Bài 6: Ước mơ của em | Tiếng Việt 4 - Tập Một | MĂNG NON - Lớp 4 - Cánh Diều

CHIA SẺ (trang 70)

Trò chơi: Hãy đoán ước mơ của tôi

1. Vẽ một hình đơn giản thể hiện ước mơ của em. Mẫu: hình máy bay

2. Trao đổi tranh và hỏi đáp với bạn để biết ước mơ của bạn là gì. Người hỏi chỉ được dùng tối đa 5 câu hỏi theo kiểu “Có phải ... không?”. Người đáp chỉ được trả lời “Phải.” hoặc “Không.".

M:

– Có phải bạn ước mơ được đi du lịch không? / Không.

– Có phải bạn ước mơ trở thành phi công không? / Không.

– Có phải bạn ước mơ trở thành kĩ sư chế tạo máy bay không? / Phải.

3.  Trao đổi với bạn về ước mơ của em. Cho biết em sẽ làm gì để thực hiện ước mơ ấy.

BÀI ĐỌC 1 (trang 71)

Ở Vương quốc Tương Lai

Tin-tin và Mi-tin được một bà tiên giúp đỡ, đã vượt qua nhiều thử thách, đến nhiều xứ sở để tìm con Chim Xanh về chữa bệnh cho một người bạn hàng xóm. Đoạn trích dưới đây thuật lại việc hai em tôi Vương quốc Tương Lai và trò chuyện với những em bé sắp ra đời.

Cảnh trí

Một gian phòng rộng có những hàng cột và mái vòm bằng ngọc bích. Phòng có một số ghế băng, đồ đạc, cây cối. Có nhiều trẻ em đang chơi đùa hoặc làm việc. Có em đi lại hoặc ngồi suy nghĩ.

Nhân vật

Tin-tin

Mi-tin (em gái Tin-tin)

Một số em bé

Công xưởng xanh

Tin-tin: Cậu đang làm gì với đôi cánh xanh ấy?

Em bé thứ nhất: Mình sẽ dùng nó vào việc sáng chế trên Trái Đất.

Tin-tin: Cậu sáng chế cái gì?

Em bé thứ nhất: Khi nào ra đời, mình sẽ chế ra một vật làm cho con người hạnh phúc.

Mi-tin: Vật đó ăn ngon chứ? Nó có ồn ào không?

Em bé thứ nhất: Không đâu, chẳng ồn ào gì cả. Mình chế sắp xong rồi, cậu có muốn xem không?

Tin-tin: Có chứ! Nó đâu?

Em bé thứ hai: Cậu có muốn xem vật mình sáng chế không?

Tin-tin: Có chứ, cái gì đấy?

Em bé thứ hai: Có ba mươi vị thuốc trường sinh ở kia, trong những chiếc lọ xanh.

Em bé thứ ba: (Từ trong đám đông đi ra) Mình mang đến một thứ ánh sáng mà chưa ai biết cả. (Em bé toả ra một thứ ánh sáng lạ thường) Thật là kì lạ phải không?

Em bé thứ tư: (Kéo tay Tin-tin) Cậu lại đây xem cái máy của mình, nó biết bay trên không như một con chim.

Em bé thứ năm: Hãy lại xem cái máy của mình đã. Nó biết dò tìm những kho báu còn giấu kín trên Mặt Trăng.

Theo MÁT-TÉC-LINH

(Nguyễn Trường Lịch dịch)

CHÚ THÍCH VÀ GIẢI NGHĨA

CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP

1. Vở kịch có những nhân vật nào?

2. Vì sao nơi diễn ra câu chuyện trong vở kịch được gọi là Vương quốc Tương Lai?

3. Theo em, mỗi sáng chế của các em bé ở Vương quốc Tương Lai sẽ làm cho cuộc sống của con người tốt đẹp hơn như thế nào?

4. Em thích sáng chế nào? Vì sao?

5. Cách trình bày một vở kịch có gì khác với những câu chuyện mà em đã đọc (cách giới thiệu quang cảnh, nhân vật, cách xuống dòng, lời chỉ dẫn hành động của nhân vật,...)?

