Nội Dung Chính
(Trang 50)
V. MỘT SỐ DANH NHÂN TRONG LĨNH VỰC KHOA HỌC – CÔNG NGHỆ VÀ GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO
1. Tuệ Tĩnh
|
Hình 15. Tượng đại danh y Tuệ Tĩnh | Tuệ Tĩnh (khoảng năm 1330 – ?) là danh y đặt nền móng cho nền y học cổ truyền Việt Nam. Tuệ Tĩnh tên thật là Nguyễn Bá Tĩnh, sinh ra và lớn lên trong một gia đình nông dân nghèo tại huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương. Tuệ Tĩnh thi đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ (tức Hoàng giáp), nhưng không ra làm quan mà đi tu tại chùa và lấy pháp danh là Tuệ Tĩnh. Ông chuyên tâm nghiên cứu y học cổ truyền, làm thuốc chữa bệnh cứu người, sưu tầm kinh nghiệm chữa bệnh cũng như truyền nghề cho các học trò. |
Ông đã khảo cứu, tập hợp được khoảng 200 chứng bệnh với gần 4 000 phương thuốc chữa trị. Ông cũng phê phán tư tưởng mê tín dị đoan của những người chỉ tin vào bùa chú mà không tin thuốc. Ông đặc biệt quan tâm tới phòng bệnh bằng việc rèn luyện thân thể và sinh hoạt điều độ.
Những bài thuốc của ông được tập hợp, ghi chép lại trong các bộ sách giá trị như Nam dược thần hiệu, Hồng nghĩa giác tư y thư,....
(Trang 51)
| Tuệ Tĩnh còn tổ chức cơ sở chữa bệnh trong nhà chùa và đồng thời dạy cách chữa bệnh cho các tầng lớp nhân dân. Với phương châm "Nam dược trị Nam nhân" (thuốc nam dùng chữa bệnh cho người Nam), ông đã dạy nhân dân cách trồng cây thuốc nam để tự chữa bệnh. Đồng thời, ông cũng hướng dẫn các cách chăm sóc sức khoẻ, phương pháp vệ sinh phòng tránh bệnh tật. Tuệ Tĩnh còn tập hợp những bài thuốc chữa bệnh cho gia súc, góp phần đặt cơ sở cho ngành thú y Việt Nam. |
|
| ? Theo em, vì sao Tuệ Tĩnh được coi là “Ông tổ” nghề thuốc nam? |
2. Lê Quý Đôn
| Lê Quý Đôn (1726 – 1784) là nhà bác học có nhiều đóng góp to lớn trên các lĩnh vực văn hoá, giáo dục và khoa học của Việt Nam. Lê Quý Đôn quê ở huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình, là con Tiến sĩ Lê Phú Thứ, một danh thần của triều vua Lê – chúa Trịnh. Từ nhỏ, ông nổi tiếng thông minh, trí nhớ tốt, lại rất chăm chỉ học hành. Năm 14 tuổi, Lê Quý Đôn đã học xong toàn bộ sách kinh, sử của Nho giáo. Ông từng đỗ đầu kì thi Hương, thi Hội và thi Đình. Sau khi đỗ đạt, ông giữ nhiều chức vụ quan trọng của triều Lê – Trịnh, từng được cử làm Phó sứ trong phái đoàn sứ thần sang nhà Thanh năm 1760. Khi làm quan, ông nhiều lần dâng sớ xin triều đình nghiêm trị tình trạng quan lại tham nhũng, lạm dụng quyền hành ức hiếp dân chúng. |
Hình 16. Tượng nhà bác học Lê Quý Đôn (Thái Bình) |
Ông có đóng góp lớn trong quan hệ bang giao giữa Đại Việt với các nước láng giềng. Trong chuyến đi sứ Trung Quốc (1760 – 1762), các sử thần Triều Tiên và quan lại nhà Thanh rất khâm phục, khen ngợi tài văn chương, ứng đáp thông minh của Lê Quý Đôn.
Lê Quý Đôn là người thầy uyên bác của nhiều thế hệ học trò. Ông từng phụ trách các kì thi Hội, thi Đình; chấm lo tuyển dụng nhân tài cho triều đình.
Đóng góp lớn của Lê Quý Đôn cho nền văn hoá và khoa học dân tộc là đã dày công biên soạn nhiều tác phẩm thuộc các lĩnh vực lịch sử, địa lí, văn học,.... Các tác phẩm của ông là kết tinh của quá trình tìm hiểu và ghi chép tỉ mỉ trong suốt cuộc đời làm quan.
Về sử học, ông biên soạn Đại Việt thông sử, Phủ biên tạp lục, Kiến văn tiểu lục,.... Về triết học, có Dịch kinh phu thuyết, Xuân thu luận biện, Quần thư khảo biện. Về sáng tác văn học có Hoàng Việt văn hải, Quế đường thi văn tập. Về khoa học có Vân đài loại ngữ.
(Trang 52)
| Phủ biên tạp lục là bộ sách được biên soạn trong thời gian ông làm quan ở Thuận Hoá. Đây là tài liệu có xứ Mô tả về quá trình xác lập và thực thi chủ quyền ở quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của các nhà nước phong kiến Việt Nam. Lê Quý Đôn không chỉ nổi tiếng về trí tuệ mà còn là tấm gương lao động cần cù, miệt mài và liên tục. Để biên soạn các bộ sách, ông đã khảo cứu một khối lượng tài liệu đồ sộ. |
| ? 1. Vì sao các nhà sử học đánh giá Lê Quý Đôn là nhà bác học uyên thâm nhất của Việt Nam trong thế kỉ XVII? 2. Nêu nhận xét của em về những đóng góp chính của Lê Quý Đôn đối với lịch sử khoa học, văn hoá, giáo dục của dân tộc. |
LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG
|
1. Theo em, vì sao khi giảng dạy và học tập lịch sử cần tìm hiểu về cuộc đời, sự nghiệp và những đóng góp chính của các danh nhân? 2. Sử dụng tư liệu về các danh nhân đã học ở trong bài, lập bảng tóm tắt những đóng góp của họ đối với lịch sử dân tộc.
3. Sưu tầm tư liệu từ sách, báo và internet để xây dựng bài giới thiệu (khoảng 300 chữ) về một danh nhân mà em ấn tượng nhất. 4. Tìm hiểu các hoạt động tôn vinh một số danh nhân tiêu biểu ở địa phương em (tỉnh/huyện) sinh sống và chia sẻ với bạn. |
Các Bài Học Khác
Bình Luận
Để Lại Bình Luận Của Bạn