Bài 13: Đàn T'rưng - Tiếng Ca Đại Ngàn | Tiếng Việt 5 - Tập 2 | Tuần 25 - Lớp 5 - Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống

ĐỌC

Nói những điều em biết về Tây Nguyên.

ĐÀN T'RƯNG – TIẾNG CA ĐẠI NGÀN

Đến Tây Nguyên, ta thường được nghe tiếng đàn t'rưng ngân dài theo dòng suối, hoà cùng tiếng gió trên đèo núi hoang vu...

Cùng với điệu hát ru, tiếng đàn t'rưng đã đi vào kí ức tuổi thơ của các bạn trẻ Tây Nguyên từ lúc còn được địu trên lưng mẹ. Lớn lên, mỗi bước chân của họ vào rừng kiếm củi, xuống suối lấy nước, ra nương trỉa lúa,... đều vẫn vương nhịp điệu khi khoan khi nhặt, khi trầm hùng như tiếng thác đổ, khi thánh thót, róc rách như suối reo của đàn t'rưng.

Dưới mỗi gầm chòi cao lêu nghêu ở sát bên chân rẫy, đều có một chiếc đàn t'rưng cong cong như chiếc võng đưa em. Mùa lúa chín, trai làng thay phiên nhau trực ở chòi canh. Chốc chốc, họ lại gõ trên chiếc đàn t'rưng, dạo một bản nhạc "đánh tiếng" đuổi chim muông và thú rừng mon men đến rẫy phá lúa. Tiếng đàn chẳng những rộn rã suốt ngày mà còn thánh thót thâu đêm, làm ấm lòng những chàng trai canh rẫy trong rừng khuya sương lạnh.

Từ buôn này sang buôn khác, ta còn thấy những chiếc đàn t'rưng trên đỉnh dốc cao. Người đi qua đây sẽ gõ cho tiếng đàn vang lên để thêm yên tâm, vững bước vượt qua quãng đường rừng u tịch.

Cùng với mái nhà rông thân thương, cao vút, tiếng đàn t'rưng rộn ràng, lưu luyến đã trở thành niềm thương, nỗi nhớ của người Tây Nguyên.

(Theo Ay Dun và Lê Tấn)

Từ ngữ

U tịch: vắng vẻ và tĩnh mịch.

1. Bài đọc nói về điểm nổi bật nào của vùng đất Tây Nguyên?

Cảnh thiên nhiên hùng vĩ

Tiếng đàn t'rưng rộn rã

Mái nhà rông cao vút

2. Tiếng đàn t'rưng gắn bó với người Tây Nguyên như thế nào?

3. Những chi tiết nào cho thấy đàn t'rưng là nhạc cụ phổ biến, được yêu thích ở Tây Nguyên?

4. Theo em, vì sao tác giả khẳng định tiếng đàn t'rưng đã trở thành niềm thương, nỗi nhớ của người Tây Nguyên?

5. Bài đọc giúp em cảm nhận được điều gì về cuộc sống và con người Tây Nguyên? 

LUYỆN TỪ VÀ CÂU

LIÊN KẾT CÂU BẰNG TỪ NGỮ THAY THẾ

1. Mỗi từ in đậm trong đoạn văn dưới đây thay thế cho từ ngữ nào? Nêu tác dụng của việc thay thế từ ngữ trong đoạn văn.

Cánh đồng cỏ của cao nguyên Gia Lai, Đắk Lắk vào mùa mưa có rất nhiều hồ nước. Đó là những vạt đất trũng, phơi nắng suốt mấy tháng mùa khô. Bước vào mùa mưa, chúng trở thành những hồ nước đầy ăm ắp như những chiếc gương lớn.

(Theo Thiên Lương)

2. Các từ ngữ in đậm trong đoạn văn dưới đây nói về ai? Việc dùng những từ ngữ đó có tác dụng gì?

Xúc động trước tình cảm của người cha dành cho con gái và tiếng dương cầm da diết của người thiếu nữ mù, Bét-tô-ven đến bên cây đàn, ngồi xuống và bắt đầu chơi. Những nốt nhạc ngẫu hứng vang lên, tràn đầy cảm xúc yêu thương của nhà soạn nhạc thiên tài, lúc êm ái, nhẹ nhàng như ánh trăng, lúc lại mạnh mẽ như sóng sông Đa-nuýp.

(Theo Tiếng Việt 4, tập một,
NXB Giáo dục Việt Nam, 2022)

Ghi nhớ

Các câu trong đoạn văn có thể liên kết với nhau bằng cách dùng đại từ, danh từ,... ở câu sau thay thế cho từ ngữ đã dùng ở câu trước. Ngoài tác dụng liên kết, việc dùng từ ngữ thay thế còn tránh được sự trùng lặp từ ngữ trong đoạn văn.

