Bài 1. Sự đồng biến, nghịch biến của hàm số | Bài giải GIẢI TÍCH 12 | CHƯƠNG I. ỨNG DỤNG ĐẠO HÀM ĐỂ KHẢO SÁT VÀ VẼ ĐỒ THỊ CỦA HÀM SỐ - Lớp 12 - Sách Bài Giải

Giải câu hỏi và bài tập SGK Giải tích 12.


Câu hỏi 1 trang 4 SGK

Từ đồ thị (H.1, H.2) hãy chỉ ra các khoảng tăng, giảm của hàm số y = cosx trên đoạn [−π/2; 3π/2] và các hàm số y = |x| trên khoảng (-∞; +∞).

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-0
Lời giải:

+ Hình 1: Hàm số y = cosx trên đoạn [−π/2; 3π/2]:

- Các khoảng tăng: [−π/2; 0], [π; 3π/2] (do đồ thị hàm số đi lên trong các khoảng đó, nghĩa là khi x tăng thì y cũng tăng).

- Khoảng giảm: [0; π] (do đồ thị hàm số đi xuống trong khoảng đó, nghĩa là khi x tăng thì y giảm).

+ Hình 2: Hàm số y = |x| trên khoảng (–∞; +∞):

- Khoảng tăng: [0; +∞) (do đồ thị hàm số đi lên trong khoảng đó, nghĩa là khi x tăng thì y cũng tăng).

- Khoảng giảm (–∞; 0] (do đồ thị hàm số đi xuống trong khoảng đó, nghĩa là khi x tăng thì y giảm).

Câu hỏi 2 trang 5 SGK

Xét các hàm số sau và đồ thị của chúng:

a) y = −x2/2 (H.4a)

b) y = 1/x (H.4b)

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-1

Xét dấu đạo hàm của mỗi hàm số và điền vào bảng tương ứng. Từ đó hãy nêu nhận xét về mối quan hệ giữa sự đồng biến, nghịch biến của hàm số và dấu của đạo hàm.

Lời giải:

a) Hàm số y = −x2/2 có đạo hàm y' = –x, y' = 0 khi x = 0.

Trên khoảng (–∞; 0), đạo hàm y' mang dấu +, đồ thị hàm số đi lên; trên khoảng (0; +∞), đạo hàm mang dấu –, đồ thị hàm số đi xuống. Ta có bảng biến thiên như sau:

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-2

b) Hàm số y = 1x xác định trên ℝ\{0} có đạo hàm là y' = −1/x2 < 0 với mọi x ∈ ℝ\{0}.

Do đó, trên các khoảng (–∞; 0), (0; +∞) đạo hàm y' đều mang dấu –, đồ thị hàm số đi xuống. Ta có bảng biến thiên như sau:

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-3

* Nhận xét: Cho hàm số y = f(x) có đạo hàm trên K.

+ Nếu f'(x) > 0 với mọi x thuộc K thì hàm số f(x) đồng biến trên K.

+ Nếu f'(x) < 0 với mọi x thuộc K thì hàm số f(x) nghịch biến trên K.

Câu hỏi 3 trang 7 SGK

Khẳng định ngược lại với định lí trên có đúng không? Nói cách khác, nếu hàm số đồng biến (nghịch biến) trên K thì đạo hàm của nó có nhất thiết phải dương (âm) trên đó hay không?

Lời giải:

Xét hàm số y = x3 có đạo hàm y’ = 3x2 ≥ 0 với mọi số thực x và hàm số đồng biến trên toàn bộ R. Vậy khẳng định ngược lại với định lý trên chưa chắc đúng hay nếu hàm số đồng biến (nghịch biến) trên K thì đạo hàm của nó không nhất thiết phải dương (âm) trên đó.

Bài tập 1 trang 9 SGK

Xét sự đồng biến, nghịch biến của các hàm số:

a) y = 4 + 3x – x2;

b) y = 1/3x3 + 3x2 – 7x - 2;

c) y = x4 – 2x2 + 3;

d) y = -x3 + x2 – 5.

