Bài 36: KHÁI QUÁT VỀ SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT | Khoa Học Tự nhiên 7 | Chương IX: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT - Lớp 7 - Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống

Trang 149

MỤC TIÊU

• Phát biểu được khái niệm sinh trưởng và phát triển ở sinh vật.

• Nêu được mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển.

• Chỉ ra được mô phân sinh trên sơ đó cắt ngang thân cây hai lá mầm và trình bày được chức năng của mô phân sinh làm cây lớn lên.

• Dựa vào hình vẽ vòng đời của một sinh vật, trình bày được các giai đoạn sinh trường và phát triển của sinh vật đó.

I – Sinh trưởng và phát triển ở sinh vật

1. Sinh trưởng, phát triển là gì?

Sinh trưởng là sự tăng về kích thước và khối lượng của cơ thể do sự tăng lên về số lượng và kích thước tế bào, nhờ đó cơ thể lớn lên. 

Phát triển bao gồm sinh trưởng, phân hoá tế bào, phát sinh hình thái cơ quan và cơ thể.

Cây trưởng thành  Ra hoa, kết quả    Hạt     Hạt nảy mầm    Cây con

a) Vòng đời của cây cam

Trứng đã thụ tinh   Ấu trùng     Ếch trưởng thành

b) Vòng đời của ếch

Hình 36.1 Quá trình sinh trưởng và phát triển trong vòng đời của sinh vật

Trang 149

2. Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển ở sinh vật

Mỗi sinh vật từ khi sinh ra cho đến khi trưởng thành đều trải qua những giai đoạn sinh trưởng và phát triển nhất định, có hình thái và kích thước khác nhau, đặc trưng cho từng loài.

Trong vòng đời của sinh vật, các giai đoạn sinh trưởng và phát triển diễn ra đan xen với nhau. Sinh trưởng gắn với phát triển và phát triển dựa trên cơ sở của sinh trưởng. Do đó, nếu không có sinh trưởng sẽ không có phát triển và ngược lại.

II – Mô phân sinh và chức năng của mô phân sinh

Thực vật sinh trưởng nhờ hoạt động của mô phân sinh – nhóm tế bào chưa phân hoá nên còn duy trì được khả năng phân chia. Có hai loại mô phân sinh chính là mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh bên. THỨC

Mô phân sinh đình có ở đỉnh rẻ và các chối thân (gồm chối ngọn hay còn gọi là chối đỉnh và chồi nách), giúp thân, cành và rễ tăng lên về chiều dài. Mô phân sinh bên giúp thân, cành và rễ tăng về chiều ngang.

Chổi đình    Chối nách    Mạch gố    Mô phân sinh bìn    Mạch nhuộm   Đỉnh rễ

Hình 36.2 Vị trí các mô phân sinh trên cơ thể thực vật

Trang 150

Thực vật một lá mầm không có mô phân sinh bên nên đường kính thân không tăng nhiều như ở thực vật hai lá mắm. Tuy nhiên, nhóm thực vật này ngoài mô phân sinh ngọn còn có mô phân sinh lóng giúp chiều cao cây tăng lên nhanh chóng. Mô phân sinh lóng nằm ở vị trí các mất của thân, có tác dụng làm tăng chiều dài của lóng (Hình 36.3).

Những cây một lá mầm lâu năm (cây dừa, cây cau) có vòng mô phân sinh thứ cấp nằm dưới các mắm lá, phân chia tạo nên những dây tế bào mô mềm ở phía ngoài làm cho đường kính thân tăng lên. Kiều sinh trường này gọi là sinh trưởng thứ cấp phân tán.

Lông

Mô phân sinh lòng

Hình 36.3 Mô phân sinh lông