Bài 12: Quy luật phân li độc lập | Bài giải SINH HỌC 12 (Nâng Cao) | PHẦN 5. DI TRUYỀN HỌC - CHƯƠNG II. TÍNH QUY LUẬT CỦA HIỆN TƯỢNG DI TRUYỀN - Lớp 12 - Giáo Dục Việt Nam

Câu hỏi thảo luận 1 trang 47

Menđen đã giải thích kết quả thí nghiệm trên như thế nào?

Lời giải chi tiết

- Menđen cho rằng mỗi cặp tính trạng do một cặp nhân tố di truyền (gen) quy định. Các cặp nhân tố này phân li độc lập và tổ hợp tự do trong quá trình phát sinh giao tử và thụ tinh đã chi phối sự di truyền và biểu hiện của các cặp tính trạng tương phản.

- Tỉ lệ mỗi kiểu hình ở F₂ bằng tích xác suất của các tính trạng hợp thành nó.

Câu hỏi thảo luận 2 trang 48

Căn cứ vào những nhận thức về lai hai bố mẹ thuần chủng khác nhau một cặp hoặc nhiều cặp tính trạng tương phản, trong đó tính trội là hoàn toàn và các cặp gen dị hợp phân li độc lập, hãy điền vào các chỗ trống trong bảng sau:

Lời giải chi tiết

Câu hỏi thảo luận 3 trang 48

Hãy nêu khái quát cơ sở tế bào học của quy luật phân li độc lập.

Lời giải chi tiết

Sự phân li độc lập của các cặp NST tương đồng và sự tổ hợp tự do của các NST không tương đồng trong quá trình giảm phân của F₁ đã đưa đến sự phân li độc lập của các cặp gen tương ứng, tạo nên 4 loại giao tử AB = Ab = aB = ab = 1/4

Phép tính xác suất:

- P(AB) = P(A).P(B) = 1/2 × 1/2 = 1/4

- P(Ab) = P(A).P(b) = 1/2 × 1/2 = 1/4

- P(aB) = P(a).P(B) = 1/2 × 1/2 = 1/4

- P(ab) = P(a).P(b) = 1/2 × 1/2 = 1/4

Sự kết hợp giữa 4 loại giao tử đực và 4 loại giao tử cái tạo nên 16 tổ hợp ở F₂, trong đó có 9 kiểu gen, 4 kiểu hình.

Bài 1 trang 49 SGK

Vì sao Menđen cho rằng các cặp tính trạng màu sắc và hình dạng hạt đậu Hà Lan di truyền độc lập với nhau? Phát biểu quy luật phân li độc lập.

Phương pháp giải

Xem lại Quy luật phân ly độc lập

Lời giải chi tiết

+ Menđen cho rằng các cặp tính trạng màu sắc và hình dạng hạt đậu Hà Lan di truyền độc lập với nhau vì xác suất xuất hiện mỗi kiểu hình ở F₂ bằng tích xác suất của các tính trạng hợp thành nó.

Ví dụ: P(AB) = P(A).P(B) = 1/2 × 1/2 = 1/4

+ Khi lai cặp bố mẹ thuần chủng khác nhau về hai (hoặc nhiều) cặp tính trạng tương phản di truyền độc lập với nhau, thì xác suất xuất hiện mỗi kiểu hình ở F₂ bằng tích xác suất của các tính trạng hợp thành nó.

Ví dụ: 9/16 hạt vàng, trơn = 3/4 hạt vàng × 3/4 hạt trơn

+ Tỉ lệ kiểu hình ở F₂ bằng tích các tỉ lệ của các cặp tính trạng hợp thành chúng, 9:3:3:1 = (3 hạt vàng : 1 hạt xanh) × (3 hạt trơn : 1 hạt nhăn).

Từ những phân tích và giải thích kết quả thí nghiệm Menđen đã rút ra quy luật phân li độc lập được hiểu theo thuật ngữ khoa học là "Các cặp alen phân li độc lập với nhau trong quá trình hình thành giao tử”.

Bài 2 trang 49 SGK

Giải thích cơ sở tế bào học của quy luật phân li độc lập. Vì sao F₁ (AaBb) qua giảm phân tạo được 4 loại giao tử và F₂ có 9 kiểu gen?

Phương pháp giải

Xem lại Quy luật phân ly độc lập

Lời giải chi tiết

Sự phân li độc lập của các cặp NST tương đồng và sự tổ hợp tự do của các NST không tương đồng trong quá trình giảm phân của F₁ đã đưa đến sự phân li độc lập của các cặp gen tương ứng.

- Sự phân li độc lập của các cặp gen tương ứng, tạo nên 4 loại giao tử AB = Ab = aB = ab = 1/4

- Sự kết hợp giữa 4 loại giao tử đực và 4 loại giao tử cái tạo nên 16 tổ hợp ở F₂, trong đó có 9 kiểu gen, 4 kiểu hình.

