Bài 12. Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân | Bài giải SINH HỌC 12 | PHẦN NĂM. DI TRUYỀN HỌC - CHƯƠNG II. TÍNH QUY LUẬT CỦA HIỆN TƯỢNG DI TRUYỀN - Lớp 12 - Giáo Dục Việt Nam

Câu hỏi thảo luận trang 51

Kết quả thí nghiệm trên khác gì với kết quả thí nghiệm lai thuận nghịch của Menđen?

Phương pháp giải

Phép lai thuận và phép nghịch của Menđen có kết quả giống nhau.

Lời giải chi tiết

Phép lai thuận và phép nghịch của Menđen có kết quả giống nhau.

Còn phép lai thuận và nghịch của Morgan khác nhau về phân li kiểu hình ở giới đực và giới cái.

Câu hỏi thảo luận trang 52

Từ thí nghiệm trên ta có thể rút ra nhận xét gì?

Phương pháp giải

Ở cả phép lai thuận và nghịch, đời con luôn có kiểu hình giống mẹ.

Lời giải chi tiết

Các tính trạng do gen nằm ngoài nhân quy định sẽ di truyền theo dòng mẹ, có nghĩa là đời con có kiểu hình giống mẹ.

Bài 1 trang 53 SGK

Nêu các đặc điểm di truyền của tính trạng do gen nằm trên NST X quy định.

Phương pháp giải

Xem lại Di truyền liên kết với giới tính

Lời giải chi tiết

1. Đối với các gen nằm trên đoạn tương đồng của NST giới tính thì di truyền tuân theo các quy luật của gen trên NST thường (sự di truyền giả NST thường).

2. Đối với các gen nằm trên vùng không tương đồng.

* Gen nằm trên đoạn không tương đồng của NST X

- Di truyền theo quy luật chéo. Ví dụ: gen lặn trên NST giới tính X của bố được di truyền cho con gái, sau đó được biểu hiện ở cháu trai.

- Kết quả lai thuận nghịch là khác nhau, có lúc tỉ lệ đều ở 2 giới, có lúc khác nhau ở 2 giới.

VD: X^AX^a (mẹ) × X^AY (bố) →X^aY : con trai bị bệnh (nhận alen gây bệnh từ mẹ).

Bài 2 trang 53 SGK

Bệnh mù màu đỏ - xanh lục ở người là do 1 gen lặn nằm trên NST X quy định. Một phụ nữ bình thường có em trai bị bệnh mù màu lấy 1 người chồng bình thường. Nếu cặp vợ chồng này sinh ra được 1 người con trai thì xác suất để người con trai đó bị mù màu là bao nhiêu. Biết rằng bố mẹ của cặp vợ chồng này không bị bệnh.

Phương pháp giải

Bệnh mù màu là do alen lặn trên vùng không tương đồng của NST X quy định sẽ di truyền chéo (mẹ sang con trai)

Lời giải chi tiết

Cách 1:

Quy ước gen : A- Bình thường; a – bị mù màu

Cặp vợ chồng này bình thường để sinh ra con trai bị bệnh mù màu (nhận alen gây bệnh từ mẹ) phải có kiểu gen: X^AX^a × X^AY → X^AX^A: X^AX^a:X^AY: X^aY.

Xác suất họ sinh con trai bị mù màu là 1/4.

Cách 2:

Quy ước gen : A- Bình thường; a – bị mù màu. Gen nằm trên NST X không có alen tương đồng trên Y

Người vợ bình thường có em trai bị mù màu mà bố mẹ bình thường thì mẹ mang alen gây bệnh.

Kiểu gen của người vợ là:1/2 X^AX^A : 1/2 X^AX^a

Ta có: tỷ lệ alen người vợ là: 3/4 X^A : 1/4 X^a

Người chồng cho alen Y để sinh con trai, do đó xác suất người con trai đó bị mù màu là 1/4.

Bài 3 trang 53 SGK

Làm thế nào để biết được một bệnh nào đó (ở người) là do gen lặn nằm trên NST giới tính X hay do gen trên NST thường quy định.

Phương pháp giải

Ở người không thể tiến hành các phép lai, chỉ có thể nghiên cứu bằng phả hệ

Lời giải chi tiết

Có thể theo dõi phả hệ để biết được bệnh di truyền do gen lặn nằm trên nhiễm sắc thể thường hay trên nhiễm sắc thể X quy định nhờ đặc điểm của sự di truyền liên kết với giới tính. Đó là: Gen trên NST X có sự di truyền chéo, mẹ truyền gen bệnh cho con trai, bố truyền gen bệnh cho con gái.

Bài 4 trang 54 SGK

Nêu đặc điểm di truyền của gen ngoài nhân. Làm thế nào để biết được tính trạng nào đó là do gen trong nhân hay gen nằm ngoài nhân quy định?

Phương pháp giải

Xem lại Di truyền ngoài nhân

Lời giải chi tiết

* Đặc điểm di truyền của gen ngoài nhân là:

- Kết quả của phép lai thuận và nghịch khác nhau.

- Đời con luôn có kiểu hình giống mẹ.

* Dùng phép lai thuận nghịch có thể xác định được tính trạng nào đó do gen trong nhân hay gen ngoài nhân quy định.

Ví dụ, khi lai thuận, nghịch ở cây hoa mười giờ thì thu được kết quả khác nhau:

- Lai thuận:

P: ♀Cây lá đốm × ♂Cây lá xanh

→ F₁ : 100% Cây lá đốm.

- Lai nghịch:

P: ♀Cây lá xanh × ♂Cây lá đốm

→ F₁ : 100% Cây lá xanh.

Trong thí nghiệm trên , sự di truyền tính trạng lá đốm liên quan với tế bào chất ở cây mẹ lá đốm( lai thuận), còn sự di truyền tính trạng lá xanh chịu ảnh hưởng của tế bào chất của cây mẹ lá xanh (lai nghịch). Vì vậy hiện tượng di truyền này là di truyền tế bào chất( hay di truyền ngoài nhân hoặc ngoài NST). Do con lai mang tính trạng của mẹ nên di truyền tế bào chất được xem là di truyền theo dòng mẹ. Nhưng không phải mọi hiện tượng di truyền theo dòng mẹ đều là di truyền tế bào chất.

Bài 5 trang 54 SGK

Nếu kết quả của phép lai thuận và phép lai nghịch khác nhau ở 2 giới (ở loài có cơ chế tế bào học xác định giới tính kiểu XX – XY) thì kết luận nào được rút ở dưới đây là đúng?

A. Gen quy định tính trạng nằm ở NST giới tính X.

B. Gen quy định tính trạng nằm trong ti thể.

C. Gen quy định tính trạng nằm trên NST Y.

D. Không có kết luận nào nêu trên là đúng.

Phương pháp giải

Xem lại Di truyền liên kết với giới tính

Lời giải chi tiết

Chưa thể xác định được gen nằm trên NST X hay Y.

Ý C sai vì nếu là di truyền theo tế bào chất thì kiểu hình đời con là giống nhau và giống cơ thể mẹ.

Chọn D