TỰ ĐỌC SÁCH BÁO (trang 71)

BÀI VIẾT 1 (trang 72)

Luyện tập tả cây cối

(Viết đoạn văn ở phần thân bài)

1. Đọc và trả lời câu hỏi:

Hoa sầu riêng

Hoa sầu riêng trổ vào cuối năm. Gió đưa hương thơm ngát như hương cau, hương bưởi toả khắp khu vườn. Hoa đậu từng chùm, màu trắng ngả. Cánh hoa nhỏ như vảy cá, hao hao giống cánh sen con, lác đác vài nhuỵ li ti giữa những cánh hoa.

MAI VĂN TẠO

Lá bàng

Có những cây mùa nào cũng đẹp như cây bàng. Mùa xuân, lá bàng mới nảy trông như những ngọn lửa xanh. Sang hè, lá lên thật dày, ánh sáng xuyên qua chỉ còn là màu ngọc bích. Khi lá bàng ngả sang màu lục, ấy là mùa thu. Sang đến những ngày cuối đông, mùa của lá rụng, nó lại có vẻ đẹp riêng. Những lá bàng mùa đông đỏ như đồng ấy, tôi có thể nhìn cả ngày không chán.

ĐOÀN GIỎI

a) Câu mở đầu mỗi đoạn văn (câu mở đoạn) có tác dụng gì?

b) Các câu tiếp theo có quan hệ như thế nào với câu mở đoạn?

c) Trình tự miêu tả của hai đoạn văn trên khác nhau như thế nào?

2. Viết một đoạn văn (của bài văn tả cây cối mà em đã lập dàn ý) theo 1 trong 2 yêu cầu sau:

a) Tả một bộ phận của cây ở thời điểm nhất định.

b) Tả một bộ phận của cây thay đổi ở những thời điểm khác nhau.

KỂ CHUYỆN (trang 73)

Ở Vương quốc Tương Lai

(Luyện tập diễn kịch)

1. Lập các đội kịch (gồm một tổ hoặc hai tổ phối hợp).

2. Phân công nhiệm vụ: đạo diễn (người chỉ huy), người nhắc vở, các vai diễn.

3. Tập diễn màn kịch:

– Các vai diễn có nét mặt, cử chỉ, giọng nói phù hợp. Những lần biểu diễn đầu tiên, các vai diễn có thể cầm sách giáo khoa để nhớ lời thoại.

– Người nhắc vở nhắc khẽ lời thoại nếu thấy các vai diễn chưa thuộc lỗi.

4. Chuẩn bị giấy mời xem kịch.

M:

BÀI ĐỌC 2 (trang 73, 74, 75)

Ở Vương quốc Tương Lai

(Tiếp theo)

Khu vườn kì diệu

Em bé mang hoa: (Ôm một bó hoa cúc xanh khổng lồ) Hãy xem những bông hoa của mình này!

Tin-tin: Hoa gì đó? Mình chưa hề biết.

Em bé mang hoa: Đó là hoa cúc.

Tin-tin: Sao nó to như những bánh xe ấy?

Em bé mang hoa: Nó thơm lắm!

Tin-tin: (Ngửi hoa) Tuyệt vời!

Em bé mang hoa: Khi mình chào đời, những bông hoa cúc sẽ như thế này!

Em bé mang nho: (Mang một chùm quả trên một đầu gậy đi tới) Cậu thấy chùm quả của mình thế nào?

Tin-tin: Chùm lê đẹp quá!

Em bé mang nho: Không phải lê đâu, nho đẩy! Đến lúc mình 30 tuổi, mọi quả nho đều sẽ như thế này. Mình đã tìm ra cách trồng và chăm bón chúng.

Em bé mang táo: (Bê một sọt quả to như quả dưa) Hãy xem những trái cây mình trồng này!

Mi-tin: Dua đỏ, phải không cậu?

Em bé mang táo: Không! Táo đấy! Chưa phải là loại to nhất đâu! Khi mình ra đời, mình sẽ giúp mọi người trồng những loại táo to thế này.

Em bé nhỏ nhất: (Từ phía góc phòng chạy ra) Em chào anh Tin-tin! Chào chị Mi-tin!

Tin-tin, Mi-tin: Sao cậu biết tên chúng mình?

Em bé nhỏ nhất: Bởi vì em sẽ là em của anh và chị.

