Nội Dung Chính
(Trang 10)
II. NGHỆ THUẬT THỜI LÊ SƠ, THỜI MẠC
1. Nghệ thuật thời Lê sơ
a) Kiến trúc
Thời Lê sơ, các công trình kiến trúc tập trung chủ yếu ở Đông Đô (Thăng Long) và Tây Đô (Thanh Hoá) với những công trình tiêu biểu như: điện Kính Thiên, điện Cần Chánh, cung Vạn Thọ tại Đông Đô và điện Lam Kinh tại Tây Đô.
Điện Kính Thiên là nơi thiết triều, được xây dựng từ thời Lê Thái Tổ, sang thời Lê Thánh Tông được sửa chữa sang thêm. Theo thời gian, phần lớn công trình này bị huỷ hoại, chỉ còn lại các bậc thềm bằng đá với dấu tích điêu khắc đường thời.
Hình 9. Cổng Đoan Môn trong Khu di tích Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội)
(Trang 11)
| Lam Kinh là quần thể kiến trúc gồm các cung điện (Quang Đức, Sùng Hiếu, Diên Khánh,...) và miếu, lăng mộ của các vua Lê. Các kiến trúc này hiện nay cũng chỉ còn lại dấu tích nền nhà với những tảng đá kê chân cột và bậc thềm giống như bậc thềm điện Kính Thiên ở Đông Đô. Thời Lê sơ, việc xây dựng mới các chùa, tháp bị hạn chế nhưng hoạt động tu bổ vẫn được coi trọng. |
|
Nhà nước đã cho trùng tu nhiều chùa như: chùa Một Cột (Hà Nội); chùa Thiên Phúc (chùa Thầy), chùa Kim Liên (Hà Nội),... Tháp chùa Hoa Yên (Quảng Ninh) xây dựng từ thời Trần cũng được sửa chữa,....
b) Điêu khắc
Điêu khắc thời Lê sơ bao gồm điêu khắc lăng mộ, văn bia, thành bậc bằng đá,....
Đầu thời Lê sơ, các pho tượng ở lăng mộ được sắp xếp với bố cục và kích thước đều nhau phỏng theo hình mẫu của bia Vĩnh Lăng ở Lam Kinh.
Điêu khắc lăng mộ thường được trang trí bằng 10 pho tượng chia làm 5 cặp gồm: người, lân, tê giác, ngựa, hổ. Ở một số lăng xây dựng muộn hơn, tượng hổ được thay bằng tượng voi, còn các tượng khác vẫn được giữ nguyên.
Từ thời vua Lê Thánh Tông, phong cách điêu khắc có sự thay đổi theo chiều hướng hoa mĩ, cầu kì hơn so với trước đó.
| Văn bia trong lăng mộ phản ánh rõ phong cách điêu khắc thời kì này. Trong đó, bia Vĩnh Lăng là một trong những tấm bia mộ hoàng đế tiêu biểu còn nguyên vẹn đến ngày nay. Nghệ thuật điêu khắc, trang trí thời Lê sơ rất tinh xảo. Các thành bậc bằng đá, bia đá đều được chạm khắc cảnh sinh hoạt như: đấu vật, đánh cờ, chèo thuyền,.... Trong đó, hình rồng trên bia đá có vẻ đẹp sống động, tự nhiên, khoẻ mạnh và dữ tợn hơn so với rồng thời Lý, thời Trần; tượng trưng cho quyền lực chuyên chế của vua. |
Hình 10. Bia Vĩnh Lăng tại Khu di tích Lam Kinh (Thanh Hoá). |
(Trang 12)
|
Hình 11. Bậc thềm chạm rồng ở Điện Kính Thiên trong khu di tích Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội). |
| ? Nêu những nét chính về nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc thời Lê sơ và nêu nhận xét |
2. Nghệ thuật thời Mạc
a) Kiến trúc
Các công trình kiến trúc thời Mạc gồm cung điện và thành quách, chùa, tháp, đình, quán, đền, miếu,....
Ở Thăng Long, nhà Mạc kế thừa các cung điện thời Lê sơ để lại, không xây thêm nhiều và cũng ít tu bổ. Các công trình tiêu biểu thời kì này là Dương Kinh ở Cổ Trai (Hải Phòng) và thành nhà Mạc (được xây dựng ở Cao Bằng, Tuyên Quang, Lạng Sơn).
| Các tài liệu ghi chép việc xây dựng chùa, tháp dưới thời Mạc còn lại hiện nay rất hiếm. Dấu tích kiến trúc chùa thời Mạc còn lưu lại ở một số nơi như: hoa văn ở chùa Bối Khê (Hà Nội), mộ bà chúa Mạc ở chùa Phổ Minh (Nam Định),... |
Hình 12. Đình Tây Đẳng (Hà Nội) |
Kiến trúc thời Mạc chịu ảnh hưởng rõ rệt của Đạo giáo. Một số đạo quán được trùng tu và xây dựng như: Thuỷ Ưng, Chân Thánh, Tiên Phúc (Hải Dương),....
Hai ngôi đình tiêu biểu có phong cách nghệ thuật thời Mạc là đình Tây Đằng (Hà Nội) và đình Lỗ Hạnh (Bắc Giang).
(Trang 13)
b) Điêu khắc
Điêu khắc thời Mạc rất phát triển với chất liệu gỗ, đá. Các loại hình tượng thường có tượng Phật, Thánh, Tiên,.... Đặc biệt là hình tượng Quan Âm, Ngọc Hoàng, Kim Đồng, Ngọc Nữ, tượng nhân vật được tạc bằng đá như tượng Đức Vua ở chùa Đại Linh (Hải Phòng) và tượng Công chúa Mạc Ngọc Lâm ở chùa Phổ Minh (Nam Định),....
Loại hình hoa văn trong điêu khắc thời Mạc còn phản ánh sinh động tri tường tượng của dân gian với hình tiên nữ, hình các loài vật (rồng, phượng, hươu, lân, hổ, voi) và hình ảnh sóng nước, mây trời, hoa lá (hoa sen, hoa cúc, hoa dây),... thể hiện sự phát triển của nghệ thuật điêu khắc.
Ở chùa Bối Khê (Vĩnh Phúc), đình Tây Đằng (Hà Nội), đình Lỗ Hạnh (Bắc Giang) có nhiều bức chạm hình tiên nữ với những đường nét sống động, tinh tế.
Thành tựu tiêu biểu về nghệ thuật điêu khắc thời kì này là loại hình kiến trúc đèn gốm hoa lam. Hình 13. Đèn gốm men lam thế kỉ XVI (trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia).
|
Hình 13. Đèn gốm men lam xám thế kỉ XVI (trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia) |
|
Các Bài Học Khác
Chuyên đề học tập Lịch Sử 11 - III: Nghệ Thuật Thời Lê Trung Hưng - Nắm vững kiến trúc đình làng, chùa, nhà thờ; điêu khắc gỗ tinh xảo và sự phát triển mĩ thuật dân gian.
Xem thêm ⟶
Chuyên đề học tập Lịch Sử 11 - IV: Nghệ Thuật Thời Nguyễn - Phân tích kiến trúc cung đình Huế, điêu khắc Cửu Đỉnh; mĩ thuật, âm nhạc cung đình và dân gian.
Xem thêm ⟶
Bình Luận
Để Lại Bình Luận Của Bạn