- Sơ đồ lai:

F₁ × F₁:      AaBb       ×      AaBb

G_P:   AB, Ab, aB, ab           AB, Ab, aB, ab

F₂:

F₂: 1AABB + 2AABb + 2AaBB + 4AaBb: 9 (A-B-): hạt vàng, trơn

     1AAbb + 2Aabb: 3 (A-bb): hạt vàng, nhăn

     1aaBB + 2 aaBb: 3 (aaB-): hạt xanh, trơn

     1 aabb: 1 (aabb): hạt xanh, nhăn

Bài 3 trang 49 SGK

Khi lai thuận và nghịch hai giống chuột côbay thuần chủng lông đen, dài và lông trắng, ngắn với nhau đều được F₁ toàn chuột lông đen, ngắn. Cho chuột F₁ giao phối với nhau sinh ra chuột F₂ gồm 27 con lông đen, ngắn; 10 con lông đen, dài; 8 con lông trắng, ngắn; 4 con lông trắng, dài.

a) Biện luận và viết sơ đồ lai từ P đến F₂.

b) Để sinh ra chuột F₃ có tỉ lệ 1 con lông đen, ngắn : 1 con lông đen, dài : 1 con lông trắng, ngắn : 1 con lông trắng, dài thì cặp lai chuột F₂ phải có kiểu gen và kiểu hình như thế nào?

Phương pháp giải

Quy ước gen, viết sơ đồ lai

Biện luận và xác định kiểu gen F₂

Lời giải chi tiết

F₂ có tỉ lệ: 9 lông đen, ngắn : 3 lông đen, dài : 3 lông trắng, ngắn : 1 lông trắng, dài → Tính trạng màu lông và chiều dài lông tuân theo quy luật phân li độc lập.

Xét từng cặp tỉ lệ:

Đen/Trắng = 3/1 → Lông đen trội hoàn toàn so với lông trắng

Ngắn/Dài = 3/1 → Lông ngắn trội hoàn toàn so với lông dài

Quy ước gen:

A – Lông đen; a – Lông trắng

B – Lông ngắn; b – Lông dài

a) P:              lông đen, dài       x      lông trắng, ngắn

                             AAbb           x            aaBB

Giao tử P:                 Ab            ;              aB

F₁:                         AaBb           x            AaBb

Giao tử F₁: AB, Ab, aB, ab; AB, Ab, aB, ab

F2:

b) Để sinh ra chuột F₃ có tỉ lệ 1 con lông đen, ngắn: 1 con lông đen, dài: 1 con lông trắng, ngắn: 1 con lông trắng, dài thì cặp lai chuột F₂ phải có kiểu gen và kiểu hình:

         F₂:   AaBb    x     aabb

hoặc F₂:   Aabb    x     aaBb

Sơ đồ lai:

F2 × F2:      AaBb      x     aabb

G_P:   AB, Ab, aB, ab           ab

F₃: 1AaBb : 1Aabb : 1aaBb : 1aabb

Kiểu hình: 1 lông đen, ngắn : 1 lông đen, dài : 1 lông trắng, ngắn : 1 lông trắng, dài

F₂ × F₂:      Aabb      x      aaBb

G_P:             Ab, ab            aB, ab

F₃: 1AaBb : 1Aabb : 1aaBb : 1aabb

Kiểu hình: 1 lông đen, ngắn : 1 lông đen, dài : 1 lông trắng, ngắn : 1 lông trắng, dài

Bài 4 trang 49 SGK

Ở ngô, kiểu gen AA quy định hạt màu xanh, Aa-màu tím, aa-màu vàng; gen B quy định hạt trơn át hoàn toàn gen b quy định hạt nhăn. Các gen quy định màu sắc và hình dạng hạt di truyền độc lập với nhau.

Cho hai dòng ngô thuần chủng hạt xanh, trơn và hạt vàng, nhăn giao phấn với nhau được F₁. Sau đó, cho F₁ giao phấn với nhau được F₂ có kết quả như thế nào về kiểu gen và kiểu hình?

Phương pháp giải

Xác định kiểu gen P, F₁

Xác định tỷ lệ kiểu gen, kiểu hình F₂

Lời giải chi tiết

P thuần chủng hạt xanh, trơn: AABB

P thuần chủng hạt vàng, nhăn: aabb

Sơ đồ lai:

P:       AABB    ×    aabb

G_P:       AB              ab

F₁: AaBb (100% hạt tím, trơn)

F₁ × F₁:       AaBb    ×     AaBb

G_P:   AB, Ab, aB, ab     AB, Ab, aB, ab

F₂:

F₂: 6 hạt tím, trơn: 3 hạt xanh, trơn: 3 hạt vàng, trơn: 2 hạt tím, nhăn: 1 hạt xanh, nhăn: 1 hạt vàng, nhăn

Bài 5 trang 49 SGK

Chọn phương án trả lời đúng. Phân tích kết quả thí nghiệm, Menđen cho rằng màu sắc và hình dạng hạt đậu di truyền độc lập vì

A. Tỉ lệ phân li từng cặp tính trạng đều 3 trội : 1 lặn.

B. F₂ có 4 kiểu hình.

C. F₂ xuất hiện các biến dị tổ hợp.

D. Tỉ lệ mỗi kiểu hình ở F₂ bằng tích xác suất của các tính trạng hợp thành nó. 

Phương pháp giải

Xem lại Quy luật phân ly độc lập

Lời giải chi tiết

Đáp án D