Mi-tin: Thế nào? Em sẽ ra đời ở nhà chị à?

Em bé nhỏ nhất: Đúng thế! Sang năm, em sẽ ra đời. Nhung anh chị đừng có trêu chọc em nhé! Nào, hãy ôm em đi! (Tin-tin, Mi-tin và em bé ôm nhau.)

Theo MÁT-TÉC-LINH (Nguyễn Trường Lịch dịch)

CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP

1. Vì sao Tin-tin và Mi-tin liên tục nhầm tên các loại quả?

2. Những loại hoa quả ở khu vườn kì diệu nói lên ước mơ gì về Trái Đất trong tương lai?

3. Ở phần cuối của vở kịch, Tin-tin và Mi-tin đã gặp ai? Hãy nêu một vài chi tiết thú vị trong cuộc gặp ấy.

4. Hãy tưởng tượng và kể thêm những địa điểm thú vị khác ở Vương quốc Tương Lai (lớp học, sân bóng, nhà hát,...) mà Tin-tin và Mi-tin sẽ đến thăm.

LUYỆN TỪ VÀ CÂU (trang 75)

Động từ

I. Nhận xét

1. Tìm các từ chỉ hoạt động, trạng thái trong những câu dưới đây:

a) Các cụ già nhặt cỏ, đốt lá. Mấy chú bé đi tìm chỗ ven suối để bắc bếp thổi cơm.

TÔ HOÀI

b) Hoa sầu riêng trổ vào cuối năm.

MAI VĂN TẠO

2. Các từ vừa tìm được ở bài tập 1 chỉ hoạt động, trạng thái của những sự vật nào?

II. Bài học

Động từ là từ chỉ hoạt động, trạng thái của sự vật.

III. Luyện tập

1. Tìm động từ trong đoạn kịch sau:

Em bé nhỏ nhất: (Từ phía góc phòng chạy ra) Em chào anh Tin-tin! Chào chị Mi-tin!

Tin-tin, Mi-tin: Sao cậu biết tên chúng mình?

Em bé nhỏ nhất: Bởi vì em sẽ là em của anh và chị.

Mi-tin: Thế nào? Em sẽ ra đời ở nhà chị à?

Em bé nhỏ nhất: Đúng thế! Sang năm, em sẽ ra đời. Nhưng anh chị đừng có trêu chọc em nhé! Nào, hãy ôm em đi! (Tin-tin, Mi-tin và em bé ôm nhau.)

2. Viết một đoạn văn ngắn (3 – 5 câu) nói về những việc em thường làm hằng ngày ở nhà hoặc ở trường và niềm vui của em khi làm những việc ấy. Chỉ ra các động từ em đã dùng trong đoạn văn đó.

BÀI VIẾT 2 (trang 75, 76)

Luyện tập tả cây cối

(Viết bài văn)

Dựa vào dàn ý đã lập ở Bài 4, viết bài văn tả một cây hoa (hoặc cây ăn quả, cây bóng mát, cây lương thực, cây cảnh) mà em yêu thích.

Lưu ý:

- Viết câu văn có hình ảnh.

- Viết xong, đọc lại, sửa các lỗi về cấu tạo và nội dung bài văn, lỗi dùng từ, đặt câu, chính tả,...

BÀI ĐỌC 3 (trang 76, 77)

Nếu chúng mình có phép lạ

                Nếu chúng mình có phép lạ

                Bắt hạt giống nảy mầm nhanh

                Chớp mắt thành cây đầy quả

                Tha hồ hái chén ngọt lành.

                Nếu chúng mình có phép lạ

                Ngủ dậy thành người lớn ngay

                Đứa thì lặn xuống đáy biển

                Đứa thì ngồi lái máy bay.

                Nếu chúng mình có phép lạ

                Hải triệu vì sao xuống cùng

                Đúc thành ông Mặt Trời mới

                Mãi mãi không còn mùa đông.

                Nếu chúng mình có phép lạ

                Hoa trái bom thành trái ngon

                Trong ruột không còn thuốc nổ

                Chỉ toàn kẹo với bi tròn.

                Nếu chúng mình có phép lạ!

                Nếu chúng mình có phép lạ!

