Bài 12: MỘT SỐ VẬT LIỆU | Khoa Học Tự Nhiên 6 | Chương III: Một số vật liệu, nguyên liệu, nhiên liệu, lương thực - thực phẩm thông dụng - Lớp 6 - Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống

Trang 42

MỤC TIÊU

• Trình bày được tính chất và ứng dụng của một số vật liệu.
• Đề xuất được phương án tìm hiểu tinh chất của một số vật liệu.
• Nêu được cách sử dụng vật liệu an toàn, hiệu quả.

I. Vật liệu

Từ xa xưa, con người đã biết dùng vật liệu tự nhiên như đá và gỗ làm dụng cụ lao động. săn bắt, hái lượm, xây nhà, đồng tàu, thuyền, dựng thành luỹ và pháo đài.... Sau đó, con người chế tạo ra các vật liêu không có trong tự nhiên như gốm, sứ, thuỷ tinh, kim loại, nhựa.... Nhựa, thuỷ tinh hữu cơ là những vật liệu phổ biến để sản xuất đồ gia dụng, tấm lợp nhựa.... Gang, thép (chứa sắt) được dùng làm các ống dẫn, vỏ tàu thuyền, khung nhà, cầu cống,...

Hình 12.1 Mũi tên làm bằng đá

Hình 12.2 Đồ gốm

1. Em hãy cho biết các đồ dùng trong hình bên được làm từ những vật liệu nào.

2. Em hãy nêu một số ví dụ về một vật dụng có thể làm bằng nhiều vật liệu khác nhau.

3. Em hãy nêu một số ví dụ về việc sử dụng một vật liệu làm ra được nhiều vật dụng khác nhau.

Trang 43

II. Tính chất và ứng dụng của vật liệu

Mỗi loại vật liệu có các tính chất khác nhau. Cần dựa vào các tinh chất này để lựa chọn vật liệu làm những vật dụng mong muốn. Ví dụ: Dây dẫn điện bằng kim loại cần được bọc nhựa cách điện đề tránh bị điện giật khi tiếp xúc. Nồi nấu bằng kim loại có quai bằng gỗ hoặc nhựa (là những vật liệu dẫn nhiệt kém) để tránh bị bỏng khi cầm. Để giữ hoặc vận chuyển các vật nặng cần các giá đỡ làm bằng vật liệu cứng và chắc như kim loại, gỗ,...

1. Tìm hiểu khả năng dẫn điện của vật liệu

Công tắc

Bóng đèn

Pin 1,5 V

Kẹp vật liệu

Hình 12.3 Thí nghiệm xác định khả năng dẫn điện của vật liệu

Chuẩn bị: bộ dụng cụ như sơ đồ ở Hình 12.3, một số đồ vật làm bằng kim loại, nhựa, gỗ, cao su, thuỷ tinh, gồm....

Tiến hành:

• Kiểm tra dụng cụ: Kẹp hai đầu kẹp trực tiếp vào nhau và xem đèn có sáng không. Nếu đèn sáng thì bộ dụng cụ hoạt động tốt.

• Lần lượt kẹp từng đồ vật vào hai chiếc kẹp.

Nếu đèn sáng thì vật liệu đó dẫn điện. Nếu đèn không sáng, vật liệu đó không dẫn điện (cách điện).

Hãy quan sát hiện tượng khi thực hiện thí nghiệm và điền kết quả quan sát được theo mẫu bảng sau:

2. Tìm hiểu khả năng dẫn nhiệt của vật liệu

Kim loại, Sứ, Nhựa, Gỗ

Nước nóng; nước lạnh

Hình 12.4 Thí nghiệm xác định khả năng dẫn nhiệt của vật liệu

Chuẩn bị: bát sứ, các thìa bằng kim loại, sứ, nhựa, gỗ.

Tiến hành:

• Đồ nước nóng giả (khoảng 90 °C) vào 2/3 bát và đặt 4 chiếc thìa vào bát. Sau khoảng 2 – 3 phút, dùng tay cầm vào cán của từng chiếc thìa.

• Lặp lại thí nghiệm trên, nhưng thay nước nóng bằng nước đá.

Lưu ý: Cần thận tránh bị bỏng nước nóng.

Hãy nhận xét sự thay đổi nhiệt độ của các loại thìa. Điền kết quả quan sát, nhận xét theo mẫu bảng sau:

Trang 44

Ngoài tỉnh dẫn điện và dẫn nhiệt, các vật liệu còn có các tính chất khác (xem Bảng 12.1).

Bảng 12.1 Tính chất của một số vật liệu thông dụng

1. Để làm chiếc ẩm điện đun nước, người ta đã sử dụng các vật liệu gì? Giải thích.

2. Quan sát các đồ vật trong hình bên rồi ghi nhận xét theo mẫu bảng sau:

3. Hãy cho biết cách sử dụng một số đồ dùng gia đình sao cho an toàn (tránh bị bỏng, tránh bị điện giật....).

Trang 45

III Thu gom rác thải và tái sử dụng đồ dùng trong gia đình

Rất nhiều đồ dùng cũ hoặc bị hỏng (đồ điện, chai lọ, túi đựng....), rau, quả, thực phẩm hỏng hay dư thừa có thể được sử dụng lại với mục đích khác hoặc được gom lại đề tái chế. Hạn chế rác thải, phân loại rác khi bỏ đi là những hành động thiết thực để góp phần bảo vệ môi trường.

Hình 12.5 Rác thải sinh hoạt hàng ngày

Em có biết?

1. Chu trình 3R

Reduce: Giảm thiểu việc sử dụng.

Reuse: Tái sử dụng.

Recycle: Tái chế.

2. Không nên tái sử dụng những chai nhựa có kí hiệu sau:

Đây là kì hiệu chỉ loại nhựa chỉ sử dụng duy nhất một lần. Nếu dùng đi dùng lại có thể gia tăng nguy cơ làm hoà tan các hoá chất cấu tạo nên chúng, gây độc hại cho cơ thể. Chai nước khoáng, nước ngọt.... thường sử dụng loại nhựa này.

1. Hãy nêu cách xử lí các đồ dùng bỏ đi trong gia đình sau đây:

a) Chai nhựa, chai thuỷ tỉnh, túi nylon.

b) Quần áo cũ.

c) Đồ điện cũ, hỏng.

d) Pin điện hỏng.

e) Đồ gỗ đã qua sử dụng.

g) Giấy vụn.

2. Hãy nêu cách xử lí rác thải dễ phân huỷ từ những thức ăn bỏ đi hằng ngày thành phân bón cho cây trồng.

Em đã học

• Các vật liệu khác nhau có các tính chất khác nhau.
• Ứng dụng của mỗi loại vật liệu dựa vào tính chất của chúng.
• Sử dụng vật liệu tiết kiệm và không sử dụng các vật liệu gây hại cho môi trường.

Em có thế:

• Phân loại rác thải trong gia đình theo chu trinh 3R.
• Tạo ra một sản phẩm tái chế từ rác thải đã thu gom và phân loại.