Bài 22. Sự đa dạng của thế giới sinh vật. Các đới thiên nhiên trên Trái Đất. Rừng nhiệt đới | Lịch Sử Và Địa Lý 6 | Phần Địa Lí_Chương 6. Đất Và Sinh Vật Trên Trái Đất - Lớp 6 - Cánh Diều

Học xong bài này, em sẽ:

- Nêu được ví dụ về sự đa dạng của thế giới sinh vật trên lục địa và ở biển, đại dương.

- Xác định được trên bản đồ, lược đồ sự phân bố các đới thiên nhiên trên Trái Đất.

- Trình bày được đặc điểm của rừng nhiệt đới.

Mở đầu

Sự phát sinh và phát triển của sinh vật trên Trái Đất có vai trò quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người. Sự sống trên Trái Đất phụ thuộc vào sự đa dạng của sinh vật. Vậy sinh vật trên Trái Đất đa dạng như thế nào? Chúng có giống nhau ở mọi nơi không? Có rất nhiều những câu hỏi xoay quanh thế giới sinh vật mà chúng ta đang cần lời giải đáp.

Kiến thức mới

Sự đa dạng của thế giới sinh vật

Sinh vật bao gồm cả thực vật, động vật, vi sinh vật và các dạng sống khác. Chúng tồn tại ở trong đất, trong nước và trong không khí.

Sự đa dạng của sinh vật được thể hiện ở sự đa dạng của thành phần loài. Số lượng các loài sinh vật không ổn định mà luôn thay đổi, có thể tăng lên hoặc giảm đi do sự tác động của môi trường sống và tác động của con người.

Các nhà khoa học ước tính có khoảng 10 triệu đến 14 triệu là sinh vật sống trên bề mặt Trái Dfất. Trong đó, có khoảng trên 4 000 loài thú, hơn 6 000 loài bò sát, hơn 9 000 loài chim, hơn 30 000 loài cá, hơn 15 000 loài thực vật trên cạn,...

Trên lục địa, thực vật và động vật đều rất đa dạng, nhưng tập trung chủ đới nóng và đới ôn hòa. Ở đới lạnh và vùng có độ cao từ 6 000 m trở lên, sinh vật chủ yếu là các loài đặc hữu.

Ở biển và đại dương, thực vật chủ yếu là các loài rong, tảo sống gần bờ; động vật rất phong phú và đa dạng do môi trường sống ở biển và đại dương ít bị biến động hơn so với trên đất liền. Chúng sống ở tất cả các tầng của đại dương, kể cả ở các vùng biển hơi sâu tới vùng vực thẳm đáy đại dương. Ước tính động vật, thực vật ở biển và đại dương có khoảng 200 000 loài riêng cá biển có khoảng 19 000 loài.

Hình 22.1. Trong môi trường sống cực kì khắc nghiệt vẫn có thực vật động vật sinh sống

Câu hỏi

Hãy kể tên một số loài thực vật, động vật sống trên lục địa; ở biển, đại dương và ở vùng Bắc Cực.

Các đới thiên nhiên trên Trái Đất

Các đới thiên nhiên trên Trái Đất được hình thành trên cơ sở sự khác biệt về nhiệt độ và độ ẩm. Từ các vòng đai nhiệt, người ta chia bề mặt Trái Đất ra thành các đới thiên nhiên.

Đới nóng nằm trong khoảng từ 30°B đến 30°N, có nhiệt độ cao và lượng mưa lớn rừng nhiệt đới phát triển mạnh ở các loài thực vật và động vật vô cùng phong phú.

Hai đới ôn hòa nằm trong khoảng từ 30°B đến 60°B và từ 30°B đến 60°N. Đối ôn hòa có nhiệt độ trung bình, các mùa trong năm rõ rệt nên thiên nhiên cũng thay đổi theo mùa. Thực vật chủ yếu là rừng lá kim, rừng hỗn hợp, rừng lá rộng, thảo nguyên,... Động vật đa dạng về cả số loài và số lượng mỗi loài.

Hai đới lạnh nằm trong khoảng từ 60°B đến cực Bắc và từ 60°N đến cực Nam. Nhiệt độ thấp, lượng mưa ít làm cho thực vật ở đây nghèo nàn hơn, chủ yếu có rêu, địa y, cỏ và cây bụi,...; động vật chỉ có một số loài chịu được lạnh như tuần lộc, chồn Bắc Cực chim cánh cụt,...

Hình 22.1. Lược đồ các đới thiên nhiên trên Trái Đất

Câu hỏi

Quan sát hình 22.2, hãy kể tên và xác định trên lược đồ các đới thiên nhiên trên trái đất

Rừng nhiệt đới

Rừng nhiệt đới phân bố chủ yếu ở hai bên xích đạo, mở rộng đến khoảng hai chí tuyến, chỉ có một số nơi như chân núi Hi-ma-lay-a và chân núi An-đet vượt qua giới hạn này, đến khoảng vĩ tuyến 30°.

Hình 22.3. Lược đồ sự phân bố các kiểu rừng nhiệt đới trên Trái Đất

Rừng nhiệt đới được mệnh danh là "lá phổi xanh" của Trái Đất và chiếm hơn một nửa số loài trên Trái Đất.

Rừng nhiệt đới có cấu trúc tầng tán phức tạp, đó là do nguồn sáng, nhiệt ẩm dồi dào, đất cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho các loài cây phát triển.

Hình 22.4. Một góc rừng nhiệt đới ở Vườn quốc gia Cát Tiên (ảnh chụp tại khu vực tỉnh Đồng Nai, Việt Nam)

Hình 22.5. Các tầng của thảm thực vật rừng nhiệt đới

Rừng nhiệt đới có rất nhiều giá trị về tài nguyên. Tuy nhiên, hiện nay rừng nhiệt đới đang bị suy giảm mạnh, đe dọa cuộc sống của nhiều loài động vật hoang dã và làm biến mất một số loài quý hiếm, đặc biệt là ở vùng rừng A-ma-dôn.

Câu hỏi

- Đọc thông tin và quan sát hình 22.3, hãy xác định phạm vi phân bố của các kiểu rừng nhiệt đới trên Trái Đất?

- Quan sát hình 22.5, hãy mô tả cấu trúc của rừng nhiệt đới?

Luyện tập và vận dụng