ĐỊNH HẢI

CHÚ THÍCH VÀ GIẢI NGHĨA

CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP

1. Các bạn nhỏ trong bài thơ ước những gì nếu có phép lạ?

2. Em thích nhất ước mơ nào trong bài thơ? Vì sao?

3. Để thực hiện ước mơ hoà bình, mọi người cần làm gì?

4. Hãy tưởng tượng cuộc sống sẽ như thế nào khi các ước mơ trong bài thơ đều trở thành hiện thực.

5. Nếu có phép lạ, em sẽ ước gì? Vì sao?

* Học thuộc lòng 3 khổ thơ em thích.

BÀI VIẾT 3 (trang 77)

Viết đoạn văn tưởng tượng

(Cấu tạo của đoạn văn)

I. Nhận xét

1. Đọc đoạn văn dưới đây và trả lời câu hỏi:

Tin-tin và Mi-tin dừng lại trước một cánh cửa rất lớn. Hai anh em chưa biết mở bằng cách nào thì cánh cửa đã từ từ mở ra. Một luồng ánh sáng mát dịu lan toả. Tin-tin nhìn quanh. Cậu chưa bao giờ được thấy một gian phòng rộng lớn và đẹp lộng lẫy đến như vậy. Những bức tường được ghép từ những viên đá trắng muốt, điểm những viên hồng ngọc lấp lánh. Một mái vòm ngọc bích toả ánh sáng xanh dịu xuống những bông hoa khổng lồ, đủ màu sắc, đang xoè nở hết cỡ. Trên mỗi bông hoa là một em bé tí hon xinh đẹp đang mải mê làm việc. Mi-tin nhìn thấy một em bé tóc nâu đang chăm chú lắp ghép đôi cánh màu xanh biếc. Ở bông hoa bên cạnh, một bé gái tóc vàng ngắm nghĩa những chiếc bình pha lê chứa đầy chất lỏng màu hồng. Mi-tin giật tay anh: “Mình qua đó hỏi chuyện các bạn nhỏ đi!”.

ĐỖ ANH KHOA

a) Câu mở đoạn có tác dụng gì?

b) Các câu tiếp theo phát triển những ý nào của câu mở đoạn?

c) Tìm trong đoạn văn những chi tiết hoàn toàn do người viết tưởng tượng ra.

II. Bài học

1. Viết đoạn văn tưởng tượng là kể về những điều chưa xảy ra hoặc không có thật, do người viết tưởng tượng ra.

2. Câu mở đoạn thường giới thiệu về sự việc (hoặc nhân vật, sự vật,...) tưởng tượng. Các câu sau tiếp tục phát triển sự tưởng tượng đã nêu ở câu mở đoạn.

III. Luyện tập

Dựa vào đoạn văn ở phần Nhận xét, em hãy tưởng tượng cảnh Tin-tin và Mi-tin bước vào khu vườn kì diệu ở Vương quốc Tương Lai. Ghi lại các ý đó.

TRAO ĐỔI (trang 78)

Em đọc sách báo

1. Giới thiệu một câu chuyện (bài thơ, bài văn, bài báo) đã đọc ở nhà về ước mơ.

M: Ước mơ không còn dịch bệnh

Trước tình hình dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, học sinh cả nước đã tham gia tuyên truyền chống dịch bằng một hình thức độc đáo: vẽ tranh thể hiện những mong ước đẹp đẽ và đáng yêu của các em. Sau đây là chùm tranh mà các em đã vẽ:

HUỲNH ANH

CHÚ THÍCH VÀ GIẢI NGHĨA

2. Trao đổi về nội dung câu chuyện (bài thơ, bài văn, bài báo) mà bạn em giới thiệu:

a) Em thích nhân vật (hoặc chi tiết, hình ảnh) nào? Vì sao?

b) Nói điều em tưởng tượng được (về cảnh vật hoặc ý nghĩ, lời nói, hành động của nhân vật) qua một chi tiết trong câu chuyện (hoặc bài thơ, bài văn, bài báo) đó.

Cách giới thiệu, trao đổi: Thực hiện như đã hướng dẫn ở các bài học trước.

