Bài 2: Thiết kế bìa sách | Mỹ Thuật Thiết Kế Đồ Hoạ - Lớp 11 - Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống

(Trang 14)

KHÁM PHÁ

Bìa sách cung cấp những hình dung ban đầu về nội dung cuốn sách với người đọc. Vì vậy, thiết kế bìa sách đẹp mắt và hấp dẫn rất quan trọng đối với sự thành công của một cuốn sách.

Thiết kế bìa sách là một khâu rất quan trọng, trong đó hội tụ nhiều yếu tố và nguyên li tạo hình để tạo ấn tượng ban đầu đối với người đọc khi tiếp cận một cuốn sách. Do đó, dù là sách giấy hay sách điện tử thì việc thiết kế bìa sách được coi trọng và góp phần tạo nên thành công của một cuốn sách.

Thiết kế bìa sách giấy⁽¹⁾

Thiết kế bìa sách điện từ⁽²⁾

Câu hỏi:

- Em hãy nêu vai trò của bìa sách trong thiết kế sách.

-Yếu tố nào giúp một bìa sách đẹp và nổi bật?

(1) Nguồn: Chu Hồng Lanh

(2) Nguồn: Lê Huy Văn

(Trang 15)

NHẬN BIẾT

Thông tin của bìa sách

- Bìa 1 (bìa trước) là phần quan trọng nhất trong thiết kế, bao gồm các thông tin chính được đăng kí xuất bản như: Tên xuất bản phẩm; tên nhà xuất bản hoặc cơ quan, tổ chức được phép xuất bản; tiêu đề, tên tác giả, tên dịch giả (nếu có).

- Bìa 4 (bìa sau): gồm các thông tin liên quan đến cuốn sách (nếu có) và thông số xuất bản khác như mã vạch, giả tiền cuốn sách,...

- Bìa 2 và 3 thường đề trắng. Trong một số trường hợp do sách đã chẵn trang thì trang pháp lí của cuốn sách được chuyển vào bia 2 (hoặc bìa 3).

- Gáy sách: thường gồm các thông tin tên tác phẩm, tên tác giả, logo nhà xuất bản.

Lưu ý:

a) Đầu chữ ở gáy sách hướng về bia 1 (dùng cho các loại sách).

Riêng đối với sách giáo dục:

- Đầu chữ ở gáy sách hướng về bia 1 dùng cho sách giáo khoa, giáo trình.

- Đầu chữ hướng về bìa 4 dùng cho sách tham khảo.

b) Nếu để sách nằm, bia 1 lên trên (bia 4 úp xuống) thì trình bày theo thứ tự từ trái sang phải: Tên tác giả – Tên sách – Logo, tên nhà xuất bản.

Câu hỏi: Theo em, những thông tin nào cần xuất hiện trên bìa sách?

(Trang 16)

Một số dạng bố cục thường gặp trong thiết kế bìa sách

Trong thiết kế bìa sách, bố cục là việc sắp xếp các yếu tố tạo hình như hình ảnh, chữ, màu sắc,... trên khuôn khổ của bia sách để thể hiện ý tưởng thiết kế, phù hợp với nội dung của cuốn sách. Bố cục được phân làm hai dạng: Bố cục đối xứng và bố cục bất đối xứng.

Bố cục đối xứng là bố cục chia diện tích hay không gian trên bìa sách thành hai phần cân bằng nhau. Dạng bố cục này mang lại sự hài hoà và cân bằng, tạo nên sức hút đối với người xem.

Thiết kế bìa sách với bố cục đối xứng⁽¹⁾

- Bố cục bất đối xứng hay còn gọi là bố cục tự do, là dạng bố cục tạo nên sự chuyển động, đa dạng về tạo hình, chữ, sắp xếp nội dung thông tin,... Với dạng bố cục này, nhà thiết kế sẽ có nhiều đột phá, sáng tạo trong thiết kế bìa sách.

