Bảng Giải Thích Thuật Ngữ (phần Địa lí) | Lịch Sử Và Địa Lý 6 | Phần Địa Lí_Chương 7. Con Người Và Thiên Nhiên - Lớp 6 - Cánh Diều

Thuật ngữ

B

Biển là một vùng nước mặn, thường là bộ phận của một đại dương. Biển có thể bị bao bọc bởi đất liền ở các mức độ khác nhau. Vì thế, các hồ nước mặn lớn trên thế giới cũng gọi là biển.

C

Cac-xtơ (tiếng Đức: Krast, theo tên cao nguyên Krast ở nước Xlo-ven-ni-a) là các hiện tượng và quá trình xảy ra trong các loại đá bị hòa tan bởi nước tự nhiên như đá vôi và một số loại đá dễ hòa tan khác.

D

Dung nham là đá nóng chảy (nhiệt độ 700°C đến - 1 400°C), chảy tràn trên bề mặt đất trong các đợt núi lửa phun trào.

Đ

Đá mẹ là lớp trên cùng của đá, bị biến đổi để tạo thành đất.

Độ phì của đất là khả năng cung cấp cho thực vật nước, chất dinh dưỡng và các yếu tố khác để sinh trưởng và phát triển.

Đường đồng mức là đường nối liền các điểm có cùng độ cao hoặc cùng độ sâu với nhau, để thể hiện độ cao hoặc độ sâu địa hình.

G

Gió Đông cực là loại gió thổi từ cực về đai áp thấp ở khoảng vĩ độ 60°.

Gió Tây ôn đới là gió thổi từ đai áp cao ở chí tuyến về đai áp thấp ở khoảng vĩ độ 60°.

Gió Tín phong là gió thổi từ đai áp cao chí tuyến về đại áp thấp ở khoảng xích đạo.

Giờ địa phương là thời gian xác định cho từng địa phương theo Mặt Trời. Các địa điểm trên cùng kinh tuyến có cùng giờ địa phương.

GPS (Global Positioning System - Hệ thống định vị toàn cầu) là hệ thống truyền và thu tín hiệu radio từ một mạng lưới bao gồm 24 vệ tinh bay xung quanh Trái Đất và các trạm ở mặt đất.

H

Hành tinh là thiên thể lớn chuyển động quanh Mặt Trời hoặc quanh ngôi sao khác. Các hành tinh không tự phát sáng mà chỉ phản xạ lại ánh sáng Mặt Trời hoặc của ngôi sao mà chúng chuyển động xung quanh.

K

Kinh tuyến gốc là kinh tuyến 0°, từ đó xác định được kinh độ của các kinh tuyến khác.

Khoáng vật là những nguyên tố hoặc hợp chất hóa học, là thành phần của đá và quặng.

Khối khí là một bộ phận không khí trong khí quyển, bao phủ những vùng đất đai rộng lớn, tương đối đồng nhất về nhiệt độ, độ ẩm.

Không khí là hỗn hợp gồm nhiều chất khí, hơi nước và các hạt bụi.

L

Lát cắt địa hình là hình vẽ dọc theo một tuyến cắt nhất định để thể hiện độ cao, hình dáng của các dạng địa hình.

Lược đồ trí nhớ là thông tin không gian và thế giới, được giữ lại trong trí óc con người.

M

Mùn (chất mùn) là những chất hữu cơ (thực vật và động vật) đã được phân giải. Hàm lượng và chất lượng mùn thể hiện độ phì nhiêu của đất.

N

Ngưng kết là quá trình chuyển biến nước từ trạng thái hơi sang trạng thái lỏng và xảy ra trong khí quyển dưới hình thức tạo các giọt nước li ti có đường kính khoảng vài mi-cron (một mi-cron là một phần nghìn mi-li-mét).

O

Ô nhiễm không khí là tình trạng không khí bị nhiễm bẩn do khói, bụi, các chất độc hại đối với sức khỏe con người và hệ sinh thái.

P

Phép chiếu bản đồ là phép biến đổi có hệ thống để chuyển lưới kinh vĩ tuyến trên bề mặt Địa Cầu lên mặt phẳng bản đồ.

Phong hóa là quá trình phá vỡ cơ học và biến đổi hóa học các đá gốc và khoáng vật ở những lớp trên cùng của thạch quyển của vỏ Trái Đất.

Q

Quặng là những khoáng sản kim loại. Người ta chia ra: quặng kim loại đen, quặng kim loại màu và quặng kim loại phóng xạ. Quặng chứa nhiều kim loại khác nhau gọi là quặng đa kim, ví dụ như: quặng đồng - vàng, quặng chì - kẽm,...

T

Thung lũng là dạng địa hình âm, thường trải dài theo đường, có độ nghiêng chung từ đỉnh thung lũng về phía đáy thung lũng. Thung lũng hình thành do hoạt động rửa trôi của nước chảy. Trong các loại thung lũng có thung lũng sông.

V

Vệ tinh là thiên thể quay xung quanh hành tinh dưới tác dụng của lực hấp dẫn.

Vịnh biển là nơi biển ăn sâu vào đất liền.

Vòng tuần hoàn (cũng gọi là chu trình) là sự vận động của vật chất tạo thành vòng khép kín. Vòng tuần hoàn nước còn gọi là chu trình thủy văn.

X

Xâm thực là toàn bộ các quá trình phá hủy lớp đất đá phủ trên mặt đất do các tác nhân như gió, sóng biển, băng hà, nước chảy,...

Xích đạo là vĩ tuyến 0°, từ đó xác định được vĩ độ của các vĩ tuyến khác.