BÀI ĐỌC 4 (trang 79, 80)

Theo đuổi ước mơ

Ca-tơ-rin là một cô bé cực kì thích đếm. Cô đếm số bước chân đi trên đường. Cô đếm số đĩa bát khi rửa. Và khi nhìn lên bầu trời, Ca-tơ-rin luôn tự hỏi: "Cần bao nhiêu bước để có thể lên được Mặt Trăng?". Cô nhủ thầm: “Nhất định sẽ có ngày mình tính được cách lên Mặt Trăng, nhất định như vậy!”.

Niềm mơ ước ấy khiến Ca-tơ-rin say mê với môn Toán, đặc biệt là hình học. Ca-tơ-rin có thể giải được những bài toán vô cùng hóc búa. Bạn bè âu yếm gọi cô là “chuyên gia toán học".

Năm 34 tuổi, Ca-tơ-rin lúc đó đang là một giáo viên – đọc được thông tin về việc tổ chức NASA tuyển người để giải các bài toán. Ca-tơ-rin lập tức nộp đơn vì cô nghĩ, đó có thể là con đường để đạt được ước mơ từ thời thơ ấu của mình. Nhưng ở lần nộp đơn đầu tiên, Ca-tơ-rin bị từ chối. Không bỏ cuộc, năm sau, Ca-tơ-rin lại nộp đơn và lần này cô được nhận. Những nỗ lực không ngừng đã giúp cô trở thành thành viên trong dự án không gian của NASA.

Năm 1962, Hoa Kỳ quyết định đưa người lên Mặt Trăng. Đó là một thử thách cực kì lớn với loài người. Với niềm mơ ước được ấp ủ từ nhỏ và năng lực tuyệt vời, Ca-tơ-rin đã sử dụng toán học để tìm ra các con đường cho tàu vũ trụ quay quanh Trái Đất và hạ cánh trên Mặt Trăng. Những tính toán của Ca-tơ-rin thật sự hoàn hảo, đã góp phần đưa các phi hành gia lên Mặt Trăng rồi quay trở lại Trái Đất an toàn.Ca-tơ-rin làm việc ở NASA hơn 30 năm. Khi nghỉ hưu, bà thường đến các trường học để nói chuyện với học sinh. Thông điệp lớn nhất mà Ca-tơ-rin gửi tới các em là: “Đừng bao giờ từ bỏ giấc mơ của bạn!”.

PHAN HOÀNG

CHÚ THÍCH VÀ GIẢI NGHĨA

CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP

1. Thuở nhỏ, Ca-tơ-rin mơ ước điều gì?

2. Bà kiên trì thực hiện ước mơ của mình như thế nào?

3. Ca-tơ-rin đã đóng góp vào thành công của các chuyến bay lên Mặt Trăng như thế nào?

4. Qua thông điệp mà Ca-tơ-rin gửi tới các em học sinh, em hiểu được điều gì về bà?

5. Em có suy nghĩ gì về thông điệp của bà Ca-tơ-rin?

LUYỆN TỪ VÀ CÂU (trang 80, 81)

Luyện tập về động từ

1. Các từ in đậm bổ sung ý nghĩa cho những động từ nào? Chúng bổ sung ý nghĩa gì?

a) Tin-tin: Cậu đang làm gì với đôi cánh xanh ấy?

Em bé thứ nhất: Mình sẽ dùng nó vào việc sáng chế trên Trái Đất.

MÁT-TÉC-LINH

b) Những tính toán của Ca-tơ-rin thật sự hoàn hảo, đã góp phần đưa các phi hành gia lên Mặt Trăng rồi quay trở lại Trái Đất an toàn.

PHAN HOÀNG

2. Truyện vui sau dùng một số từ (in đậm) không đúng. Em hãy sửa lại cho đúng bằng cách bỏ hoặc thay các từ ấy bằng những từ phù hợp. Giải thích vì sao em sửa như vậy.

Bò ăn cỏ

Khách: Sao bức tranh này không có hình gì, thưa ông?

Hoạ sĩ: Bức tranh đó vẽ một con bò sẽ ăn cỏ đấy, ông ạ.

Khách: Tôi có thấy cỏ đâu?

Hoạ sĩ: Con bò đang ăn hết rồi, thưa ông.

Khách: Thế con bò đâu?

Hoạ sĩ: Thưa ông, con bò không đời nào đứng ì ở đó sau khi sắp ăn hết cỏ.

