Bài 22: Toà án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân | Giáo Dục Kinh Tế Và Pháp Luật 10 | Phần hai - Chủ đề 9: Hệ Thống Chính Trị Nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam - Lớp 10 - Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống

Trang 140

Yêu cầu cần đạt

• Nêu được chức năng, cơ cấu tổ chức và hoạt động của Toà án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân.

• Phê phán, đấu tranh đối với các hành vi sai trái liên quan đến Toà án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân.

• Thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân đối với Toà án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân bằng những hành vi phù hợp quy định của pháp luật.

MỞ ĐẦU

Toà án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân là các cơ quan giữ vai trò tư pháp trong bộ máy nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Hoạt động của hai cơ quan này gắn liền với việc bảo vệ quyền lợi và nâng cao nhận thức về pháp luật cho nhân dân. Bài học này sẽ giúp các em biết được chức năng, cơ cấu tổ chức và hoạt động của Toà án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân để từ đó thực hiện những hành vi phù hợp với quy định của pháp luật.

Em cùng các bạn xem một số hình ảnh hoặc clip xét xử của một phiên toà và chia sẻ những hiểu biết của em về Toà án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân.

KHÁM PHÁ

1. Toà án nhân dân

a) Chức năng của Toà án nhân dân

Em hãy đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:

1. Luật Tổ chức Toà án nhân dân năm 2014 quy định: Toà án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp. Toà án nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ công lí, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân (khoản 1 Điều 2).

2. Từ ngày 1 – 10 – 2020 đến ngày 30 – 9 – 2021, các toà án của nước ta đã xét xử được nhiều vụ án hình sự, vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động, vụ án hành chính. Hoạt động xét xử của Toà án đã thực hiện quyền tư pháp,

Trang 141

xử lí nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của đất nước.(1)

b) Cơ cấu tổ chức và hoạt động của Toà án nhân dân

Sơ đồ 1. Cơ cấu tổ chức Toà án nhân dân

_____________________________________________

(1) Theo Tạ Hiển, Công tác toà án năm 2021: Đã xử lí nghiêm các vụ tham nhũng lớn, Bảo điện tử VTV, ngày 23 – 10 – 2021.

Trang 142

Hình 1. Một phiên xét xử của Toà án nhân dân

2. Viện kiểm sát nhân dân

a) Chức năng của Viện kiểm sát nhân dân 

• Chức năng thực hành quyền công tố

Em hãy đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:

1. Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 quy định: Thực hành quyền công tố là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân trong tố tụng hình sự để thực hiện việc buộc tội của Nhà nước đối với người phạm tội, được thực hiện ngay từ khi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và trong suốt quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự (khoản 1 Điều 3).

2.  Ngày 18 – 11 – 2020, Toà án nhân dân Thành phố H mở phiên toà xét xử sơ thẩm vụ án cặp vợ chồng bạo hành con gái 3 tuổi tử vong. Đại diện Viện kiểm sát nhân dân Thành phố H đề nghị mức án tử hình đối với cha dượng và tù chung thân đối với mẹ ruột.

Trang 143

• Chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp

Em hãy đọc thông tin sau để trả lời câu hỏi:

Bên cạnh việc thực hành quyền công tố, Viện kiểm sát nhân dân còn thực hiện một chức năng quan trọng khác là kiểm sát hoạt động tư pháp. Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 quy định: “Viện kiểm sát nhân dân kiểm sát hoạt động tư pháp nhằm bảo đảm: 1/ Việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố; việc giải quyết vụ án hình sự, vụ án hành chính, vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động; việc thi hành án; việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp; các hoạt động tư pháp khác được thực hiện đúng quy định của pháp luật; 2/ Việc bắt, tạm giữ, tạm giam, thi hành án phạt tù, chế độ tạm giữ, tạm giam, quản lí và giáo dục người chấp hành án phạt tù theo đúng quy định của pháp luật; quyền con người và các quyền, lợi ích hợp pháp khác của người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, người chấp hành án phạt tù không bị luật hạn chế phải được tôn trọng và bảo vệ 3/ Bản án, quyết định của Toà án đã có hiệu lực pháp luật phải được thi hành nghiêm chỉnh; 4/ Mọi vi phạm pháp luật trong hoạt động tư pháp phải được phát hiện, xử lí kịp thời, nghiêm minh" (khoản 2 Điều 4).