Lời giải:

a) Tập xác định: D = ℝ

Ta có: y' = 3 – 2x

y’ = 0 ⇔ 3 – 2x = 0 ⇔ x = 3/2

Ta có bảng biến thiên:

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-4

Vậy hàm số đồng biến trong khoảng (–∞ ; 3/2) và nghịch biến trong khoảng (3/2 ; + ∞).

b) Tập xác định: D = ℝ

Ta có: y' = x2 + 6x – 7

y' = 0 ⇔ x2 + 6x – 7 ⇔ x = -7 hoặc   x = 1

Ta có bảng biến thiên:

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-5

Vậy hàm số đồng biến trong các khoảng (-∞ ; -7) và (1 ; +∞); nghịch biến trong khoảng (-7 ; 1).

c) Tập xác định: D = ℝ

Ta có: y'= 4x3 – 4x

y' = 0 ⇔ 4x3 – 4x = 0 ⇔ 4x.(x – 1)(x + 1) = 0 ⇔ x = 0 hoặc x = 1 hoặc x = -1

Bảng biến thiên:

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-6

Vậy hàm số nghịch biến trong các khoảng (-∞ ; -1) và (0 ; 1); đồng biến trong các khoảng (-1 ; 0) và (1; +∞).

d) Tập xác định: D = ℝ

Ta có: y'= -3x2 + 2x

y' = 0 ⇔ -3x2 + 2x = 0 ⇔ x.(-3x + 2) = 0 ⇔ x = 0 hoặc x = 2/3

Bảng biến thiên:

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-7

Vậy hàm số nghịch biến trong các khoảng (-∞ ; 0) và (23; +∞), đồng biến trong khoảng (0 ; 23).

Bài tập 2 trang 10 SGK

Tìm các khoảng đơn điệu của các hàm số:

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-8

 Lời giải:

a) Tập xác định: D = R \ {1}

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-9

y' không xác định tại x = 1

Bảng biến thiên:

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-10

Vậy hàm số đồng biến trên các khoảng (-∞; 1) và (1; +∞).

b) Tập xác định: D = R \ {1}

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-11

y’ < 0 với ∀ x ∈ D (vì -x2 + 2x – 2 < 0).

y' không xác định tại x = 1

Bảng biến thiên:

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-12

Vậy hàm số nghịch biến trong các khoảng (-∞ ;1) và (1 ; +∞)

c) Tập xác định: D = (-∞ ; -4] ∪ [5; +∞)

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-13

y' không xác định tại x = -4 và x = 5

Bảng biến thiên:

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-14

Vậy hàm số nghịch biến trong khoảng (-∞; -4); đồng biến trong khoảng (5; +∞).

d) Tập xác định: D = R \ {±3}

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-15

Vì x2 ≥ 0 ∀ x ⇒ x2 + 9 > 0 ∀ x ⇔ -2(x2 + 9) < 0

Mà (x9)2 > 0 ∀ x ∈ D

Suy ra: y’ < 0 với ∀ x ∈ D.

y' không xác định tại x = ±3

Bảng biến thiên:

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-16Vậy hàm số nghịch biến trong các khoảng (-∞ ; -3); ( -3; 3) và (3; +∞ ).

Bài tập 3 trang 10 SGK

Chứng minh rằng hàm số hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-17 đồng biến trên khoảng (-1; 1), nghịch biến trên khoảng (-∞; -1) và (1; +∞).

Lời giải:

TXĐ: D = R

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-18

+ Hàm số nghịch biến

⇔ y’ < 0

⇔ 1 – x2 < 0

⇔ x2 > 1

⇔ x ∈ (-∞ ; -1) ∪ (1 ; +∞).

+ Hàm số đồng biến

⇔ y’ > 0

⇔ 1 – x2 > 0

⇔ x2 < 1

⇔ x ∈ (-1; 1).

Vậy hàm số đồng biến trên khoảng (-1; 1) và nghịch biến trên các khoảng (-∞; -1) và (1; +∞).

