồm những loại nào và chúng được sản xuất, sử dụng như thế nào? |
Trichoderma |
I – ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ VI SINH SẢN XUẤT CHẾ PHẨM VI KHUẨN TRỪ SÂU HẠI CÂY TRỒNG SỐNG
1. Khái niệm
Chế phẩm vi khuẩn trừ sâu là sản phẩm có chứa vi khuẩn có khả năng gây độc cho sâu hại cây trồng, làm sâu bị yếu, hoạt động chậm và chết. Vi khuẩn sử dụng phổ biến nhất hiện nay để sản xuất chế phẩm trừ sâu là Bacillus thuringiensis. Từ loài vi khuẩn này, người ta đã sản xuất ra chế phẩm trừ sâu Bt.
Kết nối năng lực
Sử dụng internet, sách, báo,... để tìm hiểu thêm về các loài vi khuẩn được sử dụng để sản xuất chế phẩm vi khuẩn trừ sâu.
2. Các bước sản xuất chế phẩm vi khuẩn trừ sâu
Các vi khuẩn gây bệnh cho sâu hại sau khi được thu thập ngoài tự nhiên sẽ được nhân nuôi liên tục trong phòng thí nghiệm để tạo ra giống vi khuẩn thuần chủng và được sử dụng để sản xuất chế phẩm vi khuẩn trừ sâu theo các bước ở Hình 18.1.
(Trang 90)
Các vi khuẩn thuần chủng được chuyển vào môi trường đã được khử trùng để lên men và tăng sinh khối. Sản phẩm này sau đó được sấy khô, nghiền và trộn với cơ chất, phụ gia môi trường. Các chế phẩm sẽ được đóng gói và bảo quản nơi thoáng mát.
Hình 18.1. Các bước sản xuất chế phẩm vi khuẩn trừ sâu
| Bước 1: | Sản xuất giống vi khuẩn cấp 1 từ giống vi khuẩn thuần chủng |
| Bước 2: | Sản xuất giống vi khuẩn cấp 2 từ giống vi khuẩn cấp 1 |
| Bước 3: | Lên men, tăng sinh khối vi khuẩn trong môi trường thích hợp |
| Bước 4: | Sấy khô và nghiền sản phẩm lên men |
| Bước 5: | Phối trộn cơ chất, phụ gia để tạo chế phẩm |
| Bước 6: | Đóng gói, bảo quản |
Khám phá
Quan sát Hình 18.1, mô tả các bước sản xuất chế phẩm vi khuẩn trừ sâu.
3. Tác dụng của chế phẩm vi khuẩn trừ sâu và cách sử dụng
a) Tác dụng của chế phẩm vi khuẩn trừ sâu
| Vi khuẩn trong chế phẩm trừ sâu có khả năng tổng hợp tinh thể protein gây độc cho sâu non. Tinh thể protein hoà tan trong dịch ruột, gây tổn thương màng ruột, làm sâu non chán ăn, ngừng ăn và chết sau từ 2 đến 4 ngày (Hình 18.2). Các tinh thể protein này ít độc với môi trường, với các loài có ích như cá, ong mật,... Đây là biện pháp phòng trừ sâu hại cây trồng an toàn cho con người và môi trường. |
Hình 18.2. Sâu non trước và sau khi nhiễm chế phẩm a) Sâu non trước khi nhiễm; b) Sâu non ngừng ăn sau khi nhiễm; c) Sâu non chết sau khi nhiễm. |
(Trang 91)
b) Cách sử dụng chế phẩm vi khuẩn trừ sâu
Pha chế phẩm theo đúng hướng dẫn; phun, rắc trực tiếp lên bộ phận bị sâu hại khi sâu non mới nở.
Chế phẩm vi khuẩn trừ sâu hiệu quả cao với sâu róm hại thông, sâu tơ, sâu khoang hại rau,...
Kết nối năng lực
Sử dụng internet, sách, báo,... để tìm hiểu về một số chế phẩm vi khuẩn trừ sâu hiện đang được sử dụng phổ biến ở Việt Nam.
II – ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ VI SINH SẢN XUẤT CHẾ PHẨM VIRUS TRỪ SÂU HẠI CÂY TRỒNG
1. Khái niệm
Chế phẩm virus trừ sâu là sản phẩm có chứa các virus gây bệnh cho sâu, làm chúng bị yếu, hoạt động chậm và chết. Hiện nay đã phát hiện được hơn 250 loài virus gây bệnh cho sâu, phổ biến nhất trong số đó là nhóm virus nhân đa diện NPV.
2. Các bước sản xuất chế phẩm virus trừ sâu
Virus gây bệnh được nhân nuôi trong phòng thí nghiệm trên vật chủ (sâu non) để tạo ra giống virus thuần chủng và được sử dụng để sản xuất chế phẩm theo các bước ở Hình 18.3.
Hình 18.3. Các bước sản xuất chế phẩm virus trừ sâu
| Bước 1: | Chuẩn bị giống virus thuần chủng | Nhân nuôi vật chủ |
| Bước 2: | Lây nhiễm virus lên vật chủ | |
| Bước 3: | Nhân nuôi virus trên vật chủ để tăng sinh khối | |
| Bước 4: | Nghiền, lọc, li tâm lấy dịch | |
| Bước 5: | Phối trộn cơ chất, phụ gia để tạo chế phẩm | |
| Bước 6: | Đóng gói, bảo quản | |
Khám phá
Quan sát Hình 18.3, mô tả các bước sản xuất chế phẩm virus trừ sâu.
(Trang 92)
3. Tác dụng của chế phẩm virus trừ sâu và cách sử dụng
a) Tác dụng của chế phẩm virus trừ sâu
Virus NPV trong chế phẩm có khả năng nhân lên nhanh chóng bên trong tế bào, làm rối loạn quá trình trao đổi chất của sâu, làm cho sâu ngừng ăn và chết sau khoảng 2 – 5 ngày. Khi chết, cơ thể vật chủ chứa dịch virus, mềm nhũn và treo ngược trên cây (Hình 18.4). Chế phẩm khi sử dụng phòng trừ sâu hại cây trồng không gây độc cho con người và môi trường.
Hình 18.4. Sâu non bị nhiễm virus NPV
b) Cách sử dụng chế phẩm virus trừ sâu
| Phun trực tiếp chế phẩm lên cây bị sâu hại. Khi sâu chết, virus sẽ phát tán ra bên ngoài và tiếp tục lây nhiễm cho lứa sâu kế tiếp. Chế phẩm virus trừ sâu được sử dụng để phòng trừ sâu xanh hại bông, thuốc lá, sâu róm hại thông,... | Kết nối năng lực Sử dụng internet, sách, báo,... để tìm hiểu thêm về tác dụng và ưu, nhược điểm của chế phẩm virus trừ sâu. |
III – ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ VI SINH SẢN XUẤT CHẾ PHẨM NẤM TRỪ SÂU, BỆNH HẠI CÂY TRỒNG
1. Khái niệm
Chế phẩm nấm trừ sâu là sản phẩm chứa một số loài nấm có khả năng gây bệnh cho sâu, làm sâu non yếu, hoạt động chậm và chết. Phổ biến hiện nay là các chế phẩm có chứa nấm trắng Beauveria bassiana, Beauveria brongniartii, chế phẩm có chứa nấm xanh Metarhizium anisopliae; chế phẩm có chứa nấm bột Nomuraea rileyi,...
Chế phẩm nấm trừ bệnh là sản phẩm chứa một số loài nấm đối kháng có khả năng cạnh tranh dinh dưỡng, sản sinh ra các hoạt chất làm ức chế sự phát triển của vi sinh vật gây bệnh. Phổ biến hiện nay là chế phẩm chứa nấm đối kháng Trichoderma,...
2. Các bước sản xuất chế phẩm nấm trừ sâu, bệnh
Các mẫu nấm sau khi được thu thập ngoài tự nhiên sẽ được nhân nuôi liên tục trong phòng thí nghiệm để tạo ra nguồn nấm thuần chủng và được sử dụng để sản xuất chế phẩm theo các bước ở Hình 18.5.