3. Các từ ngữ in đậm trong mỗi đoạn văn dưới đây thay thế cho những từ ngữ nào?

a. Đến Tây Bắc, bạn sẽ gặp những nghệ nhân người Mông thổi khèn nơi đỉnh núi mênh mang lộng gió. Hình bóng họ in trên nền trời xanh hệt như một tuyệt tác của thiên nhiên.

(Theo Hà Phong)

b. Một giây... hai giây... ba giây. Vèo một cái, con dơi buông người nhảy dù vào không trung rồi biến mất như một tia chớp. Chúng tôi vỗ tay reo hò ầm ĩ. Tối hôm ấy, chúng tôi rước đèn, chúng tôi phá cỗ, thỉnh thoảng lại ngước lên vòm trời trong biếc xem có thấy "nhà du hành" bay trở lại hay không.

(Theo Vũ Tú Nam)

c. Chiều nào cũng vậy, con chim hoạ mi ấy không biết tự phương nào bay đến đậu trong bụi tầm xuân ở vườn nhà tôi mà hót... Hót một lúc lâu, "nhạc sĩ giang hồ" không tên, không tuổi ấy từ từ nhắm hai mắt lại, thu đầu vào lông cổ, im lặng ngủ...

(Theo Ngọc Giao)

4. Chọn từ ngữ thay thế cho từ in đậm để liên kết các câu trong đoạn văn dưới đây:

thành phố ngàn hoa

thành phố du lịch

thiên đường du lịch

Đà Lạt là địa danh du lịch nổi tiếng của nước ta. Đà Lạt níu chân du khách không chỉ vì khí hậu nơi đây quanh năm mát mẻ mà còn bởi nhiều điểm du lịch hấp dẫn. Trong những ngày lưu lại ở Đà Lạt, du khách không thể không ghé thăm thung lũng Tình yêu, núi Lang Bi-ang, hồ Xuân Hương,... Đó là những địa danh huyền thoại đã làm nên một Đà Lạt mộng mơ. Để làm mới mình trong mắt du khách, gần đây, Đà Lạt xây dựng thêm một số điểm du lịch mới như làng Cù Lần, đồi chè Cầu Đất, vườn dâu tây Đà Lạt,... Những điểm du lịch này sẽ góp phần làm nên một Đà Lạt vừa truyền thống vừa hiện đại, giàu sức hút đối với du khách trong nước và quốc tế.

(Lâm Anh)

VIẾT

TÌM HIỂU CÁCH VIẾT CHƯƠNG TRÌNH HOẠT ĐỘNG

1. Đọc bản chương trình dưới đây và trả lời câu hỏi.

Chương trình “Tiết học biên cương"

(1) Mục đích

- Hưởng ứng ngày Biên phòng toàn dân, tìm hiểu về cột mốc biên giới và nhiệm vụ của người dân trong việc bảo vệ cột mốc biên giới.

- Có ý thức tham gia các công việc vừa sức để góp phần bảo vệ cột mốc biên giới.

(2) Thời gian và địa điểm

- Thời gian: Từ 7 giờ 30 đến 10 giờ 30 ngày 03 tháng 3 năm 2025.

- Địa điểm: Đài quan sát của đồn biên phòng.

(3) Chuẩn bị

- Thành lập Ban tổ chức (giáo viên chủ nhiệm, phụ huynh học sinh, cán bộ lớp).

- Ban tổ chức liên hệ với đồn biên phòng, thuê xe,...

- Học sinh chuẩn bị câu hỏi về cột mốc và đường biên giới, về công việc của bộ đội biên phòng.

(4) Kế hoạch thực hiện

(Các hoạt động tại Đài quan sát của đồn biên phòng)

Lớp trưởng     

Hà           

Nguyễn Ngọc Hà

a. Chương trình trên nhằm triển khai hoạt động nào?

b. Chương trình gồm có mấy mục? Đó là những mục nào?

c. Mỗi mục gồm những nội dung gì?

2. Trao đổi về những điểm cần lưu ý khi viết chương trình hoạt động.

G:

- Những hoạt động chuẩn bị

- Cách lập kế hoạch thực hiện

Ghi nhớ

Chương trình hoạt động thường được trình bày theo các mục: mục đích, thời gian và địa điểm, chuẩn bị, kế hoạch thực hiện,...

Tìm đọc 2 – 3 bài ca dao về di tích, lễ hội hoặc sản vật độc đáo của một địa phương.