Bài tập 4 trang 10 SGK

Chứng minh rằng hàm số hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-19đồng biến trên khoảng (0; 1), nghịch biến trên khoảng (1; 2).

Lời giải:

TXĐ: D = [0; 2]

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-20

+ Hàm số đồng biến

⇔ y’ > 0

⇔ 0 < x < 1.

+ Hàm số nghịch biến

⇔ y’ < 0

⇔ 1 < x < 2.

Vậy hàm số đồng biến trên khoảng (0; 1), nghịch biến trên khoảng (1; 2).

Bài tập 5 trang 10 SGK

Chứng minh các bất đẳng thức sau:

hinh-anh-bai-1-su-dong-bien-nghich-bien-cua-ham-so-3383-21

Lời giải:

a) Xét hàm số y = f(x) = tanx – x trên khoảng (0; π/2)

Ta có: y’ = 1/cosx2 – 1 = tan2x > 0 với mọi số thực x.

Suy ra hàm số đồng biến trên khoảng (0; π/2)

Do đó: f(x) > f(0) với mọi x ∈ (0; π/2)

Lại có: f(0) = tan 0 – 0 = 0

Khi đó: tan x – x > 0 với mọi x ∈ (0; π/2)

tan x > x với mọi x ∈ (0; π/2) (đpcm).

b) Xét hàm số y = g(x) = tanx – x – x3/3 trên (0; π/2)

Ta có: g'(x) = 1 cos2x − 1 − x2 = tan2x − x2 = (tan x – x)(tan x + x)

Theo kết quả câu a) ta có: tan x – x > 0 với mọi x ∈ (0; π/2) , hơn nữa tan x + x > 0 với mọi x ∈ (0; π/2)

Do đó: g'(x) > 0 ∀ x ∈ (0; π/2)

Suy ra y = g'(x) đồng biến trên (0; π/2)

=> g(x) > g(0) với mọi x ∈ (0; π/2)

Lại có: g(0) = tan 0 – 0 – 03/3 = 0

Do đó: g(x) > 0 với mọi x ∈ (0; π/2)

Hay tanx – x – x3/3 > 0 với mọi x ∈ (0; π/2)

Khi đó: tan > x + x3/3 với mọi x ∈ (0; π/2) (đpcm).

Tin tức mới


Đánh giá

Bài 1. Sự đồng biến, nghịch biến của hàm số | Bài giải GIẢI TÍCH 12 | CHƯƠNG I. ỨNG DỤNG ĐẠO HÀM ĐỂ KHẢO SÁT VÀ VẼ ĐỒ THỊ CỦA HÀM SỐ - Lớp 12 - Sách Bài Giải

Tổng số sao của bài viết là: 5 trong 1 đánh giá
Xếp hạng: 5 / 5 sao

Bình Luận

Để Lại Bình Luận Của Bạn

Tin tức mới

Bộ Sách Lớp 12

Giáo Dục Việt Nam

Bộ Sách Giáo Khoa của Nhà Xuất Bản Giáo Dục Việt Nam

Tài liệu học tập

Đây là tài liệu tham khảo hỗ trợ trong quá trình học tập

Global Success & Bộ Giáo Dục - Đào Tạo

Bộ sách Global Success & Bộ Giáo Dục - Đào Tạo là sự kết hợp giữa ngôn ngữ Tiếng Anh theo lối giảng dạy truyền thống và cập nhật những phương thức quốc tế

Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống

Sách giáo khoa của nhà xuất bản Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống

Sách Bài Giải

Bài giải cho các sách giáo khoa, sách bài tập

Sách Sách Bài Giải

Lớp 12

Sách giáo khoa dành cho lớp 12

Liên Kết Chia Sẻ

** Đây là liên kết chia sẻ bới cộng đồng người dùng, chúng tôi không chịu trách nhiệm gì về nội dung của các thông tin này. Nếu có liên kết nào không phù hợp xin hãy báo cho admin.