Bài 7. Biện pháp bảo vệ và khai thác tài nguyên rừng | Công Nghệ 12 (Lâm Nghiệp - Thủy Sản) | Chương III. Bảo vệ và khai thác tài nguyên rừng bền vững - Lớp 12 - Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống

(Trang 36)

Sau khi học xong bài này, em sẽ:

Mô tả được một số biện pháp bảo vệ và khai thác tài nguyên rừng phổ biến.

Mở đầu

Khai thác tài nguyên rừng (Hình 7.1) được thực hiện như thế nào? Chúng ta cần phải làm gì để bảo vệ và khai thác tài nguyên rừng hiệu quả?

Hình 7.1. Khai thác tài nguyên rừng 

I. MỘT SỐ BIỆN PHÁP BẢO VỆ TÀI NGUYÊN RỪNG

1. Nâng cao ý thức bảo vệ rừng

Tổ chức tuyên truyền về vai trò, giá trị của rừng trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu, giá trị kinh tế, xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục ý thức, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân đối với việc chấp hành pháp luật về lâm nghiệp và công tác bảo vệ, phát triển rừng.

2. Trồng cây

Trồng rừng, trồng cây xanh ở khu vực đô thị và nông thôn sẽ tạo ra nguồn gỗ cung cấp cho nhu cầu của con người, nhờ đó giảm nhu cầu khai thác gỗ từ rừng, giúp bảo vệ tài nguyên rừng.

Cây xanh được trồng trong khuôn viên các trụ sở, trường học, bệnh viện, nhà máy, xí nghiệp, khu công nghiệp, khu chế xuất, các công trình tín ngưỡng... Ngoài ra, cây xanh còn được trồng trên vỉa hè đường phố, công viên, vườn hoa, quảng trường ở khu vực thành thị; trồng trên đất vườn nhà, hành lang giao thông, ven sông, kênh, mương, nương rẫy ở khu vực nông thôn.

3. Ngăn chặn các hành vi làm suy thoái tài nguyên rừng

Nghiêm cấm các hành vi phá hoại tài nguyên rừng. Tăng cường công tác tuần tra, giám sát để kịp thời phát hiện và ngăn chặn các hành vi chặt phá rừng, khai thác rừng trái quy định, đốt nương rẫy, săn bắt thú rừng trái phép,... Làm hàng rào bảo vệ rừng và phòng trừ sinh vật gây hại rừng.

4. Phòng chống cháy rừng

Tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật về phòng cháy, chữa cháy rừng. Thực hiện đồng bộ các biện pháp phòng chống cháy rừng như tăng cường kiểm tra, hướng dẫn, tập huấn nâng cao nhận thức về an toàn phòng cháy, chữa cháy rừng cho chủ rừng và

(Trang 37)

người dân; lắp đặt các biển báo ở khu vực có nguy cơ cao cháy rừng; chủ động các phương tiện, dụng cụ phòng cháy, chữa cháy rừng,...

5. Xây dựng và bảo vệ các khu bảo tồn thiên nhiên

Khu bảo tồn thiên nhiên là khu vực địa lí được xác lập ranh giới và phân khu chức năng để bảo tồn đa dạng sinh học. Trong đó, đa dạng sinh học là sự phong phú về gene, loài sinh vật và hệ sinh thái trong tự nhiên. Có bốn loại khu bảo tồn thiên nhiên là vườn quốc gia, khu dự trữ thiên nhiên, khu bảo tồn loài - sinh cảnh và khu bảo vệ cảnh quan.

Việc xây dựng và bảo vệ các khu bảo tồn thiên nhiên sẽ góp phần quan trọng trong bảo vệ tính nguyên vẹn của hệ sinh thái, bảo tồn đa dạng sinh học, giáo dục môi trường, nghiên cứu khoa học, bảo vệ nguồn gene sinh vật, đặc biệt là nguồn gene sinh vật quý hiếm.