Thiết kế bìa sách với bố cục bất đối xứng⁽²⁾

(1), (2) Nguồn: Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam

(Trang 17)

Một số cách sắp xếp bố cục trong thiết kế bìa sách

- Hình là chính, chữ là phụ

Thiết kế bìa sách có yếu tố hình là chính⁽¹⁾

- Chữ là chính, hình là phụ

Thiết kế bìa sách có yếu tố chữ là chính⁽²⁾

(1), (2) Nguồn: designreviewed.com

(Trang 18)

- Chỉ có chữ

Thiết kế bìa sách chỉ có chữ⁽¹⁾

Thiết kế bìa sách chỉ có chữ⁽²⁾

- Hình và chữ được kết hợp hài hoà

Thiết kế bìa sách có hình và chữ kết hợp hài hoà⁽³⁾

Câu hỏi: Em thích hình thức bố cục nào nhất? Vì sao?

Câu lệnh thực hành: Hãy vận dụng các yếu tố tạo hình kết hợp với nghệ thuật chữ để thiết kế bìa một của cuốn sách theo dạng bố cục em yêu thích.

(1) Nguồn: itsnicethat.com

(2) Nguồn: Lê Huy Vän

(3) Nguồn: Nguyễn Ánh Dương

(Trang 19)

Các bước gợi ý thiết kế bìa sách

Bước 1

Hiểu rõ về tác phẩm (Tìm hiểu về tác phẩm, tác giả)

Bước 2

Lựa chọn giải pháp về bố cục

Bước 3

Xác định hình thức thể hiện thiết kế một bìa sách

- Bước 1. Hiểu rõ về nội dung tác phẩm

Trước khi bắt đầu vào việc thiết kế bìa sách, người thiết kế phải đọc và nghiên cứu nội dung bên trong cuốn sách: Cuốn sách có nội dung như thế nào, thuộc loại gì, đối tượng và độ tuổi hướng đến và có thể tìm hiểu thêm thân thế, sự nghiệp của tác giả,... Ví dụ cuốn sách hướng đến đối tượng là trẻ em thì bìa sách của em nên thiết kế với màu sắc tươi sáng, tiêu đề sử dụng phông chữ nét mềm, tự nhiên và ngộ nghĩnh,...

Thiết kế bìa sách cho đối tượng trẻ em⁽¹⁾

Đối với cuốn sách dành cho thanh thiếu niên, bia sách nên được thiết kế với gam màu nhẹ nhàng hay kiểu chữ chân phương....

Khi xác định được đối tượng sử dụng và nội dung của cuốn sách, nhà thiết kế mới có ý tưởng và giải pháp phù hợp. Về cơ bản, việc hiểu rõ nội dung tác phẩm sẽ đen lại nhiều giải pháp thiết kế, như chắt lọc hay tim thông tin chính của cuốn sách để hình thành ý tưởng trực tiếp hoặc gián tiếp.

Thiết kế bìa sách cho đối tượng thanh thiếu niên⁽²⁾

(1) Nguồn: Triệu Thu Trang

(2) Nguồn: Đặng Hồng Quân

(Trang 20)

- Bước 2. Lựa chọn giải pháp về bố cục

Sau khi hiểu rõ về nội dung tác phẩm và lên ý tưởng thiết kế cho bìa sách, nhà thiết kế cần chuyển ngôn ngữ viết sang ngôn ngữ hình ảnh một cách cô đọng và điển hình nhất. Đây là việc quan trọng đề thiết kế một bìa sách. Việc xây dựng hình tượng phụ thuộc vào thể loại sách, tư tưởng tác phầm,... cũng như đảm bảo được tính thẩm mĩ về hình thức, thể hiện được phong cách sáng tạo của tác giả, phù hợp với thuần phong mĩ tục, tỉnh văn hoá, dân tộc, vùng miền,...

Một số dạng bố cục thiết kế bìa sách⁽¹⁾

Thiết kế bìa sách có hình là chính⁽²⁾

^{(1) Nguồn: bookriot.com}

^{(2) Nguồn: Nguyễn Đình Hiếu}

(Trang 21)

- Bước 3. Xác định hình thức thể hiện thiết kế một bìa sách

Khi đã lựa chọn được hình tượng điển hình, các em sẽ lựa chọn hình thức thể hiện cho phù hợp.