Hình 2. Kiểm sát viên kiểm sát quá trình cơ quan điều tra khám nghiệm hiện trưởng một vụ án

Trang 144

b) Cơ cấu tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân

Sơ đồ 2. Cơ cấu tổ chức Viện kiểm sát nhân dân

Viện Kiểm sát nhân dân do Viện trưởng lãnh đạo. Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp dưới chịu sự lãnh đạo của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp trên. Viện trưởng các Viện kiểm sát cấp dưới chịu sự lãnh đạo thống nhất của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Viện kiểm sát cấp trên có trách nhiệm kiểm tra, xử lí nghiêm minh vi phạm pháp luật của Viện kiểm sát cấp dưới. Viện trưởng Viện kiểm sát cấp trên có quyền rút, đình chỉ, huỷ bỏ quyết định trái pháp luật của Viện trưởng Viện kiểm sát cấp dưới (khoản 1 Điều 7 Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014).

LUYỆN TẬP

1. Em hãy cho biết các ý kiến sau đây đúng hay sai. Vì sao?

a. Người dân có thể nộp đơn ở bất cứ Toà án nào đề yêu cầu giải quyết những vấn đề của mình.

b. Khi không đồng tình với quyết định của Viện kiểm sát, người dân có thể khiếu nại lên Viện kiểm sát cấp cao hơn đề được giải quyết.

c. Một số phiên toà xét xử các vụ án liên quan đến trẻ em sẽ không được xét xử công khai. d. Bản án của Toà án luôn luôn đúng và không bao giờ bị huỷ.

2. Em đồng tình hay không đồng tình với hành vi nào sau đây? Vì sao?

a. Cán bộ Viện kiểm sát A kể lại diễn biến quá trình điều tra vụ án mà mình đang tham gia với mọi người trong gia đình.

b. Là thư kí Toà án, chị B luôn tận tình hướng dẫn người dân các thủ tục cần thiết để nộp cho Toà án khi có yêu cầu giải quyết tranh chấp.

c. Trường C tổ chức các phiên toà giả định về những vụ án liên quan đến bạo lực học đường để học sinh theo dõi.

d. Không đồng tình với một số quan điểm của kiểm sát viên tại phiên toà nên ông N đã gửi thư góp ý dù vụ án đó không liên quan gì đến mình.

3. Em hãy xử lí các tình huống sau:

a. Nghe tin Toà án nhân dân tỉnh sắp tổ chức phiên toà lưu động xét xử công khai một vụ án mua bán trái phép chất ma tuý ở Uỷ ban nhân dân xã, N rủ B cùng đi xem. Tuy nhiên, B cho rằng việc xem một phiên toà xét xử không mang lại lợi ích cho học sinh nên đã từ chối.

Nếu là N, em sẽ làm gì để B thay đổi ý định?

b. D – anh trai của H, vốn là một thanh niên lêu lổng, quậy phá. Vừa qua, D đã đánh bạn bị thương tích nặng nên Viện kiểm sát nhân dân huyện truy tố đề nghị Toà án xem xét  trách nhiệm hình sự. Lo sợ con trai phải ngồi tù, không được hưởng án treo nên mẹ đã giả giấy xác nhận D là người tốt, đồng thời cung cấp thêm lời khai giả để làm tình tiết giảm nhẹ tội cho D. H không đồng tình với cách làm của mẹ nhưng băn khoăn không biết nên khuyên mẹ như thế nào?

Nếu là H, em sẽ làm gì để mẹ thay đổi ý định?

VẬN DỤNG

1. Em hãy viết bài luận tuyên truyền nhiệm vụ bảo vệ công lí của Toà án nhân dân và chia sẻ với thầy cô cùng các bạn.

2. Em hãy viết bài luận tuyên truyền chức năng thực hành quyền công tố của Viện kiểm sát nhân dân nhằm đảm bảo xét xử kịp thời, nghiêm minh, đúng pháp luật.