Hình 7.2. Một số biện pháp bảo vệ rừng

Khám phá

Kể tên các biện pháp bảo vệ rừng phù hợp với Hình 7.2. Nêu một số hoạt động nhằm nâng cao ý thức bảo vệ rừng phù hợp với lứa tuổi học sinh.

6. Chính sách và luật bảo vệ, phát triển rừng

Để nâng cao hiệu quả bảo vệ rừng, nhà nước đã ban hành một số chính sách bảo vệ và phát triển rừng cụ thể như sau:

- Có chính sách đầu tư cho việc bảo vệ và phát triển rừng gắn liền, đồng bộ với các chính sách kinh tế - xã hội khác; ưu tiên đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển nguồn nhân lực, định canh định cư, ổn định và cải thiện đời sống nhân dân miền núi. 

- Đầu tư cho các hoạt động bảo vệ và phát triển rừng đặc dụng, rừng phòng hộ; bảo vệ và phát triển các loài thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm; nghiên cứu, phát triển công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực cho việc bảo vệ và phát triển rừng.

- Xây dựng lực lượng chữa cháy rừng chuyên ngành; đầu tư cơ sở vật chất, kĩ thuật và trang bị phương tiện phục vụ chữa cháy rừng, phòng trừ sinh vật gây hại rừng.

- Có chính sách hỗ trợ việc bảo vệ và làm giàu rừng sản xuất là rừng tự nhiên nghèo, trồng rừng sản xuất gỗ lớn, gỗ quý, cây đặc sản.

- Khuyến khích tổ chức, hộ gia đình, cá nhân nhận đất phát triển rừng ở những vùng đất trống, đồi núi trọc; ưu tiên phát triển trồng rừng nguyên liệu phục vụ các ngành kinh tế; mở rộng các hình thức cho thuê, đấu thầu đất để trồng rừng; có chính sách miễn, giảm thuế đối với người trồng rừng.

(Trang 38)

II. MỘT SỐ PHƯƠNG THỨC KHAI THÁC TÀI NGUYÊN RỪNG PHỔ BIẾN

1. Khai thác trắng

Khai thác trắng là hình thức khai thác được thực hiện bằng cách chặt toàn bộ cây rừng ở một khu vực nhất định trong một mùa khai thác (dưới 1 năm). Để phục hồi rừng sau khi khai thác trắng, cần phải tiến hành trồng rừng. Ở nước ta, hiện nay phương thức khai thác trắng không áp dụng ở những nơi có độ dốc cao, lượng mưa nhiều.

Kết nối năng lực

Theo em, vì sao phương thức khai thác trắng không được áp dụng ở nơi có độ dốc cao, lượng mưa nhiều?

2. Khai thác dần

Khai thác dần là hình thức khai thác được thực hiện bằng cách chặt toàn bộ cây rừng ở một khu vực nhất định (khoảnh chặt), quá trình chặt được thực hiện trong nhiều mùa khai thác (từ 3 đến 4 mùa) với thời gian khai thác kéo dài. Rừng được khai thác bằng hình thức này sẽ tự phục hồi nhờ sự tái sinh tự nhiên của cây rừng.

3. Khai thác chọn

Khai thác chọn là hình thức khai thác được thực hiện bằng cách chọn chặt các cây đã thành thục, giữ lại những cây còn non, cây có phẩm chất tốt và sức sống mạnh. Hình thức khai thác này không hạn chế thời gian, số lần khai thác. Rừng sẽ tự phục hồi nhờ sự tái sinh tự nhiên của cây rừng.

Hình 7.3. Một số phương thức khai thác rừng phổ biến

Khám phá

Mô tả các phương thức khái thác tài nguyên rừng phù hợp với Hình 7.3.

Luyện tập

1. Mô tả một số biện pháp bảo vệ tài nguyên rừng.

2. So sánh ba phương thức khai thác rừng (khai thác trắng, khai thác dần, khai thác chọn). Theo em, cần phải làm gì để rừng nhanh phục hồi sau khai thác.

Vận dụng

Hãy đề xuất phương thức khai thác phù hợp đối với rừng trồng, rừng phòng hộ và rừng đặc dụng. Giải thích vì sao?