Bài 5: Tính theo phương trình hoá học | Khoa Học Tự nhiên 8 | Chủ đề 1: Phản ứng hoá học_Phần 1 : Chất và sự biến đổi của chất - Lớp 8 - Cánh Diều

Số mol của Zn tham gia phản ứng:

Từ phương trình hoá học ta có:

         Zn              +          2HCl              →                            +           ↑

1 nguyên tử Zn + 2 phân tử HCl          →     1 phân tử        +     1 phân tử

N nguyên tử Zn + 2N phân tử HCI      →    N phân tử

Tức là: 1 mol Zn tác dụng với 2 mol HCl tạo ra 1 mol và 1 mol .

Vậy tỉ lệ số nguyên tử, phân tử của các chất trong phương trình hoá học chính là
tỉ lệ số mol của chúng tham gia và tạo thành trong phản ứng.

 ;  

Vậy: 0,02 mol Zn tác dụng với 0,02 × 2 = 0,04 mol HCl và tạo ra 0,02 mol .

• Khối lượng acid HCl phản ứng là:

• Thể tích khí (đkc) thu được là:

Để tính khối lượng và số mol của chất phản ứng và chất sản phẩm trong một phản ứng hoá học, ta thực hiện theo các bước sau :

Bước 1: Viết phương trình hoá học của phản ứng.

Bước 2: Tính số mol chất đã biết dựa vào khối lượng hoặc thể tích.

Bước 3: Dựa vào phương trình hoá học và số mol chất đã biết để tìm số mol chất tham gia phản ứng hoặc chất sản phẩm.

Bước 4: Tính khối lượng hoặc thể tích của chất cần tìm.

Lập phương trình hoá học của phản ứng rồi tính:

a) Khối lượng aluminium oxide tạo ra.

b) Thể tích khí oxygen tham gia phản ứng ở điều kiện chuẩn.

Đốt cháy hydrogen tạo ra nước theo phản ứng:

                                  +                     →           

Số phân tử: 2 phân tử

Số mol:        2 mol       +   1 mol       →     2 mol

Như vậy, 2 phân tử tác dụng với 1 phân tử tạo ra 2 phân tử nước. Nếu cho 3 phân tử tác dụng với 1 phân tử thì thu được bao nhiêu phân tử nước?

Em có biết

Trong các động cơ ô tô, xe máy chạy bằng xăng, dầu xảy ra phản ứng đốt cháy nhiên liệu. Nhiệt toả ra của phản ứng cháy này được chuyển thành năng lượng giúp xe di chuyển. Người ta cần chế tạo sao cho nhiên liệu và oxygen phản ứng với nhau vừa đủ vì nếu dư oxygen hoặc nhiên liệu đều tạo ra các chất gây ô nhiễm môi trường. Để giải quyết vấn đề đó, các kĩ sư chế tạo máy đã sử dụng cảm biến oxygen để xác định lượng oxygen còn lại trong khí thải, từ đó điều chỉnh lượng nhiên liệu hợp lí.

Thiết bị cảm biến oxygen

Hình 5.1. Sơ đồ mô tả số lượng phân tử chất trước và sau phản ứng

	Chất phản ứng		Chất sản phẩm
Trước phản ứng	3 phân tử	1 phân tử	0 phân tử
Sau phản ứng	1 phân tử	0 phân tử	2 phân tử

 Như vậy, sau phản ứng hết,

là chất phản ứng hết, là chất phản ứng dư.

• Chất phản ứng hết là chất không còn sau khi phản ứng kết thúc.

• Chất phản ứng dư là chất còn lại sau khi kết thúc phản ứng. 

Lượng chất sản phẩm tạo thành được tính theo chất phản ứng hết.

 2. Hiệu suất phản ứng

Đốt cháy than (thành phần chính là carbon) trong oxygen hoặc trong không khí sinh ra khí carbon dioxide:

Theo phương trình hoá học: nếu đốt 1 mol carbon (tương ứng với 12 gam carbon) trong 1 mol oxygen thì thu được 1 mol

Tuy nhiên, thực tế khối lượng thu được thường nhỏ hơn 44 gam.

 Hiệu suất phản ứng (kí hiệu là H) là tỉ số giữa lượng sản phẩm thu được theo thực tế và lượng sản phẩm thu được theo là thuyết.

2. a) Hiệu suất phản ứng được tính bằng cách nào?

b) Khi nào hiệu suất của phản ứng bằng 100%?

Thông thường, hiệu suất phản ứng biểu thị theo phần trăm và được tính theo biểu thức : 

Trong đó:

là khối lượng chất (g) thu được theo thực tế.

là khối lượng chất (g) thu được theo lí thuyết ( tính theo phương trình).

H là hiệu suất phản ứng (%).

Ví dụ : Nếu đốt 12 gam carbon trong oxygen dư thu được 39,6 gam thì hiệu suất phản ứng là :

                                                         (%) 

Hiệu suất phản ứng thường nhỏ hơn 100%. Nếu hiệu suất phản ứng là 100% tức là phản ứng hoá học xảy ra hoàn toàn.

a) Tính hiệu suất phản ứng khi điện phân 102 kg , biết khối lượng nhôm thu được sau phản ứng là 51,3 kg.

b*) Biết khối lượng aluminium thu được sau điện phân là 54 kg và hiệu suất phản ứng là 92%, tính khối lượng đã dùng.

Em có biết

Khi đốt cháy than trong không khí, sản phẩm thu được chủ yếu là khí carbon dioxide. Nếu lượng oxygen trong không khí thiếu thì sẽ xảy ra phản ứng phụ, tạo ra carbon monoxide (CO) là khí độc. Do đó, các viên than tổ ong được sản xuất với nhiều lỗ để thông khí giúp cung cấp đủ oxygen và tăng diện tích tiếp xúc, góp phần tăng hiệu suất phản ứng đốt cháy than.