Thiết kế bìa sách với bố cục bất đối xứng⁽¹⁾

Thiết kế bìa sách với bố cục đối xứng⁽¹⁾

Thiết kế bìa sách với bố cục bất đối xứng⁽²⁾

(1) Nguồn: Nguyễn Thị Dinh

(2), (3) Nguồn: Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam

(Trang 22)

Một số bước gợi ý trong thiết kế bìa sách

- Thiết kế bìa sách với bố cục hình là chính, chữ là phụ

1. Phác thảo và bố cục bìa 1 và 4 bằng bút chì trên giấy

2. Cụ thể hoá màu sắc, sắp xếp bố cục và đưa thông tin lên bìa sách để hoàn thiện thiết kế

(Trang 23)

-Thiết kế bìa sách với bố cục chữ là chính, hình là phụ

1. Tạo hình phần chữ thể hiện tên truyện

2. Thiết kế phần hình trang trí, có tính kết nối với phần chữ

3. Sắp xếp tạo bố cục cho hài hoà, cân đối trên bìa sách

4. Bổ sung thông tin theo quy định và hoàn thiện thiết kế

(Trang 24)

- Thiết kế bìa sách với bố cục chỉ có chữ

1. Tạo hình phần chữ thể hiện tên truyện phù hợp với kích thước của bìa sách

2. Bổ sung thông tin như tác giả, thể loại, nhà xuất bản cho cân đối với bố cục chữ đã có

3. Lựa chọn màu bìa, cách thể hiện chữ và hoàn thiện sản phẩm

(Trang 25)

- Thiết kế bìa sách với bố cục có hình và chữ kết hợp hài hoà

1. Lên ý tưởng và phác thảo vị trí của hình, chữ trên bìa sách

2. Lên phương án các kiểu chữ khác nhau để lựa chọn phương án phù hợp

3. Sắp xếp chữ, hình cân đối và lựa chọn màu để thể hiện

4. Bổ sung các thông tin cần thiết và hoàn thiện sản phẩm thiết kế bìa sách

(Trang 26)

EM CÓ BIẾT

Thiết kế bìa sách thể loại tiểu thuyết hiện đại

1. Phác thảo hình ảnh minh hoạ và bố cục thể hiện ý tưởng ở bìa 1

2. Lựa chọn màu và điều chỉnh hình vẽ, bố cục cho cân đối

(Trang 27)

3. Phác thảo và lên màu hình ảnh minh hoạ cho bìa 4

4. Phác thảo bố cục tổng thể bìa sách

5. Hoàn thiện thiết kế bìa sách

(Trang 28)

Thủ pháp tạo hình trong thiết kế bìa sách

1. Thiết kế bìa sách sử dụng hình dạng hình học⁽¹⁾

2. Thiết kế bìa sách sử dụng kiểu chữ cách điệu⁽²⁾

- Sử dụng các hình dạng hình học làm chủ đạo

Xu hướng phổ biến nhất trong thiết kế đồ hoạ là sử dụng các hình học chủ đạo, các nhà thiết kế sử dụng các hình dạng hình học với kích thước và màu sắc khác nhau vào các thiết kế minh hoạ. Xu hướng này cũng dễ dàng thiết kế và xử lí cho các hình ảnh chính của trang bia.

- Nghệ thuật cách điệu chữ tích hợp vào minh hoạ

Đây là một phong cách minh hoạ độc đáo, tạo ấn tượng bằng cách tập trung vào các chữ cái, kết hợp các chữ cái của họ với các hình minh hoạ để tạo ra những tác phẩm bìa sách ấn tượng. Nghệ thuật cách điệu chữ còn có thể được áp dụng trong thiết kế logo, trong quảng cáo.