3. Viết đoạn văn kể về một giấc mơ đẹp của em. Chỉ ra các động từ em đã dùng trong đoạn văn đó.

GÓC SÁNG TẠO  (trang 81)

Ở Vương quốc Tương Lai

1. Các đội kịch chuẩn bị:

a) Kiểm tra trang phục, đạo cụ.

b) Tập thoại theo lời nhân vật:

– Các vai diễn nhớ lời thoại.

– Người nhắc vở nhắc khẽ lời thoại, nếu các vai diễn quên lời.

c) Đạo diễn hướng dẫn các vai diễn thể hiện nét mặt, cử chỉ, giọng nói phù hợp.

2. Các đội kịch biểu diễn.

3. Bình chọn đội kịch và diễn viên có diễn xuất tốt.

TỰ ĐÁNH GIÁ (trang 82, 83)

A. Đọc và làm bài tập

Cánh diều tuổi thơ

Tuổi thơ của tôi được nâng lên từ những cánh diều.

Chiều chiều, trên bãi thả, đám trẻ mục đồng chúng tôi hò hét nhau thả diều thi. Cánh diều mềm mại như cánh bướm. Chúng tôi vui sướng đến phát dại nhìn lên trời. Tiếng sáo diều vi vu trầm bổng. Sáo đơn, rồi sáo kép, sáo bè,... như gọi thấp xuống những vì sao sớm.

Ban đêm trên bãi thả diều thật không còn gì huyền ảo hơn. Có cảm giác diễu đang trôi trên dải Ngân Hà. Bầu trời tự do đẹp như một tấm thảm nhung khổng lồ. Có cái gì cứ cháy lên, chảy mãi trong tâm hồn chúng tôi. Sau này, tôi mới hiểu đấy là khát vọng. Tôi đã ngửa cổ suốt một thời mới lớn để chờ đợi một nàng tiên áo xanh bay xuống từ trên trời và bao giờ cũng hi vọng khi tha thiết cầu xin: “Bay đi diều ơi! Bay đi!”. Cánh diều tuổi ngọc ngà bay đi, mang theo nỗi khát khao của tôi.

Theo TẠ DUY ANH

CHÚ THÍCH VÀ GIẢI NGHĨA

CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP

1. Nội dung bài văn là gì? Tìm ý đúng:

a) Tả các loại sáo diều: sáo đơn, sáo kép, sáo bè,..

b) Kể về những buổi thả diều của học sinh thành phố.

c) Giới thiệu trò chơi thả diều và ích lợi của trò chơi ấy.

d) Viết về cảm xúc của đám trẻ mục đồng với trò chơi thả diều.

2. Bài văn sử dụng những động từ nào để tả niềm vui của đám trẻ? Tìm ý đúng:

a) thi, thả, gọi

b) vi vu, trầm bổng, mềm mại

c) hò hét, vui sướng, phát dại

d) chiều chiều, bãi thả, đám trẻ

3. Các hình ảnh đẹp ở đoạn 3 thể hiện điều gì? Tìm ý đúng:

a) Thể hiện vẻ đẹp của cảnh thả diều ban đêm và niềm vui của đám trẻ mục đồng.

b) Thể hiện vẻ đẹp của cảnh thả diều ban đêm và khát vọng gửi theo cánh diều.

c) Thể hiện niềm vui và vẻ đẹp của cảnh thả diều ban đêm.

d) Thể hiện niềm vui và khát vọng chinh phục bầu trời bao la.

4. Tìm động từ trong các câu sau:

a) Cánh diều như đang trôi trên dải Ngân Hà.

b) Khát vọng cứ cháy mãi trong tâm hồn chúng tôi.

5. Chọn 1 trong 2 đề sau:

a) Hãy viết một đoạn văn tưởng tượng cảnh Tin-tin và Mi-tin (trong vở kịch “Ở Vương quốc Tương Lai") bước vào khu vườn kì diệu.

b) Tưởng tượng em là cánh diều bay lượn trên bầu trời, hãy viết một đoạn văn tả cánh diều được tự do bay lượn và cảm xúc của em khi đó.

B. Tự nhận xét

1. Em đạt yêu cầu ở mức nào?

2. Em cần cố gắng thêm về mặt nào?