Trang 22

Yêu cầu cần đạt:

• Nêu được khái niệm, các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự.

• Nêu được ý kiến phân tích, đánh giá trong thảo luận, tranh luận về một số vấn đề đơn giản thường gặp liên quan đến nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự.

• Điều chỉnh được hành vi pháp luật của bản thân trong giải quyết các vấn đề liên quan đến các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự.

• Tích cực, chủ động vận động người khác điều chỉnh hành vi pháp luật phù hợp với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự, phê phán các hành vi vi phạm các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự.

MỞ ĐẦU

Pháp luật dân sự điều chỉnh các quan hệ xã hội diễn ra phổ biến trong đời sống hằng ngày như: mua bán, tặng cho, gửi giữ, vay, mượn, thừa kế tài sản,...

Em hãy đọc trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

Bạn T đi học bằng xe đạp và mua vé tháng để gửi xe tại bãi giữ xe của trường.

Buổi sáng đến trường, T đưa xe vào bãi gửi xe và nhận vé giữ xe.

Trong trường hợp trên, bạn T đã tham gia vào quan hệ xã hội nào? Quan hệ đó diễn ra giữa T với ai?

Trang 23

KHÁM PHÁ

1. Khái niệm pháp luật dân sự

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

1️⃣ Bộ luật Dân sự năm 2015

Điều 1. Phạm vi điều chỉnh

Bộ luật này quy định địa vị pháp lí, chuẩn mực pháp lí về cách ứng xử của cá nhân, pháp nhân; quyền, nghĩa vụ về nhân thân và tài sản của cá nhân, pháp nhân trong các quan hệ được hình thành trên cơ sở bình đẳng, tự do ý chí, độc lập về tài sản và tự chịu trách nhiệm (sau đây gọi chung là quan hệ dân sự).

2️⃣ Anh A gửi xe máy ở một bãi giữ xe trong bệnh viện có nhận vé gửi xe từ người trông giữ xe. Sau khi khám bệnh xong, anh A không tìm thấy xe của mình mặc dù vé gửi xe của anh vẫn còn. Thực tế, xe của anh đã bị kẻ gian lấy mất.

3️⃣ Ông T là tác giả của cuốn sách do Nhà xuất bản G xuất bản. Trong buổi ra mắt giới thiệu sách, ông đã kí vào một số cuốn sách và tặng cho những người tham gia.

Câu hỏi

1/ Xe máy của anh A có tính được thành tiền không? Có thể dùng để mua bán, tặng cho, cho thuê, cho mượn được không?

2/ Người trông giữ xe có phải bồi thường thiệt hại vì làm mất xe máy của anh A không? Vì sao?

3/ Ở trường hợp 3, tên của cuốn sách là do ông T đặt hay do Nhà xuất bản G đặt? Nhà xuất bản G có bị bắt buộc phải ghi tên tác giả là ông T không? Vì sao? Ông T có thể tặng sách cho người khác được không? Vì sao?

Trang 24

2. Các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

1️⃣ Bộ luật Dân sự năm 2015

Điều 3. Các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự

1. Mọi cá nhân, pháp nhân đều bình đẳng, không được lấy bất kì lí do nào để phân biệt đối xử, được pháp luật bảo hộ như nhau về các quyền nhân thân và tài sản.

2. Cá nhân, pháp nhân xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình trên cơ sở tự do, tự nguyện cam kết, thoả thuận. Mọi cam kết, thoả thuận không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội có hiệu lực thực hiện đối với các bên và phải được chủ thể khác tôn trọng.

3. Cá nhân, pháp nhân phải xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình một cách thiện chí, trung thực.

4. Việc xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự không được xâm phạm đến lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp
của người khác.

5. Cá nhân, pháp nhân phải tự chịu trách nhiệm về việc không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ dân sự.

2️⃣ Bà B kí hợp đồng cung ứng rau sạch, đúng tiêu chuẩn vệ sinh, an toàn thực phẩm cho Siêu thị V, thời hạn 1 năm. Hai bên cam kết thực hiện đúng các điều khoản của hợp đồng. Theo hợp đồng, nghĩa vụ của bà B là giao đủ số lượng và chủng loại rau cho Siêu thị vào 6 giờ sáng hằng ngày, nghĩa vụ của siêu thị là thanh toán tiền rau vào sáng thứ 2 hằng tuần. Ba tháng đầu, siêu thị thanh toán tiền rau đầy đủ và đúng hạn. Tuy nhiên, từ tháng thứ 4 trở đi, Siêu thị V lấy lí do gặp khó khăn về vốn trong kinh doanh nên chậm thanh toán tiền rau, hai tháng mới thanh toán một lần. Hết thời hạn 1 năm, hợp đồng chấm dứt nhưng Siêu thị V còn nợ bà B 50 000 000 đồng tiền rau.