- Sử dụng nghệ thuật đường nét làm chủ đạo

Xu hướng thiết kế sử dụng nghệ thuật đường nét làm chủ đạo cũng được rất nhiều nhà thiết kế ưa chuộng trong lĩnh vực thiết kế bìa sách. Bởi nó mang đến các hình minh hoạ đẹp hơn và đơn giản hơn.

3. Thiết kế bìa sách sử dụng yếu tố nét làm chủ đạo⁽³⁾

Câu lệnh thực hành: Hãy phác thảo và hoàn thiện thiết kế bìa 1 và 4 của một cuốn sách đã xuất bản bằng phương án thiết kế khác (hoặc thiết kế bìa sách cho một cuốn sách là ấn phẩm chưa xuất bản theo kiến thức, kĩ năng đã học).

(1) Nguồn: Minh Ngọc

(2) Nguồn: Văn Ngọc

(3) Nguồn: Nguyễn Toàn

(Trang 29)

EM CÓ BIẾT

Những lưu ý cần tránh khi thiết kế bìa sách

- Sử dụng quá nhiều phông chữ: Một bìa sách đẹp, phông chữ vừa đủ, dễ gây ấn tượng với người đọc nên thông thường trong thiết kế bìa sách chỉ nên sử dụng hai phông chữ là phù hợp.

- Thiết kế bìa sách gây hiểu lầm về thể loại: Cân nhắc sử dụng hình ảnh ở trang bìa, thống nhất thông tin ở bia để tránh hiểu nhầm, ảnh hưởng đến tâm lí của người đọc.

- Đơn điệu và nhàm chán: không xác định đúng thể loại nên thiết kế bìa sách một cách cứng nhắc, thiếu sự rung cảm trong sáng tạo nghệ thuật, đặc biệt quan trọng với các thể loại như khoa học viễn tưởng, tình cảm....

- Khó đọc: tiêu đề và hình ảnh phải dễ đọc và hình dung được khi thu nhỏ kích thước trong trường hợp sản phẩm được số hoá, sử dụng trên thiết bị di động.

- Sử dụng hình ảnh có bản quyền: việc lựa chọn sử dụng hình ảnh trong thiết kế bia sách cần tuân thủ các yêu cầu về Luật Sở hữu trí tuệ.

THẢO LUẬN

Trao đổi với các thành viên trong nhóm về sản phẩm đã thực hiện theo một số nội dung gợi ý sau:

- Thiết kế bìa sách theo dạng bố cục nào?

- Bìa sách sử dụng yếu tố chủ đạo nào trong thiết kế? Nêu cảm nghĩ của bản thân về giải pháp thiết kế đó.

- Hình ảnh trong thiết kế bìa sách: Có phù hợp với nội dung cuốn sách? Có thể hiện được nội dung của cuốn sách không? Vì sao?

- Cùng mục đích nhằm truyền đạt thông tin nào đó, thông qua hình thức sử dụng các yếu tố tạo của thiết kế đồ hoạ đường nét, màng hình, màu sắc, kết hợp với nghệ thuật chữ nhưng chức năng vai trò của xuất bản phẩm và logo lại khác nhau hãy nêu rõ sự khác nhau đó?

Sản phẩm thiết kế của học sinh

Trịnh Thu Thuỷ, Thiết kết bìa sách với bố cục đối xứng

Ánh Dương, Thiết kế bìa sách với bố cục bất đối xứng

(Trang 30)

VẬN DỤNG

Hãy sáng tạo một bìa sách từ các chất liệu khác (bìa, vài dạ, giấy màu,...).

Sản phẩm thiết kế của học sinh

Lê Minh Phong, Thiết kế bìa sách từ vật liệu vài dạ

Nguyễn Thái Hà, Thiết kế bìa sách bằng phương pháp trổ giấy

Vương Thu Hương, Thiết kế bia cùng mô phỏng hình ảnh nhân vật

(Trang 31)

MỘT SỐ THUẬT NGỮ DÙNG TRONG SÁCH

BẢNG TRA CỨU TÊN RIÊNG NƯỚC NGOÀI