Bài 5: Dân Cư Và Hoạt Động Sản Xuất Ở Vùng Trung Du Và Miền Núi Bắc Bộ | Lịch Sử Và Địa Lí 4 | CHỦ ĐỀ 2: TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ - Lớp 4 - Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống

Sau bài học này, em sẽ:

• Kể được tên một số dân tộc sinh sống ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.
• Nhận xét được một cách đơn giản về sự phân bố dân cư ở Trung du và miền núi Bắc Bộ thông qua lược đó phân bố dân cư.
• Kể được một số cách thức khai thác tự nhiên (ví dụ: làm ruộng bậc thang, xây dựng các công trình thuỷ điện, khai thác khoáng sản,...).

KHỞI ĐỘNG

Thiên nhiên của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có nhiều nét đặc sắc góp phần tạo nên sự khác biệt về đời sống và hoạt động sản xuất của người dân trong vùng.

Hãy nêu những hiểu biết của em về con người và hoạt động sản xuất ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

KHÁM PHÁ

1. Dân cư

1. Đọc thông tin và quan sát các hình 1, 2, em hãy kể tên một số dân tộc sinh sống ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

2. Đọc thông tin và quan sát hình 3, em hãy:

- Cho biết những tỉnh nào có mật độ dân số dưới 100 người/km².
- Cho biết những tỉnh nào có mật độ dân số trên 400 người/km².
- Nhận xét về sự phân bố dân cư ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có số dân hơn 14 triệu người (năm 2020). Đây là nơi sinh sống của một số dân tộc như: Mường, Thái, Dao, Mông, Tày, Nùng, Kinh,... Mỗi dân tộc có tiếng nói, tập quán sinh hoạt và trang phục truyền thống riêng, tạo nên sự đa dạng về văn hoá của vùng.

Trung du và miền núi Bắc Bộ có diện tích rộng nhưng ít dân nên đây là vùng dân cư thưa thớt. Dân cư trong vùng phân bố không đồng đều giữa các tỉnh, giữa khu vực miền núi và khu vực trung du.

Hình 3. Lược đồ mật độ dân số theo tỉnh vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ năm 2020

2. Một số cách thức khai thác tự nhiên

a) Làm ruộng bậc thang

Đọc thông tin và quan sát hình 4, em hãy cho biết vai trò của ruộng bậc thang đối với đời sống và sản xuất của người dân khu vực miền núi Bắc Bộ.

Để có thể trồng lúa nước trên đất dốc, người dân ở khu vực miền núi đã xẻ sườn núi thành những bậc phẳng, gọi là ruộng bậc thang.

Làm ruộng bậc thang không chỉ giúp người dân đảm bảo nguồn lương thực mà còn hạn chế tình trạng phá rừng làm nương rẫy. Đồng thời, vẻ đẹp của các khu ruộng bậc thang đã thu hút nhiều du khách, góp phần thúc đẩy hoạt động du lịch cho vùng.

Em có biết?

Ruộng bậc thang ở Mù Cang Chải (Yên Bái), Hoàng Su Phì (Hà Giang), Sa Pa (Lào Cai) đã được công nhận là danh thắng quốc gia và trở thành địa điểm du lịch nổi tiếng

Hình 4. Ruộng bậc thang ở Mù Cang Chải (tỉnh Yên Bái)

b) Xây dựng các công trình thuỷ điện

Đọc thông tin và quan sát các hình 5, 6, em hãy kể tên và xác định trên lược đồ một số nhà máy thuỷ điện ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Sông ngòi ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có tiềm năng lớn để phát triển thuỷ điện. Nhiều nhà máy thuỷ điện đã được xây dựng, cung cấp điện phục vụ cho sinh hoạt và sản xuất, đồng thời giảm lũ cho vùng đồng bằng.

Hình 5. Nhà máy thuỷ điện Thác Bà trên sông Chày (tỉnh Yên Bái)

c) Khai thác khoáng sản

Đọc thông tin và quan sát hình 6, em hãy:

- Xác định trên lược đồ một số mỏ khoáng sản ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.
- Kể tên một số sản phẩm có nguồn gốc từ khoáng sản của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Khai thác khoáng sản là hoạt động kinh tế quan trọng của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Khoáng sản khai thác được dùng làm nguyên liệu và nhiên liệu cho nhiều ngành công nghiệp: than cho sản xuất điện, các khoáng sản kim loại để luyện kim, a-pa-tít để sản xuất phân lân, đá vôi làm vật liệu xây dựng,... Khoáng sản được khai thác ở các mỏ, sau đó vận chuyển đến nhà máy để chế biến.

Hình 6. Lược đồ một số nhà máy thủy điện và mỏ khoáng sản ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ

LUYỆN TẬP

Vẽ sơ đồ tư duy thể hiện một số cách thức khai thác tự nhiên ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ (vai trò, phân bố).

VẬN DỤNG

Sưu tầm hình ảnh về một số dân tộc ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ và chia sẻ với các bạn.