3️⃣ Doanh nghiệp K kí hợp đồng cung ứng vật tư xây dựng cho cơ quan N để phục vụ cho việc sửa chữa văn phòng của cơ quan. Trong hợp đồng này, hai bên đã thoả thuận cụ thể về số lượng, giá cả từng loại vật liệu, thời gian, phương thức giao nhận, thời gian, phương thức thanh toán,... Trong quá trình thực hiện hợp đồng, cả hai bên đều thực hiện đầy đủ và đúng các thoả thuận đã cam kết, hoàn thành tất cả các nghĩa vụ đối với bên kia.

Câu hỏi

1/ Việc kí kết hợp đồng giữa bà B và Siêu thị V thể hiện được những nguyên tắc cơ bản nào của pháp luật dân sự?

2/ Việc Siêu thị V thanh toán tiền rau cho bà B chậm hơn thời hạn được ghi trong Hợp đồng là vi phạm nguyên tắc cơ bản nào của pháp luật dân sự?

3/ Việc kí kết và thực hiện hợp đồng cung ứng vật tư xây dựng giữa Doanh nghiệp K và cơ quan N thể hiện được những nguyên tắc cơ bản nào của pháp luật dân sự?

Trang 25

Các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự gồm có: bình đẳng; tự do, tự nguyện cam kết, thoả thuận; thiện chí, trung thực; tôn trọng lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích của người khác; chịu trách nhiệm dân sự.

LUYỆN TẬP

1. Em hãy cho biết các ý kiến sau đúng hay sai. Vì sao?

a. Cá nhân, pháp nhân đều bình đẳng với các cơ quan nhà nước khi tham gia vào quan hệ dân sự với các cơ quan này.

b. Chỉ các cá nhân mới cần phải thiện chí, trung thực khi xác lập, thực hiện hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình.

c. Khi xác lập, thực hiện, chấm dứt các quyền và nghĩa vụ dân sự của mình, các chủ thể chỉ cần quan tâm tới lợi ích của các bên trong quan hệ dân sự.

d. Bất cứ chủ thể nào khi xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự cũng đều phải tôn trọng lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích của người khác.

e. Cá nhân luôn phải chịu trách nhiệm với pháp nhân về việc không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ dân sự của mình.

2. Theo em, hành vi, việc làm của các chủ thể trong những tình huống sau là tuân thủ hay vi phạm nguyên tắc của pháp luật dân sự? Vì sao?

a. M mượn sách của N để ôn bài, không may trên đường đi M đánh rơi mất sách mà không biết. Về đến nhà phát hiện ra điều đó nên M đã dùng tiền tiết kiệm mua một cuốn sách mới mang đến xin lỗi và trả lại sách cho N.

b. Công ty lương thực R kí hợp đồng mua bán các loại gạo cho quầy bán gạo của bà E với giá gạo loại 1 là 30 000 đồng/kg, gạo loại 2 là 25 000 đồng/kg và gạo loại 3 là 20 000 đồng/kg. Tuy nhiên, sau một thời gian, để tăng lợi nhuận, Công ty R đã trộn thêm một phần nhỏ gạo loại 2 vào gạo loại 1 nhưng trên bao bì vẫn ghi là gạo loại 1 và giao cho bà E với giá 30 000 đồng/kg. Bà E không phát hiện ra điều đó nên vẫn giao cho khách với giá 30 000 đồng/kg.

c. Siêu thị điện máy H bán ti vi được sản xuất bởi Công ty D cho khách hàng. Sau khi bán được một thời gian, Công ty D phát hiện một số ti vi của hãng có lỗi nên đã chủ động kết hợp với Siêu thị H thông báo tới khách hàng thu hồi lại các ti vi đã bán và bồi hoàn tiền mua cho khách hàng.

Trang 26

3. Em hãy tự vấn cho các nhân vật dưới đây để giúp họ thực hiện đúng các nguyên tắc của pháp luật dân sự.

a. Anh T mang xe máy đến bảo dưỡng tại một cửa hàng sửa xe. Sau khi thoả thuận về giá cả, các bộ phận bảo dưỡng và thời gian bảo dưỡng, cửa hàng sửa xe đã giao cho anh một phiếu giao nhận hàng ghi rõ thời gian trả xe và giá sửa chữa. Sau khi sửa xong, thấy chưa đến ngày trả xe nên một nhân viên tại cửa hàng đã định cho người nhà mượn xe để dùng vào việc riêng.

b. Khi chuẩn bị sửa nhà, vợ chồng ông K có ý định giao kết hợp đồng với một cửa hàng bán vật liệu xây dựng sẽ giao nhận và tập kết vật liệu vào ban đêm tại lối đi chung đầu ngõ.

c. C là nhân viên bán hàng cho một cửa hàng bán trái cây tươi. Vì muốn tăng lợi nhuận nên chủ cửa hàng đã yêu cầu C dán nhãn mác trái cây nhập từ nước U với giá bán khá cao vào những trái cây cùng loại nhập từ nước T với giá thấp hơn.

VẬN DỤNG

Viết bài chia sẻ về việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của bản thân trong một quan hệ dân sự mà em đã tham gia.