(Trang 93)
Hình 18.5. Các bước sản xuất chế phẩm nấm trừ sâu, bệnh
| Bước 1: | Sản xuất giống nấm cấp 1 từ nguồn nấm thuần chủng |
| Bước 2: | Sản xuất giống nấm cấp 2 từ giống nấm cấp 1 |
| Bước 3: | Lên men, tăng sinh khối nấm trong môi trường thích hợp |
| Bước 4: | Sấy khô nấm |
| Bước 5: | Phối trộn cơ chất, phụ gia để tạo chế phẩm |
| Bước 6: | Đóng gói, bảo quản |
Khám phá
Quan sát Hình 18.5, mô tả các bước sản xuất chế phẩm nấm trừ sâu, bệnh hại cây trồng.
3. Tác dụng của chế phẩm nấm trừ sâu, bệnh và cách sử dụng
| a) Tác dụng của chế phẩm nấm trừ sâu, bệnh Nấm trong chế phẩm nấm trừ sâu có khả năng gây bệnh cho sâu hại bằng cách xâm nhập vào khoang cơ thể, sinh ra các độc tố làm sâu yếu, ngừng ăn và chết sau khoảng 2 – 7 ngày. Sâu bị nấm bệnh khi chết thân cứng lại, thường có màu hồng, vàng nhạt, xanh hoặc trắng, phụ thuộc vào màu sắc của bào tử nấm gây bệnh (Hình 18.6). Nấm trong chế phẩm nấm trừ bệnh cạnh tranh dinh dưỡng hoặc tiết ra các hoạt chất kháng sinh, enzyme làm chết vi sinh vật gây bệnh cây trồng. Chế phẩm nấm không gây độc cho con người và môi trường, chính là biện pháp phòng trừ sinh học trong phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng. |
Hình 18.6. Sâu hại bị nhiễm nấm |
(Trang 94)
b) Cách sử dụng chế phẩm nấm trừ sâu, bệnh
Phun trực tiếp chế phẩm lên cây trồng hoặc có thể trộn với phân hữu cơ rắc lên bề mặt đất xung quanh gốc cây, sau đó xới đất lấp nhẹ lên trên.
Chế phẩm nấm trừ sâu được sử dụng rộng rãi để phòng trừ bọ hung hại mía, rầy nâu hại lúa, bọ cánh cứng hại khoai tây,...
Chế phẩm nấm trừ bệnh được sử dụng rộng rãi để phòng trừ các bệnh lở cổ rễ cà chua, khoai tây, tuyến trùng hại hồ tiêu,...
Kết nối năng lực
Sử dụng internet, sách, báo,... để tìm hiểu thêm về ưu, nhược điểm của các chế phẩm vi sinh vật.
Thông tin bổ sung
Các chế phẩm vi sinh vật không gây độc hại cho người và gia súc, không ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm cũng như đất trồng, môi trường và con người. Ngoài ra, nếu sử dụng đúng kĩ thuật sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao, ít thấy khả năng kháng thuốc của sâu hại và hiệu quả sử dụng thường kéo dài, mang tính tích luỹ cho những vụ trồng tiếp sau. Tuy nhiên, các chế phẩm vi sinh vật có tác động chậm, không có tác dụng dập dịch khi sâu, bệnh hại bùng phát số lượng lớn. Bên cạnh đó, vì là sinh vật sống nên chúng cũng chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi yếu tố thời tiết, vì vậy hiệu quả phòng trừ bị hạn chế, giá thành cao.
Luyện tập
1. So sánh quá trình sản xuất ba loại chế phẩm vi sinh vật trừ sâu, bệnh hại cây trồng.
2. Nêu tác dụng của ba loại chế phẩm vi sinh vật phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng.
Vận dụng
Nhà bạn An có một thửa ruộng lúa bị rầy nâu phá hoại tương đối nặng. An khuyên bố mẹ mua chế phẩm nấm trừ sâu để phun vì cho rằng chế phẩm có tác dụng trừ rầy nâu và an toàn với con người. Em hãy cho biết ý kiến của bạn An đúng hay sai. Vì sao?
Bình Luận
Để Lại Bình Luận Của Bạn